Szlakiem królewskich podróży, czyli tajemnice zamków naszych okolic

Szlakiem królewskich podróży,

czyli tajemnice zamków

naszych okolic

2020 r.

kliknij aby odwiedzić nasza stronę

Miejska Biblioteka Publiczna w Stalowej Woli

Przed Państwem pierwsza tego typu propozycja przygotowana przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Stalowej Woli. To połączenie wirtualnego escape room'u z prezentacją, wykonane w aplikacji Genially. Każdy może spróbować swoich sił i spróbowac odkryć rozwiązanie, a najlepiej jeśli zrobią to rodzice z dziećmi.

Opracowali:Joanna Rybak Agnieszka Stan Mirosław Ofiara

tytułem wstępu...

Zamki średniowieczne w dzisiejszym wyobrażeniu kojarzą się z budowlami obronnymi z wysokimi murami, basztami, oraz wysokimi wieżami stojącymi zazwyczaj na dziedzińcu. Jednak taka forma ma więcej wspólnego ze światem legend niż rzeczywistą wiedzą o średniowiecznej architekturze. Zdarzało się bowiem, że zamki były w całości zbudowane z drewna, czasem nie posiadały wieży, albo wręcz zamkowa zabudowa ograniczała się do owej wieży, która stanowiła zarówno element fortyfikacji jak i mieszkanie jej właściciela. I to były główne funkcje zamków, dodatkowo za murami mieściła się część gospodarcza i sakralna – w skrócie magazyny i kościoły.

instrukcja obsługi

przygotuj kartkę i coś do pisania - na swojej drodze będziesz napotykał różne zagadki oznaczone pytajnikiem koniecznie zapisuj poszczególne cyfry kodu (będzie ich 5)

tylko dokładne czytanie treści oraz poleceń pozwoli na ukończenie całości, sowa wyjaśni trudniejsze słowa

kliknięcie na otwartą książkę pozwoli na poznanie dodatkowych informacji dotyczących odwiedzanego miejsca

logo MBP w Stalowej Woli odsyła do katalogu z odpowiednią pozycją książkową

baw się dobrze :) powodzenia

jeśli wszystko jest jasne i możemy zaczynać - kliknij na strzałkę

Na urodziny otrzymujesz w prezencie książkę o polskich zamkach. Postanawiasz, że wraz z rodziną wybierzesz się na wycieczkę, żeby zobaczyć te miejsca - na początek te będące w niedalekiej okolicy. Koniecznie chcesz pełnić rolę rodzinnego przewodnika więc dokładnie czytasz nową książkę przygotowując się do niełatwego zadania. Pewnego wieczoru, w trakcie lektury, zasypiasz. We śnie spotykasz królewskiego giermka, Gniewka. Wierny sługa doskonale zna te zamki, bowiem zawsze towarzyszył królowi w jego podróżach. Na łożu śmierci, za oddaną służbę, władca nagrodził Gniewka niewielkim skarbem. Niestety, ten gdzieś go ukrył, a dzisiaj już nie pamięta gdzie. Gniewko proponuje pokazać Ci królewskie zamki, a przy okazji liczy na Twoją pomoc w odnalezieniu zagubionego skarbu.Aby go odnaleźć będziesz musiał się zmierzyć z różnymi zagadkami, które napotkasz na swojej wędrówce.

NIE

TAK

Podejmujesz wyzwanie?

świetna decyzja :)

To będzie nasza mapa. Jak widzisz, mamy długą trasę do pokonania. Nie traćmy zatem czasu i ruszajmy. Najpierw na zachód. To mój ulubiony zamek. Krzyżtopór.

W drogę!

pixabay.com monikasmigielska

Obecnie ostały się jedynie ruiny zamku, który należał do najpiękniejszych rezydencji magnackich w Polsce. Franciszek Ksawery Bartkowski pięknie go opisał w swojej wierszowanej opowieści „Zamek”:

Postawił go na skale Krzysztof Wojewoda, Ossoliński, jak wówczas wymagała moda - W kształcie orła. Broniły go wały wysokieOd najścia nieprzyjaciół i fosy głębokie.Pięciokątną figurę miała ta budowa,Co się tak przedstawiało: brama jako głowa,Dwie baszty niby skrzydła, a dalej dwie drugieWyglądały jakoby orle nogi długie,Środek budowli - korpus, a z zachodniej stronyOkrągła sala niby ogon roztoczony

Wejdźmy do środka, przez bramę główną, pomiędzy symbolmi krzyża i topora

Ujazd - Krzyżtopór

Wnętrze zamku jest imponujące, mimo iż to jedynie ruiny. Według podań, strop w sali jadalnej był ze szkła a nad nim woda z rybkami, natomiast w podziemiach zamku znajdowały się stajnie z marmurowymi żłobami i lustrami, które miały poprawiać widoczność w tych ciemnych pomieszczeniach. Gniewko twierdzi, że przy budowie twierdzy miano nawiązywać do kalendarza. Mamy więc: - 4 baszty symbolizujące kwartały czy pory roku - 12 sal - tyle co miesięcy - 52 komnaty odnoszące się do liczby tygodni - a bram tyle, co dni w tygodniu

