1. Chorzy, specjaliści i dawcy solidarnie

CHORZY,SPECJALIŚCI I DAWCY SOLIDARNIE

EDUKACJA ZDROWOTNA, PROMOCJA DONACJI I TRANSPLANTACJI WŚRÓD MIESZKAŃCÓW MAZOWSZA

Edukacja zdrowotna dostosowana do potrzeb różnych grup społeczeństwa dotycząca promocji idei dawstwa i transplantologii

webinarium dla kadr medycznych

ZESPÓŁ REALIZATORÓW

Samorząd Województwa Mazowieckiego

dr n. społ. Nina Woderska

prof. dr hab. med. Zbigniew Włodarczyk

dr n. med. Aleksandra Woderska-Jasińska

Fundacja "Centrum Rozwoju Medycyny"

Koordynator transplantacyjny

Lekarz specjalista chirurgii ogólnej i transplantologii klinicznej

Zadanie dofinansowane z środków z budżetu Województwa Mazowieckiego

Wykładowca akademicki, pedagog

Klinika Transplantologii i Chirurgii Ogólnej Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr A. Jurasza w Bydgoszczy POLTRANSPLANT

Kierownik Kliniki Transplantologii i Chirurgii Ogólnej Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr A. Jurasza w Bydgoszczy

CHORZY, SPECJALIŚCI I DAWCY SOLIDARNIE - historia Lilly Allen

Lilly Allensierpień 2008

Matthew Bemis (2.5 l.) listopad 1983

Lilly Allen (6 mies.) listopad 1983

sierpień 1984

Przed operacją Lilly była podłączona do respiratora. Po transplantacji jej stan uległ tak znaczącej poprawie, że stała się rozpoznawalnym w całym kraju (USA) przykładem zakończonej sukcesem transplantacji.

W 24. rocznicę przeszczepienia Lilly wyszła za mąż. Rodzice Matthew byli obecni na ślubie.

05.08.1984 r. Matthew utonął w jeziorze. Jego Rodzice wyrazili zgodę na przeszczepienie narządów i tkanek syna chorym dzieciom, by inni rodzice nie musieli doświadczyć tego, co oni.

Rozpoznanie: hemangioendothelioma Wówczas w światowej literaturze opisano tylko 13 przypadków.

“I was given a second chance at life – a liver to make me a Liver.” Lilly Allen

8 sierpnia 1984 r. wątroba Matthew została przeszczepiona Lilly.

QUIZ

ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU!

Quiz zawiera 5 pytań* z zakresu transplantologii klinicznej. *Odpowiedzi udzielane są anonimowo.

HISTORYCZNE WYDARZENIA MEDYCZNE w transplantologii

nawigacja

SPIS TREŚCI

Historie biorców, specjalistów i dawców, którzy zapisali się na kartach medycyny transplantacyjnej

CHORZY. LICZBY W TRANSPLANTOLOGII

Za każdą liczbą kryje się historia człowieka

proszę wybrać temat, by przejść do wybranej sekcji

specjaliści. pojęcia w transplantlogii

By rozmawiać wspólnym językiem

specjaliści. zespoły i ośrodki transplantacyjne

Webinarium zawiera interaktywne ikony

specjaliści. prawo w transplantologii

kliknij, by posłuchać

Ponieważ 86% dorosłych nie wie jakim podlega przepisom prawa z zakresu transplantacji

dawcy żywi i zmarli

kliknij, by przeczytać więcej

Żywy dawca w Polsce to osoba jedna na milion

transplantologia przyszłości

kliknij, by zobaczyć inne interaktywne ikony

HISTORYCZNE WYDARZENIA MEDYCZNE W TRANSPLANTOLOGII

historie biorców, specjalistów i dawców, którzy zapisali się na kartach medycyny transplantacyjnej

dzień przed wigilią bożego narodzenia 1954 r. w bostonie (USA) wykonano

PIERWSZE NA ŚWIECIE ZAKOŃCZONE SUKCESEM PRZESZCZEPIENIE NERKI OD DAWCY ŻYWEGO

Biorcą był bliźniak jednojajowy dawcy. Biorca przeżył 8 lat. Ronald Herrick (dawca) zmarł w wieku 79 lat (56 lat po oddaniu bratu nerki). Dr Joseph Murray (chirurg) za wykonanie tego historycznego zabiegu został wyróżniony Nagrodą Nobla.

