Leerpad bouwstenen Ook ik STEM mee

Bouwstenen en relaties

START

Leerpad

In dit leerpad maken we kennis met verschillende bouwstenen en relaties.Door als leerkracht hierop in te grijpen kan je (meertalige) leerlingen helpen om meer betrokken te zijn tijdens de (STEM-)les.Hierover leer je meer doorheen de vier hoofdstukken die hiernaast staan genoteerd.Klik op één van de kaders om meer te leren.

1

2

3

4

Waarom bouwstenen?

De relaties

De bouwstenen

Bouwstenen in cases

In dit leerpad maken we kennis met verschillende bouwstenen en relaties.Door als leerkracht hierop in te grijpen kan je (meertalige) leerlingen helpen om meer betrokken te zijn tijdens de (STEM-)les.Hierover leer je meer doorheen de vijf hoofdstukken die hiernaast staan genoteerd.Klik op één van de kaders om meer te leren.

1

2

3

4

Waarom dit leerpad?

De relaties

De bouwstenen

Bouwstenen in cases

5

Tools

Goed om weten

Goed om weten

Enkele praktische tips om door dit leerpad te gaan!

Leerpad

Opdracht

Youtube

En nu aan de slag!

Opdracht

Leerpad De ideale manier om ten volle van dit leerpad te genieten is door je scherm op maximale grootte te zetten. Op die manier komen alle verhelderende inzichten nog zo sterk binnen!Hiervoor moet je alleen maar klikken op het icoontje rechtsonder. Je geniet zo van het leerpad dat je klikt en klikt en opeens niet goed meer weet waar je zit?Geen probleem!Op de meeste slides vind je onderaan een 'home'-knop die je terugbrengt naar start.

Opdracht Na elk hoofdstuk wacht er een test om te kijken of je alle inzichten hebt begrepen.Net zoals het leerpad zelf kan je ook deze test best op maximale grootte afleggen.Hiervoor klik je gewoon op de knop rechtsboven in het scherm. In sommige testen werken we met meerkeuzevragen.Ben je op het einde benieuwd wat de correctie is van de vragen?Scroll dan gewoon omlaag in het scherm waarin je resultaat verschijnt.

YouTube-fragmentenDoorheen het leerpad komen Linde en Joke al graag eens langs om je wat mega-interessante kennis mee te geven.Om hen zo groot mogelijk te zien kan je weer onderaan rechts klikken om te maximaliseren! Wil je de beide dames (en hun bijhorende afbeeldingen) in optimale kwaliteit zien?Dan kan je onderaan rechts klikken op het tandwieltje.Dan klik je op 'Kwaliteit'.Tot slot duid je 1080p50HD aan.

Waarom dit leerpad?

Hoofdstuk 1

Start

Hoofdstuk 1

Waarom dit leerpad?

Opdracht

Toelichtingopdracht

Verloopleerpad

Voorgaand onderzoek

Dit leerpad kent zijn oorsprong binnen een voorgaand onderzoek "Een veeltalige STEM-aanpak". Hierin werkten we een didactiek uit met als doel meertalige leerlingen zoveel mogelijk te betrekken in een (STEM)-les. Ontdek hiernaast meer!Tijdens dit onderzoek werd duidelijk dat het voor leerkrachten een uitdaging kan zijn om de meertalige leerlingen in hun klas voldoende te begrijpen. Een beperkt zicht op hun (specifieke) beginsituatie kan hierbij een uitdaging zijn. Hoe je hier kan aan werken als leerkracht kom je in dit leerpad te weten.

Starten doen we met een concrete opdracht met focus op taal. Na het maken van de opdracht lichten we al een tipje van de sluier omtrent de bouwstenen. Ga door naar hoofdstuk 2 indien je hierover meer wil te weten komen!

Op naar hoofdstuk 2!

Laden…

Hoofdstuk 1

Waarom dit leerpad?

Opdracht

Toelichtingopdracht

Verloopleerpad

Voorgaand onderzoek

Dit leerpad kent zijn oorsprong binnen een voorgaand onderzoek "Een veeltalige STEM-aanpak". Hierin werkten we een didactiek uit met als doel meertalige leerlingen zoveel mogelijk te betrekken in een (STEM)-les. Ontdek hieronder meer!Tijdens die onderzoek werd duidelijk dat het voor leerkrachten een uitdaging kan zijn om de meertalige leerlingen in hun klas voldoende te begrijpen. Een beperkt zicht op hun (specifieke) beginsituatie kan hierbij een uitdaging zijn. Hoe je hier kan aan werken als leerkracht kom je in dit leerpad te weten.Vertrekken doen we vanuit een concrete opdracht voor jou met focus op taal. Na het maken van de opdracht lichten we al een tipje van de sluier omtrent de bouwstenen. Ga door naar hoofdstuk 2 indien je hierover meer wil te weten komen!