Jeśli jeszcze nie znasz odpowiedzi, poszukaj wskazówki na jednym z okien

Jak zatem myślisz, ile było w tym zamku okien?Ostatnia cyfra odpowiedzi będzie pierwszą w naszym kodzie

Zapisuj co trzeba i opuszczajmy Krzyżtopór czym prędzej

Z miejscowości Ujazd jedziemy nieco na południe, musimy się przeprawić przez Wisłę, do Baranowa Sandomierskiego

RUSZAJMY

Pod koniec XVI wieku, na prawym brzegu Wisły, w miejscu obronnego dworu rycerskiego, został wzniesiony zamek. Jego twórcą był najprawdopodobniej architekt i rzeźbiarz włoskiego pochodzenia Santi Gucci.

Gniewko twierdzi również, że ta imponująca rezydencja jest ukształtowana na wzór innego, bardzo znanego zamku. Zerknij poniżej na zdjęcia zamku w Baranowie Sandomierskim i zastanów się, jaką budowlę może mieć na myśli giermek?

zamki.pl

Wisła, a w tle zamek w Baranowie Sandomierskim (grafika z 1846 r.)

paryski Luwr

zamek w Sandomierzu

krakowski Wawel

rzymski Panteon

baranow.com.pl

baranow.com.pl

Pod koniec XVI wieku, na prawym brzegu Wisły, w miejscu obronnego dworu rycerskiego, został wzniesiony zamek. Jego twórcą był najprawdopodobniej architekt i rzeźbiarz włoskiego pochodzenia, Santi Gucci.

Gniewko twierdzi również, że ta imponująca rezydencja jest ukształtowana na wzór innego, bardzo znanego zamku. Zerknij poniżej na zdjęcia zamku w Baranowie Sandomierskim i zastanów się, jaką budowlę może mieć na myśli giermek?

zamki.pl

Wisła, a w tle zamek w Baranowie Sandomierskim (grafika z 1846 r.)

paryski Luwr

BRAWO! ten zamek bardzo często nazywany jest Małym Wawelem

zamek w Sandomierzu

krakowski Wawel

rzymski Panteon

baranow.com.pl

baranow.com.pl

Przed Tobą portrety wybranych władców Polski, namalował je Jan Matejko, jeden z najsłynniejszych polskich malarzy. Stworzył on zresztą piękny poczet królów i książąt polskich, który możesz w każdej chwili pożyczyć i oglądnąć - zerknij w nasz katalog.

Rozwiąż to proste zadanie a dowiesz się, który władca gościł w baranowskim zamku. kliknij na znak zapytania

Jeśli poprawnie połączyłes pary, odkryłeś już drugą cyfrę do naszego kodu. Aby przejść dalej kliknij na nią, pod odpowiednim władcą

zdjęcia: pinakoteka.zascianek.pl

W murach baranowskiego zamku, na początku lat 70-tych, kręcone były sceny do polskiego serialu. Główne role zagrali w nim znani ówcześni aktorzy: Leonard Pietraszak i Ryszard Pietruski, którzy w tym czasie odwiedzili również stalowowolską bibliotekę. Jaki tytuł nosi ten serial?

Jeśli jeszcze nie znasz odpowiedzi najedź myszką na głośniczek, wysłuchasz przy okazji słynnego motywu muzycznego z serialu

Wichrowe wzgórza

Atlas chmur

Czarne chmury

baranow.com.pl

Zostawiamy Baranów Sandomierski za sobą i ruszamy na południe.Zmierzamy do miejscowości Odrzykoń, gdzie znajduje się zamek Kamieniec

JEDŹMY

A teraz Gniewko zabiera Cię do ruin sporego zamczyska znajdującego się na skalistym wzgórzu niedaleko wsi Odrzykoń. Pod koniec XIV w. został wzniesiony tam murowany zamek, który król Władysław Jagiełło podarował wraz z okolicznymi dobrami podkomorzemu wielkiemu koronnemu Klemensowi z Moskarzewa. Potomkowie Klemensa postanowili przyjąć nazwisko od swojej nowej siedziby i zmienili je na Kamienieccy. W dalszych latach zamek był we władaniu innych rodów, co ciekawe, przez długi okres czasu podzielony był na dwie części, z których każdą posiadał inny właściciel.

pijalnia.mpelczar.pl

pijalnia.mpelczar.pl

tutaj zobaczysz trójwymiarową rekonstrukcję zamczyska

obliczaludzi.com

Wśród późniejszych właścicieli budowli był również jeden ze znanych polskich pisarzy - Aleksander Fredro. To dzięki małżeństwu z Zofią Jabłonowską stał się spadkobiercą zamczyska będącego wówczas w ruinie. W swojej nowej posiadłości Fredro znalazł stare akta sądowe spierających się o mur graniczny dwóch szlachciców: Skotnickiego i Firleja (byłych właścicieli zamku). To zainspirowało pisarza do napisania słynnej komedii. Wskaż tytuł tego utworu aby przejść dalej.

