ELIZA ORZESZKOWA "NAD NIEMNEM"

WYBRANE FRAGMENTY

"Nad Niemnem" to epicka trzytomowa powieść, która przedstawia panoramę polskiego społeczeństwa lat 80. XIX w., w części nawiązuje również do czasów powstania styczniowego (23 lata po powstaniu). Wydarzenia w powieści obejmują lato 1886 roku, ale w utworze istnieje podwójna perspektywa czasowa. Obok wydarzeń współczesnych równie ważne są zdarzenia wcześniejsze, powracające we wspomnieniach bohaterów i legendach. Czas przedakcji sięga do XVI w. (legenda o Janie i Cecylii), obejmuje także najważniejsze fakty polityczne i historyczne XIX w.: wyprawę Napoleona na Rosję w 1812 r., powstania listopadowe i styczniowe. Akcja rozgrywa się w okolicach głównej rzeki Grodzieńszczyzny – Niemna.

LEKTURA UZUPEŁNIAJĄCA

ELIZA ORZESZKOWA

"NAD NIEMNEM"

ELIZA ORZESZKOWA

01

INFORMACJE WSTĘPNE

02

NADNIEMEŃSKA EPOPEJA

03

Przestrzeń i czas w „Nad Niemnem” są niezwykle ważne i tworzą skomplikowaną strukturę; w teraźniejszość i świat realny zostały wpisane elementy czasu i przestrzeni mitycznej, historycznej.

MIEJSCE AKCJI

04

Teraźniejszość – czas współczesny w powieści (właściwy czas akcji).

Czas przeszły – to czas sakralny (podobnie jak przestrzeń), wyznaczony w oparciu o przywoływane zdarzenia, funkcjonuje w powieści w przekazie ustnym. Należą do niego wspomnienia zdarzeń łączące się z wartościami i kształtujące postawy bohaterów:

Czas w powieści Orzeszkowej można podzielić na przeszły i teraźniejszy. Jest jeszcze czasokres martwy nie związany ze światem wartości i bohaterów.

CZAS AKCJI "NAD NIEMNEM"

05

GŁÓWNI BOHATEROWIE - KORCZYŃSCY

06

POZOSTAŁE WAŻNE POSTACIE

GŁÓWNI BOHATEROWIE - BOHATYROWICZE

07

O CZYM TO POWIEŚĆ?

08

Czy „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej można określić- podobnie jak „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza - mianem epopei?

Eliza Orzeszkowa „Nad Niemnem”

Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”

Jan Kochanowski (np. „Pieśń Świętojańska o Sobótce”, „Na dom w Czarnolesie”)

W SZLACHECKIM DWORKU

09

Orzeszkowa starała się połączyć elementy dwu wielkich nurtów twórczości epickiej: epopei heroicznej (rycerskiej, bohaterskiej) i powieści. W literaturze europejskiej gatunki te znajdują się na dwu krańcach – początku i końcu– linii rozwojowej wielkich form narracyjnych. Podobieństwa między klasycznym eposem bohaterskim a powieścią dają się sprowadzić tylko do cech najogólniejszych: epickiego, tzn. narracyjnego i fabularnego charakteru obu gatunków oraz ich dużych rozmiarów, co w obu przypadkach wyraża się wielowątkowością i rozległą akcją.

ŁĄCZENIE GATUNKÓW

10

RÓŻNICE

RÓŻNICE

PODOBIEŃSTWA

PODOBIEŃSTWA

"NAD NIEMNEM" A "PAN TADEUSZ"

11

PYTANIA DO TEKSTU 2

PYTANIA DO TEKSTU 1

MIĘDZY POKOLENIAMI - WITOLD I BENEDYKT

12

MIĘDZY POKOLENIAMI - ZYGMUNT KORCZYŃSKI I ANDRZEJOWA KORCZYŃSKA

13

Napisz charakterystykę porównawczą Witolda i Zygmunta.

WYZNAWANE WARTOŚCI

STOSUNEK DO LUDZI

WYCHOWANIE I EDUKACJA

Porównaj Witolda z Zygmuntem jako przedstawicieli młodego pokolenia. Uzupełnij informacje.

WITOLD A ZYGMUNT

14

Marta Korczyńska i Anzelm Bohatyrowicz

Justyna Orzelska i Jan Bohatyrowicz

Jan i Cecylia

MEZALIANS I JEGO KONSEKWENCJE

15

ZADANIA PODSUMOWUJĄCE

ZADANIA DO TEKSTU 2

ZADANIA DO TEKSTU 1

W IMIĘ MIŁOŚCI

16

JUSTYNA ORZELSKA

EMILIA KORCZYŃSKA

MARTA KORCZYŃSKA

CECYLIA- PROTOPLASTKA RODU BOHATYROWICZÓW

HISTORIA ZATOCZYŁA KOŁO

17

JAN BOHATYROWICZ

ZYGMUNT KORCZYŃSKI

Justyna miała romans z Zygmuntem Korczyńskim. W jakiej sytuacji postawiłoby bohaterkę kontynuowanie tego związku? Jaki świat wartości prezentują Zygmunt i Jan? Jakie konsekwencje poniesie Justyna wiążąc się z którymś z nich?

ZYGMUNT CZY JAN?

18

DWA MODELE PATRIOTYZMU - PRACA I WALKA

16

JAN I CECYLIA

17

POWSTAŃCZA MOGIŁA

18

stosunek młodego pokolenia do powstania

wpływ powstania na losy Bohatyrowiczów

wpływ powstania na losy rodu Korczyńskich

WPŁYW POWSTANIA NA BOHATERÓW

19

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!