Laden…

Hoofdstuk 1

Waarom bouwstenen?

In onze klassen botsen (meertalige) leerlingen op verschillende drempels die niet steeds duidelijk zijn voor de leerkracht.Op deze slide staan we hier even bij stil.De eerste drempel waar we bij stilstaan is uiteraard de taal.Probeer eerst de opdracht bovenaan te maken en ervaar zelf hoe het is om opdrachten te proberen maken in een andere taal dan je moedertaal.In dit leerpad gaan we uiteraard verder dan enkel de taal. Het belang om aandacht te hebben voor alle bouwstenen lichten we toe in de kennisclip.Is alles duidelijk? Keer terug naar het startscherm en ga door naar hoofdstuk 2!

Opdracht

Op naar hoofdstuk 2!

Laden…

De bouwstenen

Hoofdstuk 2

Start

De bouwstenen

Hoofdstuk 2

Op welke (onzichtbare) vlakken liggen kansen om meertalige leerlingen meer te betrekken in een (STEM-)activiteit?Deze worden beschreven in de vorm van 6 bouwstenen. Je kan deze bouwstenen ontdekken door te klikken op de bouwsteen hier links.Benieuwd of je de bouwstenen kan herkennen in klassituaties? Klik dan op de opdrachtknop!

Opdracht

Ontdek de relaties in hoofdstuk 3!

Bouwstenen

De bouwstenen

Hoofdstuk 2

Op welke (onzichtbare) vlakken liggen kansen om meertalige leerlingen meer te betrekken in een (STEM-)activiteit?Deze vlakken beschrijven we in de vorm van 6 bouwstenen.Klik op de 'play'-knop om te via een filmpje meer te leren over de bouwsteen.Via de 'informatie'-knop kan je de uitleg zelf nog eens nalezen.Klaar? Klik op de opdracht om te kijken of je helemaal mee bent!

Opdracht

Zelfbeeld

Taal

Welbevinden

Interesse

Loopbaan

Thuiscultuur

Ontdek de relaties in hoofdstuk 3!

Bouwstenen Taal Vanuit de oefeningen hebben jullie kunnen ervaren dat opdrachten maken in een andere taal moeilijk is en veel energie kost. Een taalbarrière is dus zeker aanwezig. De kennis en begrip van taal is belangrijk om de inhoud van de les te begrijpen. Taal dient hier dan als communicatiemiddel. Daarnaast heeft taal nog een veel diepere betekenis. De eigen moedertaal is een deel van de leerling zijn identiteit, zijn of haar eigenheid. Als we dit deeltje van het kind zijn eigenheid negeren, negeren we ook een stukje van het kind zijn identiteit. Zo krijgt taal ook een affectieve functie. Deze affectieve functie kan een plaats krijgen door de thuistaal toe te laten in de school of in de klas.

Bouwstenen Welbevinden Welbevinden is een voorwaarde om tot betrokkenheid te komen. Anderstalige leerlingen komen met een emotionele kwetsbaarheid de klas binnen. Het is dus belangrijk dat het schoolgebeuren plaatsvindt in een veilige omgeving. Hoe meer het kind zich veilig en gedragen voelt, hoe groter de kans dat de leerling zich betrokken voelt in de les en tot diepgaander leren komt. Het gaat er dus over hoe de omgeving ondersteuning biedt om de belemmeringen zoals onzekerheid, armoede, discriminatie, enzovoort te overwinnen of te beheersen. Een leerling moet zich veilig en gewaardeerd voelen om tot betrokkenheid te komen.

Bouwstenen Interesse De bouwsteen interesses gaat over het leren kennen van de leefwereld van de kinderen. Het spreekt voor zich dat wanneer de les vertrekt vanuit de interesses dat het kind op het puntje van zijn stoel zit. Maar om hier als leerkracht of klasgenoot op in te spelen, moet je de interesses en hobby’s van het kind kennen. De inhoud van de lessen sluit niet altijd aan bij de intrinsieke interesses van alle kinderen, toch kunnen deze kinderen geprikkeld worden door bepaalde keuzes van didactiek en aanpak die de verwondering van het kind vastneemt en hiermee een sterke betrokkenheid bekomt en eventueel nieuwe interesses ontdekt.