Dwie blizny

Dwie blizny

Pan Aleksander

Pan Aleksander

Porachunki

Porachunki

Trzy po trzy

Trzy po trzy

Odwet

Odwet

Pan Jowialski

Pan Jowialski

Szlacheckie potyczki

Szlacheckie potyczki

Śluby panieńskie

Śluby panieńskie

Zemsta

Zemsta

Damy i huzary

Damy i huzary

Rewanż

Rewanż

Wśród późniejszych właścicieli budowli był również jeden ze znanych polskich pisarzy - Aleksander Fredro. To dzięki małżeństwu z Zofią Jabłonowską stał się spadkobiercą zamczyska będącego wówczas w ruinie. W swojej nowej posiadłości Fredro znalazł stare akta sądowe spierających się o mur graniczny dwóch szlachciców: Skotnickiego i Firleja (byłych właścicieli zamku). To zainspirowało pisarza do napisania słynnej komedii. Wskaż tytuł tego utworu aby przejść dalej.

obliczaludzi.com

Śluby panieńskie

Pan Aleksander

Dwie blizny

Porachunki

Trzy po trzy

Odwet

Pan Jowialski

BRAWO! oczywiście chodziło o Zemstę

Szlacheckie potyczki

Zemsta

Damy i huzary

Rewanż

Opuszczamy czym prędzej wzgórze z ruinami, teraz Gniewko kieruje się do Sanoka, na kolejne wzgórze

W DROGĘ!

Za czasów Kazimierza Wielkiego, na obronnym sanockim wzgórzu, został wzniesiony murowany zamek. Sam Kazimierz Wielki bywał w nim aż trzykrotnie. Warownię odwiedzał również Władysław Jagiełło, który w Sanoku wziął ślub, a uczta weselna odbyła się właśnie w tych pięknych murach. Jak pisał w swoich "Kronikach" Jan Długosz, nowożeńcy udali się powozem z kościoła na zamek, kiedy to przydarzyła im się nieprzyjemna niespodzianka. Po rzęsistej ulewie, w błocie utknął powóz, którym jechała młoda para i uszkodziło się koło. Usterki nie dało się usunąć na miejscu, więc chcąc nie chcąc, królewska para pozostałą drogę do zamku musiała kontynuować piechotą.

muzeum.sanok.pl

Jak myślisz, kto to był?

Sanocki zamek upodobały sobie jednak przede wszystkim koronowane niewiasty. Okazuje się, że pamiątką po jednej z królowych jest fragment herbu miasta, który zawiera charakterystyczny element jej godła rodowego. Jest to wąż (czasem interpretowany jako smok) połykający postać człowieka. Na jej życzenie średniowieczny zamek przebudowano w renesansową rezydencję.

Jadwiga Andegaweńska

Bona Sforza

ciekawostkihistoryczne.pl

zyciorysy.info

pl.wikipedia.org

jura-pilica.com

historyczni2013.blogspot.com

Elżbieta Granowska

Zofia Holszańska

Jak myślisz, kto to był?

Sanocki zamek upodobały sobie jednak przede wszystkim koronowane niewiasty. Okazuje się, że pamiątką po jednej z królowych jest fragment herbu miasta, który zawiera charakterystyczny element jej godła rodowego. Jest to wąż (czasem interpretowany jako smok) połykający postać człowieka. Na jej życzenie średniowieczny zamek przebudowano w renesansową rezydencję.

Jadwiga Andegaweńska

Bona Sforza

poczet.com

to w herbie Sforzów znajduje się ta okrutna scena

ciekawostkihistoryczne.pl

zyciorysy.info

pl.wikipedia.org

jura-pilica.com

historyczni2013.blogspot.com

Elżbieta Granowska

Zofia Holszańska

Obecnie mieści się tu Muzeum Historyczne w Sanoku. Trzon zbiorów to oczywiście największa na świecie kolekcja prac Zdzisława Beksińskiego. Oprócz niej znajduje się tutaj również inna unikatowa kolekcja w skali europejskiej. Czego jest to kolekcja?

lokomotyw

lokomotyw

miniatur

miniatur

muzeum.sanok.pl

starodruków

starodruków

znaczków pocztowych

znaczków pocztowych

monet

monet

broni białej

bicykli

broni białej

bicykli

meteorytów

meteorytów

parasolek

parasolek

dzwonów

dzwonów

zabawek

zabawek

ikon

wiecznych piór

wiecznych piór

Obecnie mieści się tu Muzeum Historyczne w Sanoku. Trzon zbiorów to oczywiście największa na świecie kolekcja prac Zdzisława Beksińskiego. Oprócz niej znajduje się tutaj również inna unikatowa kolekcja w skali europejskiej. Czego jest to kolekcja?

lokomotyw

miniatur

muzeum.sanok.pl

starodruków

znaczków pocztowych

monet

bicykli

broni białej

meteorytów

parasolek

dzwonów

zabawek

ikon

wiecznych piór

Zostawiamy Sanok za sobą. Musimy pokonać tylko kilkanaście kilometrów i docieramy do wsi Załuż. Tam w oddali widać już ruiny zamku Sobień

W DROGĘ!

