Dawne tradycje wielkanocne

Wybrane dawne tradycje i wierzenia związane z obchodami Świąt Wielkanocnych

Jezusek Palmowy

Procesja z drewnianą figurką Jezusa na osiołku umieszczoną na podstawie – wózku. Figurę wożono dawniej po kościele i przykościelnym cmentarzu. Procesja odbywała się na pamiątkę tryumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy Obecnie jedynie w Tokarni koło Myślenic można zobaczyć w Niedzielę Palmową barwną procesję, podczas której wożona jest figura Jezusa na osiołku w otoczeniu góralskich palm.

Palma wielkanocna

Według dawnych wierzeń miała chronić ludzi i zwierzęta, domy i pola przed wszelkim złem.Bazie oberwane z poświęconej palmy mieszano z ziarnem siewnym, które podkładano pod pierwszą zaoraną skibę.

Pogrzeb żuru i śledzia

W związku ze zbliżającym się końcem Wielkiego Postu, czasie którego w jadłospisie panował żur i śledzie młodzież organizowała w Wielki Piątek lub Wielką Sobotę pogrzeb żuru i śledzia. Drewnianego lub tekturowego śledzia wieszano na sznurze na suchej wierzbie albo innym drzewie. Garnki z żurem wynoszono z domu. Czasami po prostu wylewano zupę przy wtórze śmiechu i zabawy, częściej jednak gar wieszano na drzewie wraz ze śledziami i wykpiwano go jako niepotrzebny. Potem strącano go, a resztki grzebano w ziemi, co miało pozorować pogrzeb żuru i śledzi.

Wielkanocne jajko

Od zawsze na wielkanocnym stole królowało jajko. W ludowych wierzeniach jajko było lekarstwem na chorobę, czary, chroniło przed pożarem zapewniało urodzaj i pomyślność. Taczanie jajka po ciele chorego miało „wlewać” w niego nowe siły.

Na wsiach panował zwyczaj obdarowywania się pisankami. Dostawali je członkowie rodziny, dzieci chrzestne i zaprzyjaźnione osoby. Chłopak wręczał upatrzonej dziewczynie jajko, dając jej tym samym znać, że mu się podoba. Jeżeli dziewczyna przyjęła pisankę i w zamian dała swoją, znaczyło to, że odwzajemnia uczucia

Pisanki

Misterium Męki Pańskiej

Jezus został ukrzyżowany na wzgórzu koło Jerozolimy zwanym Miejscem Czaszki (po aramejski „golgota”, a po łacińsku „calvaria”. Od XV wieku wznoszono w Europie tzw. kalwarie, symbolizujące miejsce gdzie dokonasła się męka Jezusa. W Polsce pierwszą z nich była Kalwaria Zebrzydowska ufundowana w XVII w. przez Mikołaja Zebrzydowskiego. Inne polskie kalwarie to: Góra Kalwaria pod Warszawą, Kalwaria Pacławska koło Przemyśla cz Górka Klasztorna koło Piły.

Poniedziałek Wielkanocny

O świcie gospodarze wychodzili w pole, kropili je wodą święconą, czynili znak krzyża i modląc się wbijali w ziemię krzyżyki z palm, aby wyprosić pomyślność w pracy i uprawach. Na południu Polski ten zwyczaj trwa do dzisiaj.

Śmigus-dyngus

Początkowo Śmigus i Dyngus były odrębnymi zwyczajami. Dyngus i dungusowanie było wymuszaniem datków, przede wszystkim jajek, pod groźbą przymusowej kąpieli. Śmigus głównie polegał na symbolicznym biciu witkami wierzby lub palmami po nogach i oblewaniu się zimną wodą, co symbolizowało wiosenne oczyszczenie z brudu i chorób. Z czasem oba zwyczaje zlały się w jeden i przestano rozróżniać,który na czym polega.

Literatura:

Rok polski : zwyczaje i obrzędy / Renata Hryń-Kuśmierek. - Poznań : Podsiedlik Raniowski i Spółka : „Świat Książki”, cop. 1999