Disaharidi i polisaharidi

POLISAHARID

DISAHARIDI

Disaharidi su ugljikohidrati koji nastaju spajanjem dvije molekule monosaharida, pri čemu se oslobađa jedna molekula vode.C6H12O6 + C6H12O6=C12H22O11 + H2O Veze kojom se spajaju molekule monosaharida se naziva glikozidnom vezom. To su bijele kristalne tvari, rastvorljive u vodi i slatkog su okusa.

DISAHARIDI

Disaharidi se međusobno razlikuju prema vrsti monosaharida i vrsti veze koja se stvara izmeđ monosaharida.Disaharidi su:saharoza, laktoza i maltoza.

Slika-kako nastaje glikozidna veza kod disaharida

Saharoza nastaje povezivanjem molekula glukoze i fruktoze.Pri sobnoj temperaturi to je bjiela kristalna čvrsta tvar. Topljiva je u vodi. Kuhnjem u sa razblaženom hloridnom kiselinom hidrolizuje se na sastavne dijelove glukozu i fruktozu.Zbog ove hidrolize dolazi do tzv, inverzije pa nastaje invertni šećer. Prirodna smjesa inertnog šećera je med. Saharoza se u većim količinama nalazi u šećernoj trsci i šećernoj repi. Saharoza nema slobodnu aldehidnu grupu i nereducirajući je šećer.

Saharoza

Laktoza ili mliječni šećer u sastavu je mlijeka sisavaca.Nastaje spajanjem glukoze i galaktoze.Ima slobodnu aldehidnu grupu pa spada u grupu reducirajućih šećera. Za hidrolizu laktoze na sastavne monosaharide u probavnom sistemu treba imati enzim laktazu.

Laktoza

Maltoza ili ječmeni šećer, nastaje spajanjem dvije molekule glukoze.Stavara se kod ječma u procesu razgradnje škroba. Pripada reducirajućim šećerima. Koristi se za proizvodnju piva.

Maltoza

Polisahardi su složeni ugljikohidrati, makromolekule lančane strukture. Nastaju povezivanjem velikog broja monosaharida glikozidnom vezom.Zbog svoje građe polisahardi imaju različite osobine od monosaharida i disaharida: nisu topljivi u vodi i nisu slatkog okusa, ne kristaliziraju se i nisu reducirajuće tvari. Najvažniji polisahardi su: škrob, glikogen i celuloza. Na ovoj slici imate celulozu, škrob, glikogen i prirodni polimer sinistrin.

Polisaharidi

01

glikogen

Celuloza

Škrob

Celuloza je najrasprostranjeniji polisaharid. U lanu i konoplju se nalazi do 90%, u pamuku 98%. u drvetu ima oko 50% celuloze odakle se uglavno m i dobiva. To je čvrsta tvar bijele boje, otporna na kiseline i baze, nema okusa ni mirisa.

Glikogen je životinjski škrob koji se nalazi u mišićima, a naročito ga ima u jetri.Bijla prah, nerastvorljiv u hladnoj vodi, dok se toploj vodi rastvara dajući koloidni rastvor.Sa Lugolovim rastvorom daje crvenu boju. Hidrolizom nastaje maltoza, odnosno glukoza.

Škrob je biljni plosaharid i služi kao izvor energije.Nastaje u zelenim dijelovima biljke procesom fotosinteze.Molekule škroba se sastoje od dvije vrste glikozidnih polimera amilaze(nerazgrant) i amilopektina(razgranat).Škrob se industrijski dobiva iz krompira, kukuruza, ječma itd. Na slici su namirnice bogate škrobom.

Hidroliza saharoze

Opšte formule i primjeri ugljikohidrata: monosaharidi-npr, glukoza C6H12O6, disahardi-C12H22O11 i polisahardi (C6H10O5)n