Przed Tobą kolejne ruiny zamku, do którego zaprasza Gniewko. Początkowo zamek należał do dóbr królewskich. Podobnie jak w przypadku Sanoka, strategiczne położenie zamku doceniał Kazimierz Wielki. W tym miejscu bywał również oczywiście król Władysław Jagiełło. Docierając na górę widzisz piękną panoramę doliny Sanu. Stoisz obok pozostałości murów, które siegają XIII wieku, są one swoistą bramą w Bieszczady.

zamki.pl

Zamek Sobień w Załużu (drzeworyt 1876 r.)

Ponoć co jakiś czas na zamku pojawiają się duchy i zjawy, dlatego wokół nich krąży wiele historii i legend. Jedna opowiada o Marcie Kmitowej i jej bohaterskiej postawie. Dzielna niewiasta prawdopodobnie wraz ze skromną załogą wolała do końca bronić zamku niż oddać go w ręce żołdaków. Napastnicy zrobili jednak podkop pod murami, podłożyli proch i je wysadzili. Marta Kmitowa pozbawiona szans na ucieczkę, spłonęła żywcem w swojej siedzibie. Przeciągnij latarką i poszukaj w tych ciemnościach odpowiedzi na pytanie, kim byli ci napastnicy? Po czym kliknij na nią. Tylko się pospiesz i zmykajmy czym prędzej z tego strasznego zamczyska.

Węgrzy

wikiwand.com

Opuszczamy nawiedzone wzgórze i ruszamy tym razem na północ. Krótka podróż i jesteśmy w przepięknym zamku w Krasiczynie

W DROGĘ!

Jesteśmy w Krasiczynie. Znajduje się tu jeden z piękniejszych zamków na Podkarpaciu. Jego budowę rozpoczął przemyski kasztelan Stanisław Krasicki, pod koniec XVI wieku. Rozbudowę kontynuował jego syn Marcin, który zlecił to zadanie włoskiemu architektowi. Budowla była tak atrakcyjna, że odwiedziło ją co najmniej czterech polskich królów: Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz i August II.

Żeby przejść dalej trzeba się uporać z kolejnym prostym zadaniem

Co ciekawe, w tym czasie powstały cztery różne od siebie narożne baszty. Nazwa i charakter każdej baszty miały odzwierciedlać najważniejsze filary społeczeństwa oraz wartości i porządek świata jaki wyznawał jej fundator. Baszta Papieska zakończona jest attyką wzorowaną na papieskiej koronie. Znajdowały się w niej pokoje gościnne dla dostojników kościelnych odwiedzających zamek. Baszta Boska zwieńczona jest kopułą, która przypomina tę nad kaplicą na Wawelu. Sześć małych wieżyczek posiada Baszta Królewska, w niej mieściły się apartamenty królewskie. Korzystał z nich między innymi król Zygmunt III Waza i to właśnie jego korona stała się pierwowzorem do zwieńczenia czwartej baszty. Jak się nazywa czwarta baszta?

Ze szczytu baszty masz doskonały widok na otaczający zamek park. Znajdują się w nim również wyjątkowe, okazałe drzewa. Tradycją Sapiehów było bowiem sadzenie drzewka z okazji narodzin nowego członka rodu. Kiedy urodził się chłopiec sadzono dąb.

Jakie drzewo sadzono z okazji narodzin dziewczynki?

Teraz tylko kawałeczek na wschód i już jesteśmy w Przemyślu

RUSZAJMY

Nasz ostatni przystanek - Przemyśl. Historia przemyskiego zamku sięga czasów Bolesława Chrobrego. Wtedy powstał w tym miejscu jedynie drewniano-ziemny gród. Dopiero kilka wieków później Kazimierz Wielki - zgodonie ze słynnym powiedzeniem - kazał wznieść w tym miejscu murowany zamek, dlatego dzisiaj zwany jest również kazimierzowskim. Jak każda tego typu budowla obronna, tak i ta, została zniszczona na pewnym etapie swojej historii. Zdewastowany zamek odbudowano, wtedy w jego bryle pojawiły się między innymi narożne baszty. Zmuszono do ich budowy jeńców wojennych, pojmanych w jednej z największych bitew średniowiecznej Europy.

kultura.przemysl.pl

Kim byli owi jeńcy?

kultura.przemysl.pl

Oddalamy się już od przemyskiego zamku. Za nami zostaje jeszcze Wieża Zegarowa, w której obecnie znajduje się Muzeum Dzwonów i Fajek, ale je odwiedzimy przy kolejnej okazji. Jakaś zjawa śmiga jeszcze nad naszymi głowami - może to z przemyskiej twierdzy, niespokojny duch żołnierza nawiedza okolice. Zostawiamy go w spokoju, on nas na szczęście także. Mamy kod do skarbu Gniewka, ale nadal nie wiemy co z nim zrobić, gdzie szukać jego zagubionej skrzyni? Trudno, wracamy do Stalowej Woli.

Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej. To chyba koniec naszej wycieczki. Chociaż...

WRACAJMY

Okazuje się, że Gniewko cały czas bacznie przyglądał się zakamarkom, które odzwiedzaliśmy. Milczał i obserwował, jednak żadne z miejsc nie przypominało tego, w którym schował swoją cenną skrzynię. Kiedy zrezygnowany spuścił głowę w smutku, nagle go olśniło!

JUŻ WIEM! PRZYPONIAŁEM SOBIE!

Przemierzyliśmy duże odległości, a okazuje się, że skrzynia znajduje się niemalże tuż obok, w królewskim zamku, który wieki temu stał w pobliskim Przyszowie. Niestety dzisiaj nie ma po nim śladu, ale skarb na pewno jest na swoim miejscu.

Na szczęściedo Przyszowa nie jest daleko

JEDŹMY

ks. Wilhelm Gaj-Piotrowski: Królewski Zamek w Przyszowie w rejonie Stalowej Woli-Rozwadowa. Studium z dziejów osadnictwa

Już kronikarz Jan Długosz pisał o wsi należącej do parafii Charzewice i królewskim zamku z wieżą, ufundowanym przez Kazimierza Wielkiego. Zamek miał charakter dworu myśliwskiego. Na polowaniach w pobliskiej Puszczy Sandomierskiej bywali Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk i Stefan Batory. W 1414 roku król Wałdysław Jagiełło ukrył się w przyszowskim zamku przed zarazą, która w tamtym czasie wybuchła w Królestwie Polskim. Jagiełło w murach tego zamku na pewno był także w roku 1433, bowiem wtedy to przepowiedziano zbliżającą się jego śmierć. Zamek został zniszczony najprawdopodobniej podczas tzw. "potopu szwedzkiego". Resztę murów rozebrano w XVIII wieku. Podania mówią, że cegły z tego zamku zostały użyte do budowy klasztoru Kapucynów w Rozwadowie.

Rekonstrukcja zabudowy wzgórza zamkowego w Przyszowie z czasów Władysława Jagiełły autorstwa R. Zielińskiego

Gdy tylko docieramy do wsi, giermek od razu wie gdzie ma się udać. Pamięta doskonale, że gdy zakopał skrzynię, obok posadził trzy dorodne żołędzie. Po tylu stuleciach wyrosły tak ogromne dęby, że ich korony widać z daleka.

Niestety aby przekopać cały teren wokół nich potrzeba bardzo dużo czasu i wysiłku. Zrezygnowany Gniewko mocno posmutniał. Trzeba poszukać dodatkowej wskazówki. Tylko któż by mógł nam pomóc? A może strach na wróble będzie coś wiedział...?

DOSKONALE! UDAŁO SIĘ!

Otwierajmy czym prędzej tę skrzynię, już nie mogę się doczekać żeby zobaczyć co jest w środku.

Radość Gniewka jest ogromna. Przez wieki czekał na tę chwilę. W końcu skrzynia z podarunkiem od samego króla stoi pod jego stopami. Zza pazuchy wyciąga stary klucz i Ci go podaje.

Przed Tobą pięć kłódek, to dokładnie tyle ile cyfr w kodzie, który mozolnie odkrywałeś. To nie przypadek. Gniewko twierdzi, że skrzynia jest wyjątkowa. Poszczególne cyfry kodu mówią, ile razy trzeba przekręcić kluczem w danej kłódce. Do dzieła. Kliknij na pierwszą kłódkę.

Nie ma na co czekać. Wskaż pierwszą cyfrę kodu

BŁĄD

Pierwsza kłódka za nami. Teraz druga.

Super Czas na trzecią kłódkę

Sprawnie idzie Teraz kłódka czwarta

Świetnie Została ostatnia kłódka

BRAWO!!!!

Udało się otworzyć skrzynię. Ale co to? Nie ma złota, kosztowności, gdzie ten skarb?

Gniewko aż sie przewrócił ze śmiechu :) Wcześniej nie pytałeś, to i nie miał okazji aby powiedzieć, że skarbem otrzymanym od króla jest księga, która w tamtym czasie była warta kilka sporych wiosek. Giermek otrzymał od swego władcy egzemplarz Kroniki polskiej, autorstwa Mistrza Wincentego, zwanego Kadłubkiem. Nieco zmieszany, delikatnie i z wielkim zainteresowaniem bierzesz w dłoń cenny tekst.