DR j. MURRAY I INTERDYSCYPLINARNY zespół medyczny ronald i richard herrickdawca i biorca nerki

GALERIA

Obraz i miedzioryt upamietniające pierwsze na świecie udane przeszczepienie nerki znajdują się w Szpitalu Peter Bent Brigham w Bostonie, gdzie dokonano tej historycznej operacji. Miedzioryt zawiera listę członków zespolu transplantacyjnego.

fot. dr Emilia Wojtal, archiwum Kliniki Transplantologii i Chirurgii Ogólnej w Bydgoszczy

26 stycznia 1966 R. w I klinice chirurgicznej akademii medycznej warszawie WYKONANO

PIERWSZE W POLSCE ZAKOŃCZONE SUKCESEM PRZESZCZEPIENIE NERKI

Był to 621. zabieg na świecie. Na pamiątkę tego historycznego w polskiej medycynie wydarzenia, 26 stycznia obchodzony jest Dzień Transplantacji w Polsce.

DANUTA MILEWSKA (18 LAT)biorczyni nerki uczennica szkoły pielęgniarskiej

W 2020 R. ANGELA DUNN MAJĄC 74 LATA OBCHODZIŁA

50. ROCZNICĘ PRZESZCZEPIENIA NERKI

"Before my operation I did not expect to make 30. I cannot express enough my gratitude to my donor‘s family, to Professor Sir Roy Calne, all the medical staff who have watched over me and to my husband Eric." Angela Dunn

angela dunnbiorczyni nerki od dawcy zmarłego

w 2016 r., W WIEKU 73 LAT, zmarł john mccafferty, REKORDZISTA KSIĘGI REKORDÓW GUINNESA 2013, który ŻYŁ

"The last 30 years we had together were brilliant. We've travelled the world." Ann - żona pacjenta

33 LATA Z PRZESZCZEPIONYM SERCEM

"I want this world record to be an inspiration to anyone awaiting a heart transplant and to those who, like me, have been fortunate enough to have had one." John McCafferty

John mccaffertybiorca serca

"Jestem nauczycielem chorym na serce. Proszę o pomoc." Tadeusz Żytkiewicz

5 sierpnia 1987 r. prof. Zbigniew Religa w Zabrzu wykonał 19. przeszczepienie serca. Biorcą był 61-letni mężczyzna.

Tadeusz żytkiewicz z warszawy przeżył

30 LATZ PRZESZCZEPIONYM SERCEM

czyli 1/3 swojego życia.

Zmarł w 2017 r. w wieku 91 lat. Był najdłużej żyjacym pacjentem po transplantacji serca w Polsce.

tadeusz żytkiewiczbiorca serca

9 sierpnia 2017 r. z Zabrzu dr hab. Michał Zembala wykonał pierwszą w Polsce udaną retransplantację serca.

BIORCA DWÓCH SERCJEST AKTYWNY SPORTOWO

4 lata po operacji przeszczepienia drugiego sercauczestniczył w "Biegu po Nowe Życie" (12.06.2021). W rankingu uzyskanego czasu sztafetyzajął 8. miejsce spośród 60 uczestników.

BIORCA DWÓCH serc

fot. Bieg po Nowe Życie

ZE WZGLĘDU NA NIEDOBÓR NARZĄDÓW DO PRZESZCZEPIENIA MOŻLIWE JEST POBRANIE NARZĄDÓW OD OSÓB PO transplantacji, by je PONOWNie przeszczepić

JEDNO SERCE U 3 OSÓB

W 1993 r. w "The New England Journal of Medicine" opisano wyjątkowy przypadek pobrania serca do transplantacji od zmarłego w mechanizmie śmierci mózgu biorcy serca.

