Copy - Leerpad Sterk in STEM

Sterk in STEM

START

Leerpad

1

Waarom STEM?

2

Wat is STEM?

3

Hoe doe je aan STEM?

4

STEM & meertaligheid

Dit leerpad bestaat uit 4 hoofdstukken.De vier hoofdstukken volgen op elkaar. Eens je alle hoofdstukken doorlopen hebt kan je zelf aan de slag met STEM in de klas.Klik op één van de hoofdstukken om te starten!

Benieuwd naar meer?

Goed om weten

Goed om weten

Enkele praktische tips om door dit leerpad te gaan!

Leerpad

Test

Test

Youtube

En nu aan de slag!

Leerpad De ideale manier om ten volle van dit leerpad te genieten is door je scherm op maximale grootte te zetten. Op die manier komen alle verhelderende inzichten nog zo sterk binnen!Hiervoor moet je alleen maar klikken op het icoontje rechtsonder. Je geniet zo van het leerpad dat je klikt en klikt en opeens niet goed meer weet waar je zit?Geen probleem!Op de meeste slides vind je onderaan een 'home'-knop die je terugbrengt naar start.

Test Na elk hoofdstuk wacht er een test om te kijken of je alle inzichten hebt begrepen.Net zoals het leerpad zelf kan je ook deze test best op maximale grootte afleggen.Hiervoor klik je gewoon op de knop rechtsboven in het scherm. In sommige testen werken we met meerkeuzevragen.Ben je op het einde benieuwd wat de correctie is van de vragen?Scroll dan gewoon omlaag in het scherm waarin je resultaat verschijnt.

YouTube-fragmentenDoorheen het leerpad komen Geert en Remko al graag eens langs om je wat mega-interessante kennis mee te geven.Om hen zo groot mogelijk te zien kan je weer onderaan rechts klikken om te maximaliseren! Wil je de beide heren (en hun bijhorende afbeeldingen) in optimale kwaliteit zien?Dan kan je onderaan rechts klikken op het tandwieltje.Dan klik je op 'Kwaliteit'.Tot slot duid je 1080p50HD aan.

Waarom STEM?

Hoofdstuk 1

Start

Waarom STEM?

De kinderen

We geven graag drie belangrijke redenen mee waarom STEM een plaats krijgt in het onderwijs.

Klik op een reden om meer te weten te komen!

Alles begrepen?

Test

De samenleving

Vlaanderen

Op naar het volgende hoofdstuk!

Wat is STEM?

Hoofdstuk 2

Start

Wat is STEM?

STEM-geletterdheid

S-T-E-M

In dit hoofdstuk gaan we in op twee niveaus van wat STEM precies is.1) STEM-geletterdheid: wat zijn de soorten doelstellingen die centraal staan?2) S-T-E-M: waarvoor staat de afkorting STEM precies?Klikt op de knoppen rechts om meer te weten te komen!Onderaan kan je dan testen of je dit hoofdstuk helemaal begrepen hebt!

Test

Alles begrepen?

STEM-geletterdheid

Domeinspecifieke doelen

Domeinoverstijgende doelen

STEM-geletterdheid is een basisniveau binnen STEM-vaardigheden. Dit zou elke leerling moeten bereiken om mee te kunnen in onze samenleving.STEM-geletterdheid splitsen we op in domeinspecifieke doelen en domeinoverstijgende doelen.Klik op de knoppen om hierover meer te weten. Test daarna jezelf om te zien of je alles snapt.

Terug naar "Wat is STEM?"

STEM

cience

echnology

ngineering

athematics

Terug naar "Wat is STEM?"

Op naar het volgende hoofdstuk!

Hoe doe je aan STEM?

Hoofdstuk 3

Start

Hoe doe je aan STEM?

STEM in de schaduwactiviteit

Pijlers in STEM-lessen

Didactische pijlers in STEM-onderwijs

Didactiek:STEM-pijlers

STEM in de schaduwactiviteit

Ontdek hier waar STEM in deze activiteit zit!

Links zie je een STEM-activiteit in de klas over schaduwen.Bekijk het filmpje en ga op zoek naar de S, T, E en M in deze activiteit.Alles gevonden?Klik op de rode knop hieronder om onze bespreking van STEM in deze activiteit te zien.

Keer terug naar 'Hoe doe je aan STEM?'

Didactische pijlers in STEM-onderwijs

Aan de hand van 4 didactische pijlers bouw je een goeie STEM-activiteit op.Hiernaast vind je deze terug.Bij elke pijler kan je lezen en/of beluisteren waarover hij gaat.

