Zdania podrzędnie złożone

Zdania podrzędnie złożone

Agnieszka Krzyżańska-Duś

Jak rozpoznać zdania złożone podrzędnie?

Jeśli - jedno ze zdań składowych jest określeniem drugiego - jedno ze zdań składowych odpowiada na pytanie (jak przydawka, dopełnienie albo okolicznik) - jedno ze zdań składowych nie mogłoby być samodzielnym zdaniem ... wtedy na pewno masz do czynienia ze zdaniem podrzędnie złożonym.

Jak wygląda wykres zdania złożonego podrzędnie?

Wykres zdania złożonego podrzędnie pokazuje, które ze zdań składowych jest nadrzędne, a które podrzędne. Zdanie nadrzędne umieszczamy wyżej, podrzędne niżej. Rysując wykres, zawsze zachowujemy kolejność zdań składowych.

Na urodziny dostałam książkę, o której marzyłam.

którą?

Zanim nauczysz się rozpoznawać rodzaje zdań podrzędnych, powtórzymy wiadomości o częściach zdania pojedynczego.

Zdania podrzędne odpowiadają na takie same pytania, jak części zdania pojedynczego. Dlatego mamy zdania podrzędne przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe (czasu, miejsca, sposobu, warunku, przyzwolenia, celu), podmiotowe, orzecznikowe.

Zdanie podrzędne przydawkowe

Zdanie podrzędne przydawkowe jest określeniem rzeczownika znajdującego się w zdaniu nadrzędnym. Widziałem człowieka w kapeluszu. (zdanie pojedyncze) człowieka (jakiego?) w kapeluszu - przydawka (w zdaniu pojedynczym) Widziałem człowieka, który miał na głowie kapelusz. (zdanie złożone) człowieka (jakiego?) który miał na głowie kapelusz - zdanie podrzędne przydawkowe

jakiego?

Zdanie podrzędne dopełnieniowe

Zdanie podrzędne dopełnieniowe odpowiada na pytania wszystkich przypadków oprócz mianownika i wołacza (tak samo, jak dopełnienie). Kasia powiedziała o wyjeździe do Peru. (zdanie pojedyncze) powiedziała (o czym?) o wyjeździe - dopełnienie (w zdaniu pojedynczym) Kasia powiedziała, że wyjedzie do Peru. (zdanie złożone) powiedziała (o czym?) że wyjedzie do Peru - zdanie podrzędne dopełnieniowe

o czym?

Zdanie podrzędne okolicznikowe

Jest tyle samo rodzajów podrzędnych zdań okolicznokowych, ile jest rodzajów okoliczników. Oczywiście odpowiadają na te same pytania. - zdanie podrzędne okolicznikowe czasu (kiedy?, od kiedy?, do kiedy?, jak długo?) - zdanie podrzędne okolicznikowe miejsca (gdzie?, skąd?, dokąd?, którędy?) - zdanie podrzędne okolicznikowe sposobu (jak?, w jaki sposób?) - zdanie podrzędne okolicznikowe przyczyny (dlaczego?, z jakiej przyczyny?) - zdanie podrzędne okolicznikowe celu (po co?, w jakim celu?) - zdanie podrzędne okolicznikowe przyzwolenia (mimo co?)

Zdanie podrzędne okolicznikowe

Przed południem pojedziemy nad jezioro. (zdanie pojedyncze) pojedziemy (kiedy?) przed południem - okolicznik czasu (w zdaniu pojedynczym) Zanim minie południe pojedziemy nad jezioro. (zdanie złożone) pojedziemy (kiedy?) zanim minie południe - zdanie podrzędne okolicznikowe czasu

kiedy?

Zdanie podrzędne podmiotowe

Martwi mnie wyjazd Joanny. (zdanie pojedyncze) (co?) wyjazd - podmiot (w zdaniu pojedynczym) Martwi mnie, że Joanna wyjeżdża. (zdanie złożone) martwi (co?) że Joanna wyjeżdża - zdanie podrzędne podmiotowe

co?

Zdanie podrzędne orzecznikowe

Jerzy jest lubiany przez wszystkich. (zdanie pojedyncze) (jaki jest?) lubiany - orzecznik (w zdaniu pojedynczym) Jerzy jest taki, że wszyscy go lubią. (zdanie złożone) (jaki jest?) że wszyscy go lubią - zdanie podrzędne orzecznikowe

jaki jest?

Teraz już znasz wszystkie rodzaje zdań podrzędnych i wiesz, jak je rozpoznać.

Czas na ćwiczenia. Musisz utrwalić wiadomości i umiejętności.