charakterstyka dawcy i dwóch biorców tego samego serca

PIERWSZE NA ŚWIECIE PRZESZCZEPIENIE TWARZY

ZE WSKAZAŃ PILNYCH

Pionierski zabieg został przeprowadzony 15 maja 2013 r. w Centrum Onkologii w Gliwicach przez zespół chirurgów rekonstrukcyjnych kierowany przez prof. Adama Maciejewskiego. Pacjentem był 31-letni mężczyzna okaleczony podczas wypadku przy pracy. W tym samym roku wykonano kolejne przeszczepienie twarzy. Biorczynią była 28-letnia kobieta chorująca na neurofibromatozę typu 1, która przez 24 lata przeszła 35 operacji.

pacjent (31 l.) przed wypadkiem

PIERWSZE NA ŚWIECIE PRZESZCZEPIENIE NARZĄDÓW SZYI

W 2015 roku zespół Kliniki Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej w Gliwicach wykonał pierwszy na świecie złożony przeszczep narządów szyi u dorosłego mężczyzny.

PIERWSZE NA ŚWIECIE PRZESZCZEPIENIE NARZĄDÓW SZYI POŁĄCZONE Z TRANSPLANTACJĄ KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH

Pacjentem, u którego zespół chirurgów rekonstrukcyjnych z Gliwic wykonał ten zabieg, był 7-letni chłopiec, który w 1. roku życia połknął granulat ługu sodowego (środek do udrożniania rur), na skutek czego martwicy uległy: nasada języka, krtań, gardło, tchawica, przełyk aż do poziomu żołądka.

pacjent (37 l.)

CHORZY

LICZBY W TRANSPLANTOLOGII

ZA KAŻDĄ LICZBĄ KRYJE SIĘ HISTORIA CZŁOWIEKA

KOMU POMOGLIŚMY

913

24496

W POLSCE PRZESZCZEPIONO

NERKI OD DAWCÓW ZMARŁYCH

NERKI OD DAWCÓW ŻYWYCH

34311

NARZĄDÓW W LATACH 1966-2019

383

4766

WĄTROBY OD DAWCÓW ZMARŁYCH

WĄTROBY OD DAWCÓW ŻYWYCH

KOMU POMOGLIŚMY

517

2752

W POLSCE PRZESZCZEPIONO

NERKI I TRZUSTKI

SERCA

34311

NARZĄDÓW W LATACH 1966-2019

316

PŁUCA OD DAWCÓW ZMARŁYCH

PŁUCA OD DAWCÓW ŻYWYCH

KOMU POMOGLIŚMY

61

64

W POLSCE PRZESZCZEPIONO

TRZUSTKA

WĄTROBA I NERKA

34311

NARZĄDÓW W LATACH 1966-2019

WYSPY TRZUSTKOWE

KOŃCZYNA GÓRNA

KOMU POMOGLIŚMY

W POLSCE PRZESZCZEPIONO

SERCE I WĄTROBA

SERCE I PŁUCA

34311

NARZĄDÓW W LATACH 1966-2019

KRTAŃ

SERCE I NERKA

KOMU POMOGLIŚMY

W POLSCE PRZESZCZEPIONO

TWARZ

NERKA I WYSPY TRZUSTKOWE

34311

NARZĄDÓW W LATACH 1966-2019

JELITO

PŁUCO I WĄTROBA

KTO CZEKA NA LECZENIE

1700+

2900+

KRAJOWA LISTA OCZEKUJĄCYCH

Chorych oczekuje na przeszczepienie narządów

Chorych oczekuje na przeszczepienie rogówki

NA PRZESZCZEPIENIe (KLO)

W Polsce w 2021 r.

6 mies.

4700+

ma najmłodszy chory aktywnie oczekujący na KLO na przeszczepienie narządu (serca)

99

78

chorych aktywnie oczekuje na przeszczepienie narządów i tkanek

lat ma najstarszy chory aktywnie oczekujący na KLO na przeszczepienie rogówki

lat ma najstarszy chory aktywnie oczekujący na KLO na przeszczepienie narządu (nerki)

KTO JESZCZE WYMAGA LECZENIA

366

362

ŚREDNI CZAS OCZEKIWANIA

dni czeka chory na KLOna planowe przeszczepienie serca

chorych na przeszczepienie narządów i tkanek w 2019 r.