Reflectie en interactie

Systematisch onderzoeken

Denk- en doevragen

Betekenisvolle context

Keer terug naar 'Hoe doe je aan STEM'?

Pijler 1: Betekenisvolle contexten In de STEM-activiteit ‘schaduw in de spotlights’ reikt de leraar het concept schaduw aan via de context van kunstwerken met schaduwen. De leerlingen bekijken deze kunstwerken als instap. Ze worden dan tijdens de activiteit uitgedaagd om ook een kunstwerk te maken met schaduwen. Dat wordt dan een skyline. Dat is de probleemstelling die centraal staat in deze activiteit. De leraar zorgt er dus voor dat de context leeft doorheen de hele activiteit. De context van schaduwkunstwerken zorgt zo voor een concrete, authentieke, echte inbedding van het concept schaduw. Hierdoor krijgt dit concept betekenis voor de kinderen. Zorg voor een uitdagende leeromgeving die leidt tot verwondering en zo tot een hoge betrokkenheid bij de leerlingen. Breng hiervoor authentiek en dus echt materiaal mee naar de klas. Trek erop uit of vertrek vanuit een verhaal, een herkenbare gebeurtenis, de actualiteit, een verwonderingsproef en zo verder. Want heb je zelf ooit gedacht “Waar zal ik dit ooit nog voor nodig hebben?Op deze manier voorkom je dat jouw leerlingen hetzelfde gevoel beleven.

Pijler 2: denk- en doevragen Tijdens een STEM-activiteit is het belangrijk dat de leerlingen zelf zoveel mogelijk gaan nadenken. Als leerkracht is het dan ook een uitdaging om dat denkproces van de kinderen steeds opnieuw te stimuleren. Door gebruik te maken van denk- en doevragen zorg je ervoor dat de kinderen zelf gaan zoeken naar antwoorden en oplossingen.We moeten dus vermijden om als leerkracht de oplossingen of werkwijzen voor te zeggen zodat de kinderen zelf kunnen bedenken wat de volgende stap zou moeten zijn.Zinvolle vragen kunnen dan zijn: Welk materiaal heb je nog? Wat zie je precies gebeuren? Wat gebeurt er als je dat verandert? Wat kan je nog aanpassen in je opstelling? Wat is precies je probleem nu?

Pijler 3: Systematisch onderzoeken Tijdens het onderzoek kiezen de kinderen voor een bepaalde oplossingsmethode om te komen tot een antwoord op hun onderzoeksvraag.Als leerkracht is het belangrijk om hen hierbij te stimuleren tot enkele belangrijke voorwaarden voor goed onderzoek:

• Stimuleer hen om op zoek te gaan naar voldoende verschillende gegevens en deze ook vast te zetten op papier via een schets of notities.
• Daarna dienen ze samen de verzamelde gegevens goed te gaan analyseren en interpreteren. Hierbij kunnen ze gegevens ordenen, een schema opstellen, ...
• Vanuit de analyse en interpretatie moeten ze dan kijken of ze hun probleem of onderzoeksvraag kunnen beantwoorden. Zo niet dan moeten ze op zoek naar nieuwe gegevens.

Het is tot slot zeer belangrijk dat de kinderen doorheen dit proces aandacht hebben voor een eerlijk onderzoek. Dat wil zeggen dat ze telkens maar één onderzoeksvariabele per keer mogen aanpassen bij het verzamelen van hun gegevens en maken van hun interpretaties.

Pijler 4: reflectie en interactie Tijdens een STEM-activiteit zorgen we er steeds voor dat kinderen samen op onderzoek uit kunnen. Op die manier kunnen ze tijdens het onderzoeksproces ideeën uitwisselen en elkaar bijsturen. Deze interactie wordt vergemakkelijkt doordat de leerlingen aan de slag gaan met concreet materiaal. Als leerkracht houd je daarnaast klassikaal reflectiemomenten tussen lesfases en aan het einde van de les maar ook tijdens het groepswerk. Je gaat namelijk rond terwijl de kinderen aan de slag zijn en je houd ze telkens een spiegel voor.Hierbij kan je onder meer vragen hoe ze tot een bepaalde oplossing gekomen zijn of door te polsen hoe de rollen verdeeld zijn in de groep.

