E-LEKCJA Mowa zależna i niezależna

Mowa zależna i niezależna

START

informacje wstępne

zapoznaj się z informacjami umieszczonymi na slajdach.

uwaga!notatkę z tej lekcji zapisz w swoim zeszycie!

Na co dzień w rozmowach, wiadomościach tekstowych przywołujemy wypowiedzi innych osób.

Używamy wtedy

mowy zależnej

lub

mowy niezależnej.

MOWA NIEZALEŻNA

Jest to dosłowne przytoczenie czyjejś wypowiedzi, cytowanie kogoś.

Przytoczona wypowiedź zachowuje własną budowę gramatyczną.

Taką wypowiedź wprowadzamy po dwukropku, ujmując ją w cudzysłów lub pauzy dialogowe (myślniki).

Kamil powiedział wesoło: „Jutro pójdę do dentysty”.

- Jutro pójdę do dentysty - wyznał Kamil z uśmiechem.

Zazwyczaj towarzyszy jej zdanie wprowadzające.

Maciek zawołał: „Chodźcie! Musimy się pospieszyć!”.

przytoczona wypowiedź ujęta w cudzysłów

zdanie wprowadzające zacytowaną wypowiedź

dwukropek przed cytatem

- Chodźcie! Musimy się pospieszyć! - zawołał Maciek.

wypowiedź narratora

przytoczona wypowiedź wyodrębniona za pomocą myślników

kropka na końcu całej wypowiedzi

MOWA ZALEŻNA

Jest to ujęcie własnymi słowami czyjejś wypowiedzi.

Oddajemy sens cudzej wypowiedzi, ale nie przytaczamy cudzych słów dosłownie.

Przybiera ona często formę zdania złożonego podrzędnie ze spójnikiem „że”.

Kamil powiedział, że jutro pójdzie do dentysty.

Marta wyznała, że boi się pająków.

Maciek zawołał, że muszą się pospieszyć.

zdanie podrzędne, czyli przywołana wypowiedź

zdanie nadrzędne, czyli wprowadzające

spójnik łączący zdanie nadrzędne z podrzędnym

Można dowolnie przekształcać mowę zależną w niezależną i odwrotnie – z niezależnej w zależną.

Karol wyznał, że lubi grać na skrzypcach.

Karol wyznał: „Lubię grać na skrzypcach”.

- Lubię grać na skrzypcach - wyznał Karol.

Przekształceń możemy dokonać za pomocą:

• spójników (aby, by, że, żeby),
• zaimków (jaki, który, ile, kto, co)
• partykuły (czy).

Musimy też zmienić formy czasowników, zaimków oraz dostosować interpunkcję.

Wojtek stwierdził: „Ja także chcę przeczytać tę książkę”.

Wojtek stwierdził, że on także chce przeczytać tę książkę.

- Tomku, czy widziałeś gdzieś moje okulary? - zapytał tata.

Tato zapytał, czy Tomek widział gdzieś jego okulary.

Różnica między tymi dwoma sposobami polega na tym, że mowa niezależna ma charakter naturalnej rozmowy, jest żywym dialogiem oddającym emocje towarzyszące mówiącym.

Za to w mowie zależnej autor wypowiedzi może łatwiej scharakteryzować mówiącego, może oddać sposób mówienia, opisać jego stan psychiczny i usposobienie.

Nieśmiały Marek zapytał cicho, czy może pożyczyć ksiażkę, ale bał się odpowiedzi.

Zamień mowę niezależną na zależną:

a) Dziś podano wiadomość: „Do Polski przyjedzie w tym roku znana piosenkarka”.

b) - Ustawcie krzesła w sali gimnastycznej - poprosił uczniów nauczyciel.

c) Mama przykazała rodzeństwu: „Nie otwierajcie nikomu drzwi”.

Zamień mowę zależną w niezależną:

a) Przeczytałam w ogłoszeniu, że potrzebna jest osoba do pracy na basenie.

b) Ciocia napisała w liście, że zaprasza nas na wakacje.

c) Matka poprosiła córkę, żeby umyła okna.

Który typ mowy jest, według Ciebie, ciekawszy oraz łatwiejszy w użyciu i zapisaniu? Uzasadnij odpowiedź w czterech zdaniach.

Dziękujemy!