dni czeka chory na KLOna planowe przeszczepienie nerki

578

dni wynosił czas oczekiwania na planowe przeszczepienie rogówki

128

163

dni czeka chory na KLOna planowe przeszczepienie wątroby

dni czeka chory na KLOna planowe przeszczepienie płuc

KOMU NIE ZDĄŻYLIŚMY POMÓC

75

93

chorych zmarło na KLOczekając na planowe przeszczepienie serca

w 2019 r. na KLO

chorych zmarło na KLOczekając na planowe przeszczepienie nerki

ZMARŁO

213

20

22

chorych oczekujących na przeszczepienie narządu

chorych zmarło na KLOczekając na planowe przeszczepienie wątroby

chorych zmarło na KLOczekając na planowe przeszczepienie płuc

SPECJALIŚCI

POJĘCIA W TRANSPLANTOLOGII

BY ROZMAWIAĆ WSPÓLNYM JĘZYKIEM

poltransplant

Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji państwowa jednostka budżetowa podlegająca Ministrowi Zdrowia, z siedzibą w Warszawie, istnieje od 1996 roku.

wybrane

z Obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 listopada 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

koordynator

POBIERANIA I PRZESZCZEPIANIA LUB POBIERANIA I ZASTOSOWANIA U LUDZI

uprawniona i przeszkolona osoba organizująca koordynację pobrania i przeszczepiania lub koordynację pobrania i zastosowania u ludzi

POJĘCIA

koordynaCJA

z zakresu medycyny transplantacyjnej

POBRANIA I PRZESZCZEPIANIA LUB POBRANIA I ZASTOSOWANIA U LUDZI

uzgodnienia dotyczące organizacji, nadzoru i dokumentacji procesów identyfikacji i kwalifikacji dawcy, autoryzacji pobrania, pobrania, przechowywania, alokacji i dystrybucji oraz przeszczepiania komórek, tkanek lub narządów lub zastosowania u ludzi komórek lub tkanek, w tym sposobu przekazania i transportu oraz przyjęcia komórek, tkanek lub narządów w podmiocie leczniczym lub banku tkanek i komórek oraz ich dostarczenia do biorcy

autoryzacja pobrania

alokacja

wybrane

wybór biorcy przeszczepu z krajowej listy osób oczekujących na przeszczepienie

z Obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 listopada 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

uzyskanie zgodnego z prawem przyzwolenia na pobranie komórek, tkanek i narządów od dawcy

ZASTOSOWANIE ALLOGENICZNE

POJĘCIA

zastosowanie tkanek lub komórek pobranych od jednej osoby u innej osoby

z zakresu medycyny transplantacyjnej

ZASTOSOWANIE AUTOLOGICZNE

zastosowanie tkanek lub komórek u tej samej osoby

SPECJALIŚCI

ZESPOŁY I OŚRODKI TRANSPLANTACYJNE

03

02

01

OŚRODKI DIAGNOSTYCZNE

OŚRODKI TRANSPLANTACYJNE

"SZPITALE DAWCÓW"

Pracownie Zgodności Tkankowej Laboratoria Diagnostyczne

Ośrodki przeszczepiające narządy, tkanki i przeszczepy wielotkankowe

Szpitale, w których identyfikowani są potencjalni dawcy narządów i tkanek

Ośrodki przeszczepiające: nerki - 19 wątroba - 11 serce - 5 płuca - 4 nerki z trzustką - 3 trzustka - 3 komórki krwiotwórcze - 23 tkanki oka przeszczepy wielotkankowe

W 2019 r. pobranie narządów celem przeszczepienia miało miejsce w 133 szpitalach.

Ośrodki diagnostyczne wykonują badania w ramach kwalifikacji dawców i biorców, m.in. badania antygenów zgodności tkankowej i próby krzyżowe.

ZESPOŁY I OŚRODKI

transplantacyjne

GALERIA

izolacja DNA, przygotowanie płytki do oznaczenia antygenów HLA met. RT-PCR, zolacja komórek z węzłów chłonnych, nastawianie testu CM-CDC i jego odczyt,nastawianie oznaczeń HLA u biorców metodą PCR-SSO i analiza na aparacie Luminex

fot. Pracownia Zgodności Tkankowej UCK WUM SKDJ

GALERIA

transplantacja nerki: chirurgiczne opracowanie pobranej nerki przed przeszczepieniem

fot. Piotr Myczko, archiwum Kliniki Transplantologii i Chirurgii Ogólnej w Bydgoszczy