Co prawda tekst jest napisany po łacinie, ale Gniewko chętnie przetłumaczy Ci jeden z jego ulubionych fragmentów. Kliknij na pergamin

Liber II Capitulum 20

Quia sicut nullum bonum irremuneratum, sic nullum malum impunitum

Nagle budzisz się w swoim pokoju, z książką rozłożoną na kolanach. Nie wiesz ile czasu spałeś, ale sen był niesamowity. Zerkasz na tekst - coś Ci przypomina.... To dokładnie ten sam fragment Księgi polskiej autorstwa Wincentego Kadłubka, który chciał Ci przetłumaczyć Gniewko. Dziwne... A może to wcale nie był sen...?

"Quia sicut nullum bonum irremuneratum, sic nullum malum impunitum" "Jak żaden dobry uczynek nie pozostaje bez nagrody, tak i żaden zły bez kary"

To już koniec naszej podróży. Dziękujemy, że byłeś z nami :) Zapisałeś sentecję Kadłubka? Jeśli nie, cofnij się do poprzedniego slajdu. To jest właśnie skarb, którego szukaliście razem z Gniewkiem.

Jeśli chcesz zacząć od nowa, kliknij tutaj Aby przejść na stronę naszej biblioteki klinij na logo

koniec

Ujazd

Dobra Iwaniska, w skład których wchodził Ujazd, należały pierwotnie do klasztoru cystersów w Jędrzejowie. W XV w. stały się własnością Oleśnickich. Krzysztof Ossoliński otrzymał włości w prezencie ślubnym. Był to człowiek gruntownie wykształcony, o literackich i artystycznych zainteresowaniach. Fascynował się także polityką. Postanowił zbudować rezydencję, która zaćmi inne siedziby magnackie. Inspiracji szukał w czasie swojej podróży do Włoch. Po śmierci jego jedynego syna zamek przeszedł w posiadanie spokrewnionych rodzin Kalinowskich, Denhoffów, Morsztynów i Paców.Powierzchnia zamku wynosiła - 1,3 hektara, łączna długość murów - 600 m, powierzchnia ogrodów - ok. 1,6 hektara. Dla uzyskania wodoodpornej zaprawy połączono wapno z białkami z miliona jaj kurzych. Ponoć zamek miał podziemne połączenie z siedzibą rodową Ossolińskich – Ossolinem. Można było jeździć tą drogą w odwiedziny. Wyłożona była cukrem, aby sanie poruszały się szybciej. W czasie potopu szwedzkiego w 1655 r. najeźdźcy zajęli zamek podstępem, bez jednego strzału. Szwedzi po napadzie wywieźli do swojej ojczyzny wspaniałe wyposażenie rezydencji wraz z biblioteką i rodzinnym archiwum. Do ostatecznego zniszczenia zamku doszło po upadku konfederacji barskiej w 1770 r. Skąd się wzięła nazwa zamku?Krzyż to symbol wiary i polityki wojewody, topór to herb Ossolińskich. Oba te symbole są umieszczone na bramie wjazdowej do pałacu. Właściciel nazywał pałac Krzysztofory, nazwa prawdopodobnie wywodziła się od jego imienia (gr. Christophoros – Krzysztof)

żródło: https://krzyztopor.org.pl/zamek/index.php/pl/home/historia https://www.podrozepoeuropie.pl/zamek-krzyztopor-w-ujezdzie/

Baranów Sandomierski

Nazwa miejscowości związana jest z osobą starosty łęczyńskiego Jana Baranowskiego herbu Grzymała, który wzniósł tu wieżę mieszkalną. W 1569 roku dobra baranowskie kupił Rafał Leszczyński, który wybudował dwór renesansowy. Zaś jego syn - Andrzej rozbudował rezydencję. Za czasów Leszczyńskich utworzono na zamku bibliotekę. powstała reprezentacyjna brama wjazdowa, 4 narożne baszty, ażurowa attyka wieńcząca mur. Na przestrzeni lat zamkiem zarządzali Wiśniowieccy, Lubomirscy, Potoccy oraz Krasińscy. Obecny wygląd zamku to zasługa ostatnich właścicieli Dolańskich. Zamek w Baranowie Sandomierskim to budowla 3-kondygnacyjna, która była wzniesiona na planie prostokąta. W każdym z narożników wybudowano okrągłe baszty, a po środku ściany frontowej usytuowana została prostokątna wieża. Spojrzenia turystów przyciąga wewnętrzny dziedziniec, otoczony krużgankami o dwóch kondygnacjach.