Pijlers in STEM-activiteiten

Hiernaast vind je een aantal STEM-activiteiten.Bekijk de activiteiten. Via de bijhorende test kom je te weten of je de pijlers herkent.

Ballonwagen

Water geven

Pakjesdienst

Op naar het volgende hoofdstuk!

Bekijk de activiteit via het filmpje hiernaast.Test daarna of je de pijlers kan herkennen in deze activiteit

Andere activiteiten ontdekken!

Op naar de startpagina!

Ballonwagen

Test

Bekijk de activiteit via het filmpje hiernaast.Test daarna of je de pijlers kan herkennen in deze activiteit

Water geven

Andere activiteiten ontdekken!

Op naar de startpagina!

Andere activiteiten ontdekken!

Test

Bekijk de activiteit via het filmpje hiernaast.Test daarna of je de pijlers kan herkennen in deze activiteit

Andere activiteiten ontdekken!

Op naar de startpagina!

Andere activiteiten ontdekken!

Test

Pakjesdienst

STEM & meertaligheid

Hoofdstuk 4

Start

STEM & meertaligheid

Steeds meer meertalige leerlingen komen onze klassen binnnen. Via STEM kan je alle kinderen zoveel mogelijk leerkansen bieden.In dit hoofdstuk ontdek je hierover meer. Klik links op de delen om meer te leren.Benieuwd of je alles begrepen hebt? Doe de test onderaan!

Alles begrepen?

Test

STEM en meertaligheid?

Didactische tips

Verhalen uit de praktijk!

Groeps-samenstelling

Korte instructies

Terminologie

Oorsprong gedrag

STEM en meertaligheid

STEM en meertaligheid?

Steeds meer anderstalige leerlingen komen onze klassen binnnen.Via STEM kan je hierop inspelen!Bekijk om te beginnen de clip hiernaast voor een eerste kader.Klik daarna onderaan verder voor concrete didactische tips en verhalen uit de praktijk!

Enkele didactische tips!

Groeps-samenstelling

Oorsprong gedrag

Visueel werken

Terminologie

Betekenisvolle context

Korte instructies

Interactie & reflectie

Enkele didactische tips!

Beluister verhalenuit de klas!

Links kan je enkele didactische tips lezen door erop te klikken.Hieronder kan je doorgaan naar enkele verhalen uit de klas. Hierbij werd de STEM-aanpak uitgevoerd bij anderstalige leerlingen.

KORTE INSTRUCTIESAls leerkracht willen we er steeds voor zorgen dat de leerlingen alles begrepen hebben. Hierdoor hebben we de neiging om te blijven uitleggen. Het is net door de veelheid aan uitleg die we geven dat we bepaalde leerlingen verliezen. Wanneer je vanuit sprekende voorbeelden een korte toelichting kan geven is de kans een stuk kleiner dat de aandacht van de kinderen afzwakt. Dit zorgt er dus voor dat die betrokkenheid en de kans op leren groot blijft. Voorbeeld: Tijden het bekijken van schaduwkunstwerken blijft de leerkracht lang stilstaan bij de kunstwerken. Hierbij gaat hij veel vragen stellen en in gesprek met verschillende leerlingen in de klas om hen zoveel mogelijk te laten verwoorden. Bij het tonen van de kunstwerken was duidelijk dat iedereen geprikkeld was maar des te langer de instructie duurt en des te meer uitleg er gegeven wordt bij de kunstwerken zie je de betrokkenheid bij de (anderstalige) leerlingen sterk dalen.

VERTREKKEN VANUIT BETEKENISVOLLE CONTEXTENDoor het gebruik van prikkelende voorbeelden tonen veel van de leerlingen van bij de start van de activiteit een grote interesse in wat er zou komen. Je brengt iets binnen in de klas waarvan ze zich afvragen hoe dat precies werkt of hoe het tot stand komt. Je kan hiervoor voorbeelden uit het dagelijkse leven nemen of uit de kunstrichting. Voorbeeld: Bij de start van de activiteit rond de ballonwagen toonden we een filmpje. In dat filmpje zie je twee mannen die elk op een skateboard staan. Ze hebben beide ook een brandblusapparaat vast. Wanneer ze het brandblusapparaat leegspuiten gaan ze vooruit.Zo’n voorbeeld prikkelde de kinderen enorm maar niemand kon exact uitleggen hoe dat precies werkte. Hierdoor gingen ze zeer graag op onderzoek uit om daar meer inzicht in te krijgen.

