Zdania współrzędnie złożone

Zdania złożone współrzędnie

Agnieszka Krzyżańska-Duś

Wiesz, że zdania dzielimy na pojedyncze i złożone, umiesz narysować wykres zdania pojedynczego i nazwać wszystkie jego części. Teraz zajmiemy się rozbiorem logicznym zdania złożonego. Przekonasz się, że to nic trudnego.

Przykłady zdań złożonych:

1. Przeczytaj te zdania i policz orzeczenia.
2. Zauważysz bez trudu, że napisałam tu zdanie złożone.
3. Gdyby to zdanie miało jedno orzeczenie, nazwałbyś je zdaniem pojedynczym.
4. Kiedy policzysz orzeczenia, będziesz wiedział, ile jest zdań składowych.
5. Zdania składowe oddzielisz kreskami i ponumerujesz.
6. Później dowiesz się, że istnieją dwa rodzaje zdań złożonych.

Rodzaje zdań złożonych

złożone podrzędnie

złożone współrzędnie

Dzisiejsza lekcja jest poświęcona zdaniom współrzędnie złożonym.

Zdania składowe w zdaniu współrzędnie złożonym są samodzielne i równie ważne. Każde z nich moglibyśmy napisać jako osobne, sensowne zdanie. Siedzę przed komputerem i tworzę prezentację o zdaniach współrzędnie złożonych. Mogę napisać: Siedzę przed komputerem. Tworzę prezentację o zdaniach współrzędnie złożonych. Była piękna pogoda, ale nie pojechaliśmy na spacer do lasu. Mogę napisać: Była piękna pogoda. Nie pojechaliśmy na spacer do lasu.

Rodzaje zdań współrzędnych

Istnieją cztery rodzaje zdań współrzędnych:

rozłączne

łączne

przeciwstawne

wynikowe

Lorem ipsum dolor sit amet

ale, lecz, jednakże, zaś, natomiast

więc, zatem, toteż, dlatego

i, oraz, ani

albo, lub, bądź, czy

Watch

Jak rozpoznać zdania złożone współrzędnie?

Można nauczyć się na pamięć spójników, za pomocą których najczęściej łączą się poszczególne rodzaje zdań. Na wykresie, który widzieliście na poprzedniej stronie, są wymienione te spójniki. Można również pomyślec logicznie i rozpoznać rodzaje zdań współrzędnych zastanawiając się nad ich znaczeniem. Warto spróbować, przecież to rozbiór LOGICZNY zdania!

Zdania łączne czyli takie, których treść się łączy. WSZYSTKIE czynności wymienione w zdaniach składowych były, są lub będą wykonywane. Nadeszła wiosna, rozkwitają kwiaty. Wykres zdań współrzędnych łącznych jest najprostszy:

Zdania rozłączne czyli takie, które mówią, że tylko jedna z wymienionych czynności została, jest lub zostanie wykonana. Pójdę w prawo albo skręcę w lewo. Zapowiadasz, że wykonasz tylko jedną z tych czynności. Wyobraź sobie teraz, że mówiąc to zdanie, pokazujesz gestami: pójdę w prawo albo pójdę w lewo. Tak właśnie wygląda wykres tego zdania:

Zdania przeciwstawne czyli takie, które się sobie przeciwstawiają. Gabrysia nie lubi tej piosenki, ale zaśpiewa ją dla babci. Z pierwszego zdania składowego wynikałoby, że pewnie Gabrysia nie zaśpiewa tej piosenki, skoro jej nie lubi. Drugie zdanie nas zaskakuje, ponieważ przeciwstawia się pierwszemu. Zgodnie z logiką (przecież to rozbiór logiczny zdania), strzałki na wykresie takiego zdania również będą się sobie przeciwstawiały.

Zdania wynikowe czyli takie, z których jedno wynika z drugiego. Mam ochotę na to ciastko, więc je sobie kupię. Treść drugiego zdania składowego wynika z treści zdania pierwszego. Zdania wynikowe są zgodne, więc strzałki na wykresie zgodnie wskazują ten sam kierunek.

Na zakończenie prezentacji...

... dla utrwalenia obejrzyj jeszcze film, w którym zostały zebrane wszystkie wiadomości omówione dzisiaj.

Watch