żródło: https://polskazachwyca.pl/ciekawostki/zamek-w-baranowie-sandomierskim-maly-wawel/ https://klubpodroznikow.com/relacje/polska-zamki-palace/1856-baranow-sandomierski http://www.zamkipolskie.com/baranow/baranow.html Michałowicz-Kubal M.: Zamki, dwory i pałace województwa podkarpackiego. Krosno [2006]

Odrzykoń

O co chodziło w słynnym sporze w zamku w Odrzykoniu?Około 1550 roku Zofia Boner wyszła za marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja. Zamek niższy przeszedł na własność rodu Firlejów. Zaś górny w 1601 roku przeszedł w ręce Skotnickich. Nowi właściciele zamku górnego przebudowali dach siedziby w ten sposób, że wody deszczowe spływały Firlejom na dziedziniec. Z tego powodu rozpoczął się wielki spór, który zakończył się małżeństwem dzieci zwaśnionych rodzin. Zamek Kamieniec został poważnie uszkodzony w 1657 roku przez wojska Jerzego II Rakoczego sprzymierzone ze Szwedami. Mimo podjętych prac nie odzyskał już swej świetności. W XIX stuleciu był już zrujnowany.W 1894 roku odsłonięto na górnym zamku pomnik Tadeusza Kościuszki, ufundowany przez społeczność Odrzykonia w setną rocznicę Insurekcji Kościuszkowskiej.

żródło: http://www.zamki.name/Podkarpackie/odrzykon.php https://www.warownie.pl/2018/12/odrzykon/ Michałowicz-Kubal M. : Zamki, dwory i pałace województwa podkarpackiego. Krosno [2006]

Sanok

Janko z Czarnkowa w swojej kronice pisze, że po odzyskaniu przez króla Kazimierza Wielkiego Grodów Czerwieńskich, na sanockim wzgórzu zamkowym stał prawdopodobnie drewniany gród otoczony następnie murem. obronnym. Mikołaj Wolski starosta sanocki przebudował zamek w latach 1528-1548. Wtedy to do zamku prowadziły dwie bramy, był most zwodzony, a wokół budowy powstały: stajnie, zbrojownia, archiwum i wiele budynków gospodarczych. Niestety kolejni właściciele bardzo go zaniedbali. Nawet w XVII w. jego część runęła do Sanu. W XIX w. Austriacy rozebrali wszystkie budynki poza zamkiem.Najcenniejszą w kolekcji sanockiej ikoną jest unikatowe dzieło „Zaśnięcie Matki Bożej” z I poł. XV wieku. Cała kolekcja liczy sobie około 700 sztuk. Oprócz ikon znajdują się tutaj też zbiory sakralne.

żródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_Kr%C3%B3lewski_w_Sanoku Michałowicz-Kubal M. : Zamki, dwory i pałace województwa podkarpackiego. Krosno [2006]

Załuż

Średniowieczny zamek Sobień założony został na wysokim wzgórzu (450 m). Jego powstanie wiąże się z Kazimierzem Wielkim. Powstała wtedy drewniana warownia, jakże „nietypowa” dla króla, który słynął z tego, że „zostawił Polskę murowaną”. Z kamienia wzniesiono tylko wieżę – ostatni bastion obrony, której ślady pozostały do dziś w narożniku bramnym.W 1389 roku zamek przestał być własnością królewską. Z rąk Władysława Jagiełły i Jadwigi otrzymał go ród Kmitów za zasługi dla ojczyzny i wierną służbę. W 1474 roku po najeździe Węgrów zamek został uszkodzony, a w 1512 roku Kmitowie ostatecznie przenieśli swą rodową rezydencję do Leska. Zamek słynie z legend o duchach i zjawach. To tu pojawia się Małgorzata, młoda panna z Węgier zmuszona przez ojca do ślubu z właścicielem zamku Kmitą, mimo miłości do swego rodaka Andrzeja. Legenda mówi też o duchu Jagienki Kmitowej i Marty Kmitowej.

żródło: https://www.ciekawe-miejsca.net/przewodnik/polska/ruiny_zamku_sobien http://www.zamki.pl/?idzamku=zaluz Michałowicz-Kubal M. : Zamki, dwory i pałace województwa podkarpackiego. Krosno [2006]

Krasiczyn

Po bezpotomnej śmierci Marcina Krasickiego w 1631 roku zamek przeszedł na własność bratanka i wychowanka Marcina Konstantego Krasickiego, który szybko roztrwonił swój majątek. Kolejni spadkobiercy nie potrafili utrzymać rezydencji i odsprzedali ją Janowi Tarło – wojewodzie lubelskiemu. Potem przejęli ją Potoccy, Pinińscy a na koniec Sapiehowie. Za czasów tych ostatnich zaczęto przywracać jej pierwotną świetność. Niestety, w 1852 roku wielki pożar strawił doszczętnie siedzibę. Mimo olbrzymich strat postanowiono odbudować rodową posiadłość. Przeznaczono na to milionowy posag Jadwigi z Sanguszków Sapieżyny. Warto wspomnieć, że Jadwiga Sapieżyna była matką Adama Stefana Sapiehy - arcybiskupa i metropolity krakowskiego, nauczyciela papieża Jana Pawła II. Piękną budowlę kaplicy w Baszcie Boskiej ozdabiają rzeźbione portale, loggie, arkady i unikalne dekoracje ścienne. Jest ona przyrównywana do Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu.