GALERIA

transplantacja nerki: nerka przed przeszczepieniem, w trakcie zespoleń naczyniowych i po reperfuzji

fot. Piotr Myczko, archiwum Kliniki Transplantologii i Chirurgii Ogólnej w Bydgoszczy

SPECJALIŚCI

PRAWO W TRANSPLANTOLOGII

ponieważ 86% dorosłych nie wie jakim podlega przepisom prawa z zakresu transpLantacji

"Pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia lub pobrania komórek lub tkanek w celu ich zastosowania u ludzi można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu. "

zasada zarejestrowanego sprzeciwu (zgody domniemanej)

03

02

01

OŚWIADCZENIE USTNE

OŚWIADCZENIE PISEMNE

WPIS W CRS

Centralny Rejestr Sprzeciwów

Sprzeciw wyraża się w formie:

"oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego"

"wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich"

"oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis"

FORMY WYRAŻANIA SPRZECIWU

Sprzeciw może być cofnięty w każdym czasie w każdej z form

na pobranie komórek, tkanek i narządów

03

02

01

OŚWIADCZENIE USTNE

OŚWIADCZENIE PISEMNE

WPIS W CRS

Rozmowa z rodziną zmarłego

Centralny Rejestr Sprzeciwów

Rozmowa z rodziną zmarłego

O czym należy pamiętać?

"Rozmowa na temat donacji nie powinna być poruszana, zanim dojdzie do orzeczenia śmierci mózgu. Prosząc rodzinę o akceptację, lekarz nie pozbawia rodziny niczego, lecz oferuje jej informacje o możliwości oddania narządów innym, otwierając przed rodziną drogę prowadzącą do nadania sensu jej cierpieniu. Możliwość wyrażenia akceptacji oddania narządów bliskiej osoby nie powinna być przedstawiana jako „ostatnia rzecz, jaką można zrobić”, lecz jako prawo i niepowtarzalny przywilej."

Średnia dla całego kraju wynosi 932 pmp zgłoszeń sprzeciwu.

FORMY WYRAŻANIA SPRZECIWU

na pobranie komórek, tkanek i narządów

03

02

01

OŚWIADCZENIE USTNE

OŚWIADCZENIE PISEMNE

WPIS W CRS

Rozmowa z rodziną zmarłego

Centralny Rejestr Sprzeciwów

Rozmowa z rodziną zmarłego

Dual Advocacy (DA)

Filozofia podejścia DA opiera się na trzech fundamentalnych zasadach, które determinują kierunek myślenia i działania osoby prowadzącej rozmowę. 1. Wyniki wielu badań w dziedzinie psychologii społecznej wskazują na to, że mając możliwość uratowania komuś życia, większość ludzi zrobi to. 2. Dawstwo narządów jest właściwą i dobrą decyzją. 3. Kluczową rolą prowadzącego rozmowę jest bycie obrońcą obojga stron — rodziny potencjalnego dawcy oraz chorych oczekujących na transplantację.

Największą liczbę oświadczeń zgłoszono w województwie mazowieckim - 6423 (1187 oświadczeń pmp).

FORMY WYRAŻANIA SPRZECIWU

na pobranie komórek, tkanek i narządów

INFORMACJA DLA BLISKICH

O ŚWIADOMEJ WOLI ODDANIA NARZĄDÓW I TKANEK PO ŚMIERCI

Podpisanie oświadczenia ułatwia bliskim osoby zmarłej oraz lekarzom uszanowanie wyrażonej woli. Ma charakter jedynie informacyjny.Nie trzeba go nigdzie zgłaszać ani rejestrować.

oświadczenie woli

Kliknij, by pobrać oświadczenie woli

CENTRALNY REJESTR SPRZECIWÓW

(CRS)

Zgłoszenie sprzeciwu po wypełnieniu i własnoręcznym podpisaniu należy wysłać pocztą na adres Poltransplantu: Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji "POLTRANSPLANT"Al. Jerozolimskie 87, 02-001 Warszawa