Bouwstenen Schoolloopbaan De schoolloopbanen van kinderen met een andere thuistaal kunnen zeer uiteenlopend zijn. Dit kan gaan van kinderen die niet of zeer weinig naar school gingen tot kinderen die kwalitatief onderwijs hebben genoten. Voor sommige kinderen staat het Vlaamse schoolleven haaks op de schoolloopbaan in hun thuisland. Het spreekt voor zich dat deze kinderen meer tijd nodig hebben om zich aan te passen aan het Vlaamse schoolsysteem. Niet enkel de leerachterstand, maar ook de schoolse gewoontes die anders zijn in het Vlaams onderwijs kunnen een drempel zijn om tot betrokkenheid te komen.

Bouwstenen Thuiscultuur Deze bouwsteen gaat over het herkennen en binnenbrengen van de thuiscultuur in de klas. Voor veel anderstalige leerlingen lijkt de schoolse wereld niet op hun eigen leefwereld. Zo kunnen er bepaalde zaken die erg belangrijk zijn thuis, geen betekenis krijgen op school, of andersom. Je zou kunnen stellen dat die twee werelden soms lijken te botsen. Leren wordt pas effectief als de inhoud aansluit bij de leefwereld en dus thuiscultuur van kinderen. Daarom is het ook zo belangrijk dat een leraar weet wat speelt in de opvoeding en belangrijk is in het gezin. Zo wordt vermeden dat keuzes in een les gebaseerd zijn op stereotype denkbeelden van bepaalde culturen.

Bouwstenen Zelfbeeld De bouwsteen zelfbeeld slaat op hoe een leerling zichzelf inschat. Zijn eigen kunnen en zijn. Wanneer een leerling een toekomstperspectief heeft waarin die hoge verwachtingen heeft voor zichzelf, gaat die een hogere betrokkenheid tonen in het schoolgebeuren. Deze hoge verwachtingen worden gestimuleerd wanneer leerlingen een actieve rol innemen in het klasgebeuren, ze moeten voelen dat ze erbij horen en dat hun inbreng betekenisvol is.

De relaties

Hoofdstuk 3

Start

De relaties

Opdracht

Hoofdstuk 3

Om de bouwstenen gericht in te zetten vertrekken we vanuit relaties die zich in een klascontext voordoen.Deze relaties kan je hiernaast ontdekken. De relaties kan je leren kennen door het filmpje te bekijken of de uitleg te lezen.Benieuwd of je de relaties kan herkennen in klassituaties? Klik dan op de opdrachtknop!

Leerkracht

Leerling met ...

Zichzelf

Klas

Didactischhandelen

Gezin

School

Verken de bouwstenen en relaties in een STEM-activiteit in hoofdstuk 4!

Relaties Leerling - School Binnen het pedagogisch project van de school is er ruimte voor een duidelijke visie op ongelijkheid en een plan van aanpak om te voldoen aan de noden van de anderstalige leerling. Hierbij heeft de leerling het gevoel aanvaard en ondersteunt te worden door de school. Een voorbeeld zou kunnen zijn dat de moedertaal van de anderstalige leerling wordt ingezet tijdens het leren.

Relaties Leerling - Didactisch handelen De relatie van de leerling tot het didactisch handelen gaat eigenlijk over hoe de leerkracht het klasgebeuren organiseert. Om de betrokkenheid hoog te houden probeert een leerkracht de leerlingen te verwonderen en maakt hiervoor bewuste of onbewuste didactische keuzes. Uit onderzoek blijkt dat leerkrachten enorm worstelen om de juiste didactische keuzes te maken. Een voorbeeld kan zijn: ‘Hoe kan je leerlingen met een andere thuistaal in een groepswerk gelijkwaardig laten participeren.’

Relaties Leerling - Gezin De relatie leerling gezin slaat vooral op het gemeenschappelijk doel dat de school en de ouders hebben. Wanneer ouders hun kinderen aanmoedigen en hoge verwachtingen hebben, heeft dat een effect op de betrokkenheid van de leerling. De verwachtingen van ouders hebben een groter effect dan structurele gezinsfactoren zoals bijvoorbeeld een éénoudergezin of gescheiden ouders of… Hierbij zijn er wel culturele en talige drempels en kennen ouders niet altijd het Vlaamse schoolsysteem. Maar hoe dan ook is een goede relatie tussen ouders en hun kind positief voor de betrokkenheid van het kind.