STIMULEREN VAN INTERACTIE EN REFLECTIEEigen aan een STEM-didactiek is het benadrukken van het belang van dialoog en overleg (sociaal-cognitieve factor). Doordat we de kinderen bewust in kleine groepen aan de slag laten gaan met de onderzoeksopdracht is de stap veel kleiner om vlot in interactie te gaan met buddy’s, medeleerlingen. Dit verhoogt de kans op een grotere betrokkenheid. Met het oog op onze doelgroep kan taal tijdens zo’n groepswerk echter nog steeds een barrière zijn, hierbij kan het van belang zijn rekening te houden met een doordachte groepssamenstelling (punt 3.) Voorbeeld: tijdens een activiteit waarbij de leerlingen een zelfrijdend wagentje moeten bouwen, is S. tijdens een klassikaal onderwijsleergesprek erg passief. S. die anders erg enthousiast en actief deelneemt aan het lesgebeuren, komt niet tot interactie. De leerlingen zagen zonet een filmpje waarbij een man op een skateboard en een brandblusapparaat in zijn handen vanzelf vooruit gaat. De leerkracht wil inzichten zoals zelfrijdend en luchtdruk klassikaal beredeneren. S. neemt niet deel. Tijdens het tweede deel van de opdracht mogen de leerlingen in kleine groepjes onderzoeken hoe ze hun zelfrijdend wagentje kunnen bouwen. Onmiddellijk merk je dat S. samen met haar buddy in overleg gaat en het voortouw in de onderzoeksopdracht neemt. S. functioneert in een klassikaal gebeuren dus helemaal anders dan in een kleine groep met een leerling die dezelfde taal spreekt.

OOG VOOR GROEPSSAMENSTELLING, MET TOELATEN VAN THUISTAAL (FUNCTIONEEL VEELTALIG LEREN)De STEM-activiteiten verlopen steeds in groepsverband. De samenstelling van deze groepjes bleek voor anderstalige leerlingen zeer belangrijk. Daarbij kwamen twee belangrijke elementen naar voor die zeer belangrijk waren. Enerzijds is het vertrouwen hebben in de groepsleden een voorwaarde om jezelf kwetsbaar op te stellen. Op die manier gaan leerlingen actief meedenken en durven ze ook fouten maken. Vooral voor kinderen die nog niet heel zeker zijn bij het courant gebruik van Nederlands kan deze vertrouwensband een positief effect hebben op de betrokkenheid. Voorbeeld: S. krijgt op verschillende momenten in de week les in de wereldklas. Dat is een klas waar nieuwe anderstalige leerlingen uit verschillende klassen extra begeleiding krijgen bij het aanleren van de Nederlandse taal. In dit kleine groepje van kinderen voelt ze zich duidelijk in haar sas. Ze steekt zeer veel haar vinger op bij vragen van de juf en is zeer beweeglijk. De juf van de wereldklas geeft ook aan dat ze op de speeltijd heel vaak samen speelt met deze kinderen.Wanneer ze in de namiddag in de gewone klas komt is het tijd voor een groepswerk. In dit groepswerk klapt S. volledig dicht. De twee andere leerlingen gaan aan de slag met de opdracht maar S. zegt niets en zit het grootste deel van de opdracht rond te staren en te dromen. Op geen enkel moment gaat ze in interactie met de medeleerlingen. Anderzijds is het voor anderstalige leerlingen ook zeer dankbaar wanneer er in de groep nog minstens één iemand zit die dezelfde moedertaal spreekt of een brugtaal waarin ze zich beiden vlot(ter) kunnen uitdrukken. Op die manier kunnen de kinderen op een spontane manier de andere taal gaan inzetten om elkaar te ondersteunen indien er onduidelijkheden of vragen zijn. Voorbeeld: Bij de activiteit rond bottle flip onderzoeken leerlingen in kleine groepjes welk volume de beste slaagkans heeft om de fles rechtop te laten vallen. De leerlingen moeten eerst het volume van de fles bepalen om daarna ¼, ½ en 1/3 van de fles te vullen. De leerlingen bepalen zelf hun plan van aanpak. R. heeft zonet haar plan in Nederlands duidelijk gemaakt aan A., maar ze begrijpt het niet helemaal. A. schakelt tussen het Nederlands en het Frans. (een taal die ze beiden begrijpen) Bepaalde woorden die niet duidelijk zijn vertaalt A. en maakt zo duidelijk in een combinatie van Nederlands en Frans hoe zij het zou aanpakken. Ze luisteren naar elkaar en beslissen samen hoe ze dit zullen