Kliknij, by pobrać formularz zgłoszenia sprzeciwu

KARTA ZGŁOSZENIA SPRZECIWU

DAWCY

ŻYWI I ZMARLI

żywy dawca w polsce to osoba jedna na milion

POBRANIA OD DAWCÓW żywych

na świecie i w Polsce

* pmp - (ang. per million population) na milion mieszkańców

PARA2

PARA 1

PROGRAM WYMIANY PAR

PRZESZCZEPIENIA KRZYŻOWE I ŁAŃCUCHOWE

Warunki zgłoszenia par: 1. Dokonane zgłoszenie potencjalnego biorcy do KLO. 2. Niezgodność grup krwi między dawcą i biorcą wg poniższego opisu: a. dawca A, biorca B lub 0 b. dawca B, biorca A lub 0 c. dawca AB, biorca A, B, 03. Dodatnia próba krzyżowa między dawcą i biorcą spokrewnionym pomimo zgodności grup krwi.

DAWCY

BIORCY

35

PRZESZCZEPIENIEŁAŃCUCHOWE W POLSCE

par liczy najdłuższy łańcUch na świecie

PRZESZCZEPIEŃ KRZYŻOWYCH W POLSCE

POBRANIA OD DAWCÓW ZMARŁYCH

na świecie i w Polsce w 2020 r.

* pmp - (ang. per million population) na milion mieszkańców

CHARAKTERYSTYKA

ZMARŁYCH DAWCÓW NARZĄDÓW w POLSCE W 2019 r.

U 99,8% dawców narządów śmierć stwierdzano według kryteriów neurologicznych, zaś u 0,2% według kryteriów krążeniowych (DCD).

Podobnie jak w latach poprzednich, przeważali mężczyźni (63%)

Średni wiek zmarłych, od których pobrano narządy wyniósł 46 lat (najmłodszy dawca miał 4 lata, najstarszy 82 lata)

pRZYCZYNY ZGONÓW

54%

31%

15%

0.2%

dcd

urazy czaszkowo-mózgowe

choroby naczyń mózgowych

inne przyczyny

TRANSPLANTOLOGIA PRZYSZŁOŚCI

JAK BĘDZIE WYGLĄDAĆ TRANSPLANTOLOGIA W PRZYSZŁOŚCI

Czy potrafimy to przewidzieć?

03

02

01

PRZESZCZEPIENIA KSENOGENICZNE

SZTUCZNE NARZĄDY

HODOWLA NARZĄDÓW

Bliskie gatunki (concordant) - duże małpy, małpiatki Odległe gatunki (discordant) - świnie

DROGI ROZWOJU

TRANSPLANTOLOGII

03

02

01

DAWCY

SPECJALIŚCI

CHORZY

Transplantacja to najskuteczniejsza, a często jedyna metoda leczenia.

Transplantologia wymaga społecznego zaangażowania.

Każdy z nas może wymagać przeszczepienia.

Wskazaniem do przeszczepienia narządów jest ich schyłkowa niewydolność, która może być skutkiem choroby wrodzonej lub powstałej de-novo. Średni wiek biorców w chwili przeszczepienia wynosi: 39 lat (płuca), 47 (wątroba), 49 (serce), 50 lat (nerka).

W Polsce pobrania i przeszczepienia narządów wykonywane są przez interdyscyplinarne zespoły realizujące 45 programów transplantacynych w wyspecjalizowanych ośrodkach. Najczęściej proces donacji-transplantacji rozpoczyna się przy łóżku zmarłego pacjenta, u którego lekarze specjaliści stwierdzili śmierć mózgu.

Przeszczepianie narządów nie byłoby możliwe bez dobrej woli dawców żywych i zmarłych oraz ich rodzin, które szanując podjętą decyzję, wykazały się solidarnością i altruizmem. Na obecnym etapie rozwoju medycyny tylko narząd pozyskany od innego człowieka daje szansę na wydłużenie chorym życia i poprawę jego jakości.

PODSUMOWANIE

KLUCZOWE INFORMACJE

QUIZ

ZAPRASZAMY DO PONOWNEGO UDZIAŁU!

Quiz zawiera 5 pytań* z zakresu transplantologii klinicznej. *Odpowiedzi udzielane są anonimowo.

ZESPÓŁ REALIZATORÓWDZIĘKUJE ZA UDZIAŁ W WEBINARIUM