Relaties Leerling - klas Klasgenoten hebben invloed op de betrokkenheid van een leerling. Nemen we als voorbeeld een groepswerk. Hier spelen verschillende factoren een rol waarbij de samenhang van de groep zeker een belangrijke is. Wanneer er een positief gevoel van leerwinst heerst, is er meer ruimte voor geduld en feedback. Opnieuw speelt het gevoel van veilig en geborgen zijn een niet te onderschatten rol. Leerlingen die het gevoel hebben aanvaard te worden en sociale en emotionele steun te krijgen, haken minder snel af. Een factor die zeker ook invloed kan hebben is de manier waarop de klasgenoot de anderstalige leerling inschat. Krijgt het anderstalig kind de kans om actief deel te nemen aan het groepswerk? Kan en mag het zijn kennis en vaardigheden inzetten en zich hierdoor waardevol voelen?

Relaties Leerling - leerkracht De relatie leerling en leerkracht is van belang voor een positieve leeromgeving. We vertelden al bij de bouwsteen welbevinden hoe belangrijk het is dat het kind zich veilig en gedragen voelt. Krachtige, positieve relaties zijn dus belangrijk om tot leren te komen. Dit houdt in dat de leerkracht hoge verwachtingen moet hebben voor alle leerlingen en de kwaliteit van de relatie met de leerling positief moet zijn. Het gaat dus over zich veilig voelen, vertrouwen hebben zodat de motivatie hoog blijft. Belangrijk hiervoor is de mindset van de leerkracht. Leerlingen hebben graag dat de leerkracht gezag uitstraalt en tegelijk respect heeft voor de leerlingen. Respect wordt dan vertaald in een begripvolle houding, oprechte belangstelling, een grapje, enzovoort. Dit vraagt van leerkrachten een open houding waarbij ze deze houding ook in vraag durven stellen.

Relaties Leerling - Zichzelf In de klas zit een diversiteit aan leerlingen. Een leerling heeft verschillende kenmerken zoals gender, meertaligheid, sociaal-economische status, enzovoort. De leerling houdt zichzelf een spiegel voor en schat zichzelf in op vlak van de verschillende bouwstenen. Leerlingen die zichzelf hoog en goed inschatten, kunnen zichzelf ook beter bijsturen en zetten meer door. En hierdoor hebben ze ook meer slaagkansen.

Bouwstenen en relatiesin STEM-activiteiten

Hoofdstuk 4

Start

Bouwstenen & relatiesin STEM-activiteiten

Hoofdstuk 4

In een eerder onderzoeksproject werkten we reeds enkele podcastafleveringen uit waarbij we meertalige leerlingen centraal plaatsten.De vraag was steeds: 'Wat zorgt ervoor dat deze meertalige leerling meer betrokken is in een STEM-activiteit?'Klik op de verhalen hiernaast en ontdek aan de hand van fragmenten uit de podcast of je de bouwstenen en relaties kan herkennen bij leerlingen!De volledige afleveringen kan je vinden door te klikken op de Spotify-knop.

Ontdek hier de volledige afleveringen!

Imana (11j)

Tool

Hoofdstuk 5

In opbouw!

Tools

Hoofdstuk 5

Start

Wat zijn de tools?

Ontdek hier de tools

Info verzamelen over een leerling bij een specifieke bouwsteen is niet altijd even eenvoudig.Om je te helpen werkten we verschillende tools uit die een leidraad bieden om de leerling in kwestie beter te leren kennen.In principe gaan we ervanuit dat de tool in een individueel gesprek met de leerling gebruikt worden maar sommige tools lenen zich ook om klassikaal in te zetten.Klik rechts om de tools verder te gaan ontdekken!

Zelfbeeld

Taal

Welbevinden

Interesse

Loopbaan

Thuiscultuur

Zelfbeeld

Talenpaspoort

Welbevinden

Schatkist

Silhouet

Dag van mijn dromen

Prikkelkaarten

Prikkelende werkvormen

Klasgewoonten

Tools

Hiernaast vind je de tools waarmee je aan de slag kan om je leerling beter te leren kennen.Klik op de naam van de tool om meer te weten te komen!

Taal

Welbevinden

Interesse

Loopbaan

Thuiscultuur

Zelfbeeld

Talenpaspoort

Welbevinden

Schatkist

Silhouet

Dag van mijn dromen

Prikkelkaarten

Prikkelende werkvormen

Klasgewoonten

Tools

Info verzamelen over een leerling bij een specifieke bouwsteen is niet altijd even eenvoudig.Hiervoor werkten we enkele tools uit. Deze bevatten een leidraad om de leerling in kwestie beter te leren kennen.In principe gaan we ervanuit dat de tool één-op-één wordt ingezet. Sommige tools lenen zich echter ook om klassikaal in te zetten.Klik links op de naam van de tools om deze verder te ontdekken!

Zelfbeeld

Zelfbeeld

Tool

In deze opdracht gaan we na hoe de leerling naar zichzelf kijkt.

• Hoe denkt de leerling over zichzelf?
• Hoe schat de leerling zichzelf in?

