prejardhja dhe evolucioni i njeriut
Ymran Gollaku
Created on November 13, 2021
Over 30 million people build interactive content in Genially.
Check out what others have designed:
PROMOTING ACADEMIC INTEGRITY
Presentation
ARTICLES
Presentation
AGRICULTURE DATA
Presentation
THE OCEAN'S DEPTHS
Presentation
C2C VOLUNTEER ORIENTATION
Presentation
LAYOUT ORGANIZATION
Presentation
TALK ABOUT DYS TEACHER-TEACHER
Presentation
Transcript
START
Biologjia
Prejardhja dhe evolucioni i njeriut
FALEMINDERIT
EVOLUCIONI I NJERIUT
KOMPONENTET SOCIOLOGJIK
VIDEO
PYETJET
FAKTORET BIOLOGJIK DHE SOCIOLOGJIK NE FORMIMIN E NJERIUT
HOMO SAPIENS FOSSILIS
HOMO NEANDERTHALENSIS
HOMO ERRECTUS
Njerezit prahistorike
PARAARDHESIT E NJERIUT
MAJMUNET ANTROPOID
VENDI I NJERIUT NE SISTEMIN E BOTES SE GJALLE
PREJARDHJA DHE EVOLUCIONI I NJERIUT
HYRJA
Index
Dymbedhjet vjet pas publikimit te vepres "Krijimi i llojeve", Çarls Darvini ka shkruar librin tjeter per evolucionin e njeriut "Prejardhja e njeriut". Ne kete liber ai ka dhene deshmi qe midis njeriut dhe shtazeve qe perfshin majmunet qendron nje lidhje e ngushte farefisnore. Puna e tij eshte baze per hulumtimet shkencore mbi prejardhjen e njeriut.
HYRJA
Lusi, skeleti i australopitekut
Prejardhja dhe evolucioni i njeriut
Interesimi per prejardhjen e njeriut cdohere ka ekzistuar dhe kishte pergjigje te ndryshme. Legjenda te ndryshme flasin se kane besuar se kane prejardhjen nga dreret dhe arite, por me shfaqjen e religjionit u shfaq edhe mesimi per prejardhjen e njeriut nga zoti.
Paralelisht me religjionin eshte zhvilluar dhe shkenca. Ku kane zbuluar, mbledhur fakte te ndryshme per ngjashmerite e ndertimit te trupit te njeriut me ate te shtazeve tjera. Ne shekullin XVII, vecanerisht theksohet ngjashmeria me majmunin antropoid. Ndersa Çarls Darvini me vepren e tij "Prejardhja e njeriut" deshmoi se njeriu ka prejardhje shtazore.
Vendi i njeriut ne sistemin e botes se gjalle
Njeriu sipas ndertimit te trupit eshte i ngjashme me kurrizoret e tjere. Darvini ka te drejte kur ka shkruar:"Njeriu eshte i ndertuar sipas planit te njejte sikur gjitaret e tjere".Vecanerisht me gjitaret e rendit primata, per cdo organ te njeriut te gjitaret ekziston organ perkates homolog.
Njeriu ka plane te perbashket te ndertimit te skeletit me gjitaret, ndertim tjeter te perbashket eshte edhe ndertimi i te gjitha sistemeve te organeve te brendshme. Nga studimet e anatomise krahasuese, fiziologjise krahasuese, embriologjise krahasuese dhe disiplinave tjera shkencore, shkencetaret me shume ngjashmeri kane ndermjet njeriut bashkekohor dhe majmuneve antropoid te sotshem.
+ info
Tek majmunet antropoid bejne pjese:
Para me teper se 1 milion vjet nje grup i majmuneve primat eshte vecuar nga grupi i insektngrenesve te thjeshte. Nga ky grup kane divergjuar primatet e ndryshem, nder te cilet edhe paraardhesit e te gjithe majmuneve.
- Australopitekus-i (Australopithecus=majmuni jugor)
Paraardhesit e njeriut
+ info
Mbeturinat fosile te njeriut prahistorik Homo errectus jane zbuluar ne ishullin e Javes dhe ne afersi te Pekinit. Keta stergjysh prahistorik njihen si Njeriu i Javes dhe Njeriu i Pekinit. Sipas karakteristikave Njeriu i Pekinit ishte me i afer me njeriun bashkekohor. Ne Gjermani, ne rrethien e Hajdelbergut u zbulua nofulla e poshtme, Njeriu i Hajdelbergut i cili u perfshi ne llojin Homo errectus.
