Motion of the Earth and planets

Motion of the Earth and planets

Symudiad y Ddaear / Earth's Movement:

• Mae'r ddaear yn troelli, gan greu ddydd a nos. Earth spins, creating day and night.
• Mae'n cylchdroi, neu'n teithio mewn cylch mawr o gwmpas, yr Haul, gan wneud blwyddyn. It orbits, or travels in a big circle around, the Sun, making a year.

Planedau eraill / Other Planets:

• Mae planedau hefyd yn troelli ar eu hechelin ac yn cylchdroi'r Haul. Planets also spin on their axes and orbit the Sun.
• Mae gan bob planed ei lwybr unigryw ei hun o amgylch yr Haul. Each planet has its own unique path around the Sun.

Symudiad y Ddaear a Phlanedau Eraill: Movement of the Earth and Other Planets:

• Cyflymder cylchdroi'r Ddaear sy'n gwneud i bethau fel codiad haul a machlud ddigwydd.
• Er ei bod hi'n edrych fel bod yr Haul yn symud ar draws yr awyr, mae hynny mewn gwirionedd oherwydd bod y Ddaear yn troi.
• Pe baech chi'n sefyll ar Begwn y Gogledd, byddech chi'n troelli mewn un man, ond pe byddech chi'n sefyll ar y cyhydedd, byddech chi'n troelli'n gyflym iawn!
• Cylchdro ac Orbit y Ddaear sy'n rhoi rhythm dyddiau, nosweithiau a thymhorau i ni.

Gwybodaeth pellach / Further information

• The Earth's rotation speed is what makes things like sunrise and sunset happen.
• Even though it looks like the Sun moves across the sky, it's actually because the Earth is turning.
• If you stood on the North Pole, you would spin in one spot, but if you stood on the equator, you would spin really fast!
• The Earth's rotation and revolution are what give us the rhythm of days, nights, and seasons.

• Mae'r Haul yn cylchdroi ar ei hechel.The Sun rotates on its axis.

Yr Haul / The Sun

• Mae cylchdro'r Ddaear yn gwneud i'r Haul ymddangos fel pe bai'n symud ar draws yr awyr, ond mae'r Ddaear yn cylchdroi mewn gwirionedd. The Earth’s rotation makes the Sun appear to move across the sky,but the Earth is actually rotating.

• Mae'r Ddaear yn symud mewn dwy ffordd wahanol yn y gofod. The Earth moves in two different ways in space.
• Mae'r Ddaear yn cylchdroi ac yn troi. The Earth rotates and revolves.

Symudiad y Ddaear / Earth’s Movement

Orbit365.25 diwrnodRevolution (orbit) 365.25 days

Cylchdro24 awr Rotation (spin) 24 hours

• Mae llinell ddychmygol trwy ganol y Ddaear a elwir yr echelin. There is an imaginary line through the center of the Earth called the axis.
• Mae'r echelin yn ymestyn o'r gogledd i'r de. The axis extends from northto south.
• Mae'r echelin ar ogwydd o 23.5 gradd. The axis is at a tilt of23.5 degrees.

Cylchdro'r Ddaear Earth’s Rotation

• Mae'n cymryd 24 awr, neu 1 diwrnod, i'r Ddaear gwblhau un cylchdro ar ei hechel. It takes the Earth 24 hours, or 1 day, to complete one rotation on its axis.

• Pan fydd ochr y Ddaear sy'n wynebu'r Haul yn profi yn ystod y dydd, mae ochr y Ddaear sy'n wynebu i ffwrdd o'r Haul yn profi yn ystod y nos. When the side of the Earth that is facing the Sun is experiencing daytime, the side of the Earth that is facing away from theSun is experiencing night-time.

• The Earth revolves aroundthe Sun.
• This takes approximately 365 days, or 1 year.
• The path the Earth takes around the sun is calledEarth’s ‘orbit’.
• The Earth’s orbit is in an elliptical shape.
• Earth doesn't just spin; it also moves around the Sun in a big circle.
• This journey around the Sun is called revolution.
• As Earth travels around the Sun, it tilts a little on its axis, which is why we have different seasons.
• The tilt makes some parts of the Earth get more sunlight, creating summer, and others get less, creating winter.

Orbit y Ddaear / Earth’s Revolution

• Mae'r Ddaear yn troi o amgylch yr Haul. Mae hyn yn cymryd tua 365 diwrnod, neu 1 flwyddyn.
• Gelwir y llwybr y mae’r Ddaear yn ei gymryd o amgylch yr haul yn ‘orbit’ y Ddaear.
• Mae orbit y Ddaear mewn siâp eliptig. Nid troelli yn unig y mae'r ddaear; mae hefyd yn symud o gwmpas yr Haul mewn cylch mawr.
• Gelwir y daith hon o amgylch yr Haul yn 'orbit'.
• Wrth i'r Ddaear deithio o amgylch yr Haul, mae'n gogwyddo ychydig ar ei hechel, a dyna pam mae gennym ni dymhorau gwahanol.
• Mae'r gogwydd yn gwneud i rai rhannau o'r Ddaear gael mwy o olau haul, gan greu haf, ac mae eraill yn cael llai, gan greu gaeaf.

• Mae'r model hwn yn dweud bod yr Haul yn y canol, a phlanedau'n symud o'i gwmpas. This model says the Sun is at the center, and planets move around it.
• Mae'r ddaear a phlanedau eraill yn troi o amgylch yr Haul. Earth and other planets orbit the Sun.

Model Heliocentrig / Heliocentric Model

Symud o Amgylch yr Haul / Movement Around the Sun: Disgyrchiant a Thynnu Disgyrchiant / Gravity and Gravitational Pull:

• Mae disgyrchiant fel grym anweledig sy'n tynnu pethau tuag at ei gilydd. Gravity is like an invisible force that pulls things toward each other.
• Mae disgyrchiant yr Haul yn cadw planedau mewn orbit - mae fel magnet gofod mawr. The Sun's gravity keeps planets in orbit – it's like a big space magnet.

Heliocentric Model and Orbits:

• Mae planedau'n symud o amgylch yr Haul mewn llwybr cylchol oherwydd tyniad disgyrchiant yr Haul. Planets move around the Sun in a circular path due to the Sun's gravitational pull.
• Mae'r model heliocentrig yn ein helpu i ddeall bod yr Haul yng nghanol ein Cysawd yr Haul. The heliocentric model helps us understand that the Sun is at the center of our Solar System.

Symudiad y Ddaear a Phlanedau Eraill: Movement of the Earth and Other Planets:

Yr Amser a Gymerwyd i Gylchdroi'r Haul / Time Taken for Orbiting the SunOrbitau Byrrach / Shorter Orbits:

• Mae planedau sy'n agosach at yr Haul yn cymryd llai o amser i gwneud un orbit oherwydd bod ganddynt bellter byrrach i deithio. Planets closer to the Sun take less time to orbit because they have a shorter distance to travel.
• Mercwri yw'r blaned agosaf at yr Haul ac mae'n cymryd y lleiaf o amser. Mercury is the closest planet to the Sun and takes the least time.

Orbitau hirach / Longer Orbits:

• Mae planedau ymhellach o'r Haul yn cymryd mwy o amser i fynd o amylch yr haul oherwydd bod ganddyn nhw bellter hirach i deithio. Planets farther from the Sun take more time to orbit because they have a longer distance to travel.
• Neifion yw'r blaned bellaf ac mae'n cymryd yr amser hiraf. Neptune is the farthest planet and takes the longest time.