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen competenties en persoonlijkheidskenmerken. Ten slotte wordt ook nagegaan hoe het kind denkt dat anderen (vrienden, familie, leerkracht) naar hem/haar kijken.

Handleiding

Materiaal

In de praktijk

Talenpaspoort

Tool

Om zicht te krijgen op de talen die je leerling actief en passief kent, kun je de leerling een talenpaspoort laten maken. Je brengt zijn/haar taalrepertoire in kaart:

• Welke talen hij/zij gebruikt?
• Met wie gebruikt hij/zij bepaalde talen?
• In welke context gebruikt hij/zij bepaalde talen?

De leerling en jij ontdekken dat taalkennis complex is en dat er grote individuele verschillen zijn in hoe en wanneer talen gebruikt worden. Maak de leerling er attent op dat je een ruime definitie van talen hanteert. Ook dialecten zijn aparte taalsystemen!

Handleiding

Materiaal

In de praktijk

Welbevinden

Tool

In deze opdracht gaan we na hoe de leerling zich voelt.Dit zowel in de klas als thuis. Samen met de leerling probeer je te benoemen hoe hij/zij zijn welbevinden in verschillende contexten ervaart. Door het gebruik van visuele voorstellingen van situaties kan je het gesprek opentrekken en meer te weten komen.

Handleiding

Materiaal

In de praktijk

Schatkist

Tool

De leerling vult zijn ‘schatkist’ met verschillende voorwerpen of foto’s ervan uit zijn/haar thuis. We werken concreet, toegepast op de gezinssamenstelling. De voorwerpen illustreren associaties met papa, met mama, broer, met een vrije middag samen met het gezin... De voorwerpen of afbeeldingen geven een beter zicht op de thuiscultuur en je ontdekt wat voor de leerling en zijn/haar gezin belangrijk is.

Handleiding

Materiaal

In de praktijk

Silhouet

Tool

Om een duidelijk zicht te krijgen op de thuiscultuur en interesses kun je de opdracht ‘Silhouet’ laten uitwerken. De leerling zal het silhouet vullen met elementen die hij/zij kenmerkend vindt aan zichzelf. Zo krijg je een beter zicht op zaken die voor het kind centraal staan. Het kan ook een beter zicht geven op de thuiscultuur en ontdek je wat voor de leerling belangrijk is.

Handleiding

Materiaal

In de praktijk

Dag van mijn dromen

Tool

Om een duidelijk zicht te krijgen op de interesse, kun je de opdracht ‘Dag van mijn dromen’ laten uitwerken. De leerling zal zijn dag van zijn dromen invullen met online foto’s. We werken concreet, we verdelen de dag in vier delen. De leerling vult elk dagdeel in zoals hij zelf wil. Zo ontdek je wat de leerling zijn/haar interesses zijn. Wat doet de leerling graag, wat wekt zijn/haar aandacht.

Handleiding

Materiaal

In de praktijk

Prikkelkaarten

Tool

Om een duidelijk zicht te krijgen op de bouwsteen interesse kun je de opdracht ‘Prikkelkaart’ laten uitvoeren. De leerling kiest één kaart uit de prikkelkaarten die voor zich liggen. Welke kaart springt in het oog. Welke kaart wekt bij de leerling interesse op? Zo krijgt de leerkracht een beter zicht op de interesse van de leerling. Wat prikkelt de leerling?

Handleiding

Materiaal

Prikkelende werkvormen

Tool

In deze werkvorm ga je met de leerling kijken welke werkvormen hem/haar het meest aanspreken en weten te prikkelen.Hiervoor bekijk je per werkvorm twee elementen:

• Heeft de leerling het gevoel dat deze werkvorm vaak toegepast wordt?
• Hoe waardeert de leerling deze werkvorm?

Handleiding

Materiaal

In de praktijk

Klasgewoonten

Tool

Nieuwe leerlingen komen de school en klas binnengestapt met (meestal) eerdere ervaringen binnen het onderwijs. Deze ervaringen kunnen verschillend zijn van gewoontes, regels, afspraken… die gelden in het Vlaamse onderwijs. Om meer te weten te komen over de bouwsteen ‘schoolloopbaan’ krijgen de leerlingen een lijst met gewoontes uit het Vlaamse onderwijs (bv. vinger in de lucht steken). De leerling geeft aan of hij/zij deze gewoonte al kende voor de ervaringen binnen het Vlaamse onderwijs. Op deze manier kunnen bepaalde gedragingen gekaderd worden binnen de bouwsteen ‘schoolloopbaan’.

Handleiding

Materiaal

In de praktijk