żródło: https://www.krasiczyn.com.pl/zamek/historia-zamku https://www.ciekawe-miejsca.net/pliki/krasiczyn.pdf Michałowicz-Kubal M. : Zamki, dwory i pałace województwa podkarpackiego. Krosno [2006]

Przemyśl

Obecny wygląd zamek zawdzięcza dwóm starostom przemyskim: Piotrowi Kmicie i Marcinowi Krasickiemu. Zasługą pierwszego było wzniesienie renesansowego zamku, drugi zaś nadał mu charakter rezydencji. Późniejsze wojny i zaniedbania przez kolejnych właścicieli doprowadziły do powolnego niszczenia zamku. Mimo prób odnowy budowli przez starostę Stanisława Poniatowskiego, późniejszego króla Polski, zamek podupadał. W 1865 roku stał się własnością miasta i został odrestaurowany. W zamku istnieje najstarszy w Europie teatr amatorski, założony w 1869 r. Towarzystwo Dramatyczne im. Aleksandra Fredry, czyli popularne "Fredreum".

żródło: http://visit.przemysl.pl/365-przemysl-przemyskie-ciekawostki Michałowicz-Kubal M. : Zamki, dwory i pałace województwa podkarpackiego. Krosno [2006]

Przyszów

Przyszowski zamek był kilkakrotnie rozbudowywany. Dużą rolę odegrał tutaj ród Tarnowskich, zwłaszcza jego wybitny przedstawiciel Jan Magnus Tarnowski – wojewoda ruski, kasztelan krakowski i starosta sandomierski, piastujący od 1538 r. godność wielkiego hetmana koronnego. To jemu przyszowski zamek zawdzięczał utworzenie fortyfikacji, które miały być zabezpieczeniem na wypadek wojny z Turkami. Obszar zamkowy został podzielny na 2 części: podzamcze i zamek właściwy. Podzamcze pełniło funkcję administracyjno-służebną. Mieścił się tam m.in. drewniany kościół, stajnia, łaźnia, kuchnia, piekarnia. W sumie około 20 obiektów. Kolejna większa przebudowa zamku nastąpiła na początku XVII w. Prawdopodobnie zainicjował ją i sfinansował Sebastian Lubomirski kasztelan wojnicki i starosta sandomierski. Wtedy to został usunięty drewniany kościół i zlikwidowana zabudowa drewniana.Miejscowa tradycja mówi, że zamek w Przyszowie został spalony przez zagon tatarski. Stało się to w czasie „potopu szwedzkiego”. Pod koniec XVII w. budynki murowane były w ruinie. Od czasów Zygmunta III Wazy giną ślady pobytu królów na łowach w Przyszowie. Zaniedbany i walący się zamek został rozebrany.

żródło: ks. Wilhelm Gaj-Piotrowski: Królewski Zamek w Przyszowie w rejonie Stalowej Woli-Rozwadowa. Studium z dziejów osadnictwa. Tuchów - Stalowa Wola 1998

To już koniec naszej podróży. Dziękujemy, że byłeś z nami :) Zapisałeś sentecję Kadłubka? Jeśli nie, cofnij się do poprzedniego slajdu. To jest właśnie skarb, którego szukaliście razem z Gniewkiem.

Tłumaczenie na język polski, jest równocześnie rozwiązaniem naszego konkursu, więc koniecznie je zapisz - będziesz go potrzebować za chwilę.Teraz przygotuj Kartę Biblioteczną i kliknij na wykrzyknik aby wypełnić formularz i wziąć udział w konkursie, na końcu formularza nie zapomnij kliknąć PRZEŚLIJ.

Jeśli chcesz zacząć od nowa, kliknij tutaj Aby przejść na stronę naszej biblioteki klinij na logo

koniec

Przed Państwem pierwsza tego typu propozycja przygotowana przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Stalowej Woli. To połączenie wirtualnego escape room'u z prezentacją, wykonane w aplikacji Genially. Każdy może spróbować swoich sił i spróbowac odkryć rozwiązanie, a najlepiej jeśli zrobią to rodzice z dziećmi. Dodatkowo jeśli jesteś Czytelnikiem naszej biblioteki i posiadasz kartę, możesz wziąć udział w konkursie z nagrodami. W tym celu należy: - przygotować Kartę Biblioteczną MBP w Stalowej Woli - ukończyć escape room i zapisać jego rozwiązanie - wypełnić formularz znajdujący się na końcu Spośród poprawnych odpowiedzi rozlosujemy nagrody, a zwycięzców poinformujemy telefonicznie. Konkurs trwa do 31 sierpnia 2020 r.

Opracowali:Joanna Rybak Agnieszka Stan Mirosław Ofiara

kod:5 - slajd 7 - 365 okien Krzyżtopór3 - slajd 11 - pary królów i ich nazw 6 - slajd 30 - Adam 1867 2 - slajd 22 - ikony Sanok 7 - slajd 32 - wykreślanka

polskapogodzinach.plpijalnia.mpelczar.plobliczaludzi.comkultura.przemysl.plmuzeum.sanok.plibl.waw.plbaranow.com.plcyfrowe.mnw.art.plzamki.plpoczet.com