Njerezit prahistorik
+ info
Me vone ne Gjermani ne vende tjera te Evropes,Azine Perendimore dhe Afriken Veriore jane zbuluar fosile te qenies njerezore te quajtur Homo neanderthalensis. Ky njeri besohet se perfaqeson stadin vijues ne evolucioni e njeriut.
Homo neanderthalensis
+ info
Ne shekullin XIX, ne nje shpelle ne afersi te fshatit francez Kromanjon, me vone dhe ne vende tjera si ne Azi, Afrike dhe Australi jane zbuluar mbeturina fosile me te vjetra te njeriut bashkekohor Homo sapiens fossilis, te quajtur Njeriu i Kromanjonit.
Homo sapiens fossilis
+ info
Evolucioni i pergjithshem i paraardhesve te njeriut kah njeriuti sotem ka rrjedhur ne drejtim te zhvillimit gradual progresiv te cilesive trupore dhe psikike te njeriut.Njera nga komponentat themelore biologjike te atij evolucioi eshte te ecurit drejte, me veti per levizje me gjymtyret e prapme, ndersa gjymtyret e perparme e kane marre rolin e duarve. Per evolucionin e ketille stergjysherit te njeriut kane kontribuar shume edhe ne kushtet e jetes.
Faktoret biologjik dhe sociologjik ne formimin e njeriut
Komponentet sociologjik
- Me rendesi te vecante eshte ajo qe me zhvillimin e duarve si organ per pune, eshte zhvilluar truri si organ per veprime te vetedijshme te njeriut.
- Ne evolucionin e trurit me e rendesishme jane persosja dhe zmadhimi i kores se trurit te madh e cila paraqet seline funksionale me te persosur psikike:te mbajturit mend, te menduarit, te folurit.
- Ashtu eshte zhvilluar vetedija e njeriut. Ajo vazhdimisht eshte zhvilluar nepermjet veprimtaris se punes.
- Me zhvillimin e e vetedijes do te zhvillohet edhe aftesia e te folurit. Te folurit zhvillohet ne procesin e punes gjate jetes dhe me ndryshimin e metejme te trurit dhe organeve.
- Me zhvillimin e trurit, te folurit te cdo individi njerezor kish mundur te fitoj njohuri dhe eshte mundesuar transmetimi i pervojave dhe njohurive prej nje brezi ne brezin tjeter.
- Bimet dhe shtazet pershtaten ne mjedisin jetesor, por njeriu ndryshon mjedisin e vet dhe e pershat ndaj kerkesave te veta.
Video per paraardhesit e njeriut.
Video
3. Pershkruaji vetite e Australopitekus-it.
- Besohet se ai levizte me gjymtyret e prapme, ushqehej me ushqim bimor dhe shtazor, kishte duar te lira dhe merrej me gjuajtjen e egersirave te vogla.
4. Pershkruaji vetite e njeriut te drejtuar.
- Ai ka patur dhembe si njeriu,pothuajse pozite te drejtuar te trupit, me lartesi pej 170cm, llogaritet se ksihte shkalle te larte te kultures.
7. Parashtroi faktoret sociologjik te cilet kane ndikuar mbi formimin e njeriut.
- Faktoret qe kane ndikuar jane duart si organ per pune,nga i cile eshte zhvilluar dhe truri, eshte zhvilluar vetedija, aftesia e te folurit dhe ne fund fitohet njohuria.
6. Pershkruaje progresin evolutiv te Kromanjonit.
- Flet se ai ka patur shkalle te larte te civilizimit, ka perdorur vegla prej guri por ka ndertuar dhe vete me eshtra brinje, eshte edhe krijuesi i vizatimeve neper shpelle.
5. Per arsy te cilave cilesi Neandertalin e numerojne ne gjinine Homo sapiens fossilis, respektivisht me te afermin me njeriun?
- Ai ishte i larte 160cm, ksihte aftesi medore me te madhe, bente vegla prej guri, pas vdekjes i varrosnin me rituale solemn.
Pyetjet
1. Numroi antropoidet (majmunet ne forme te njeriut).
- Majmunet antropoid qe jane ne forme te njeriut jane:giboni, orangutani, shimpanza dhe gorilla.
2. Parashtroi dallimet te cilat ekzistojne ndermjet antropoideve dhe njeriut.
- Dallimi me i rendesishem ndermjet antropoideve dhe njeriut eshte te organizuarit te trurit, i cili mundeson te mesoje, te mbaje mend pervojat, ti percjell ato me ane te folurit.
Faleminderit per vemendjen.
Eureka!
Faleminderit!