STEEDS GEBRUIK MAKEN VAN DEZELFDE TERMINOLOGIETijdens een les gaan we voor hetzelfde voorwerp (onbewust) soms verschillende namen gebruiken. Dit kan voor anderstalige leerlingen verwarrend zijn. Het is belangrijk om voor jezelf als leerkracht goed te bewaken om steeds dezelfde naam te gebruiken.Door telkens hetzelfde woord te gebruiken zal de kans een stuk groter zijn dat de anderstalige leerling weet waarnaar je verwijst.Daarnaast zal het er ook voor zorgen dat de gehanteerde term sterker verankerd wordt in het geheugen van de anderstalige leerling. Voorbeeld: tijdens de schaduwactiviteit werken de leerlingen met een zaklamp om schaduwen van de blikjes te creëren. Als leerkracht is het belangrijk om doorheen de les enkel te spreken van een zaklamp en niet over ‘een zaklamp’, ‘je lichtje’, ‘je lichtbron’, ‘je lamp’, …

BEWUST ZIJN VAN DE OORSPRONG VAN ONGEPAST GEDRAGWanneer een anderstalige leerling ongepast gedrag stelt tijdens de les is het belangrijk om als leerkracht aandacht te hebben voor de oorzaak van dat ongepast gedrag. Mogelijks heeft de leerling afgehaakt omdat hij bepaalde instructies/opdrachten niet begreep. Hierdoor kan deze dan prutsen met het materiaal of andere leerlingen storen, in andere gevallen kan de leerling passief zijn en helemaal niet meewerken. In plaats van te reageren op het gestelde gedrag kan je als leerkracht ook vragen aan de leerling of hij/zij de opdracht wel snapt.Tijdens verschillende observaties werd duidelijk dat dit aan de grond lag van het ongewenste gedrag. Het is iets waar je als leerkracht, in de drukte van de les, al gemakkelijk eens aan voorbij gaat. Eens dit uitgesproken is kan de leerkracht of de medeleerling nog eens toelichten wat de precieze opdracht is waardoor de focus en de betrokkenheid daar weer kan terugkomen. Voorbeeld: tijdens het plakken van de routes voor robots zit A. de hele tijd te prutsen met de robot in plaats van mee te helpen met de medeleerlingen. Wanneer zijn medeleerlingen de route willen uittesten wil A. het zelf doen. Hij zet de robot niet neer op de juiste plaats en er ontstaat ruzie in de groep. Wanneer de juf langskomt geven de medeleerlingen aan dat A. stoort en niet meewerkt. Juf vraagt aan A. of hij begrijpt wat ze moeten doen. A. kijkt naar beneden en geeft toe dat hij het niet begrijpt. De juf geeft aan dat ze hem (in het Frans) moeten vertellen wat de bedoeling is. De betrokkenheid van A. neemt hierna sterk toe.

VISUEEL WERKENOm ervoor te zorgen dat anderstalige leerlingen snel aan de slag kunnen met de gegeven opdrachten is het visueel werken wel een belangrijk element. Bij het uitwerken van een werkbundel gericht op een STEM-activiteit is het belangrijk om een opdracht zeer visueel voor te stellen. Wanneer kinderen in één oogopslag zien wat er van hen verwacht wordt, dan verlies je hun betrokkenheid niet bij het doorlezen van een lang uitgeschreven opdracht. Voorbeeld: Bij de activiteit rond lightgraffiti moeten de kinderen bepaalde vormen tekenen met een lichtje. In de werkbundel hebben we er dan voor gekozen om de opgegeven vormen (cirkel, vierkant, eigen naam, tralies, …) in het groot af te beelden. Op deze manier zagen de leerlingen zeer snel wat ze moesten doen en iedereen kon meteen aan de slag.

STEM en meertaligheid

Hoe maak je het verschil voor anderstalige leerlingen?Beluister enkele van de verhalen van deze vier leerlingen door links te klikken. In elke podcastaflevering ontdek je hoe het is als anderstalige in een Vlaamse klas. Daarnaast geven we ook mee hoe de leerkracht via een STEM-aanpak het verschil tracht te maken!Denk je dat je alles van dit hoofdstuk begrepen hebt? Doe dan de test hiernaast!

Andrei 9j (Roemenië)

Amin 13J (Afghanistan)

Audrey 13j (België)

Imana 11j(Senegal)

Test

Alles begrepen?