10. Jakie są konsekwencje dopingu i nadmiernej suplementacji?

Jakie są konsekwencje dopingu i nadmiernej suplementacji?

przyrodniczeecho.pl

Po dzisiejszych zajęciach:

• opisuję negatywne skutki stosowania nieprawidłowych diet, nadużywania suplementów, spożywania napojów energetyzujących oraz stosowania środków dopingujących.

Czy wiesz, że:

• 💉 Doping to nie tylko sterydy! Obejmuje też np. środki moczopędne (maskujące inne substancje), hormony wzrostu, a nawet transfuzje krwi zwiększające ilość tlenu w organizmie.

• 🧠 Sterydy anaboliczne zmieniają psychikę. Osoby je stosujące często doświadczają agresji („roid rage”), wahań nastroju, a nawet depresji po odstawieniu.

• ❤️ Doping może uszkodzić serce na zawsze. Sterydy powodują przerost mięśnia sercowego, nadciśnienie i zwiększają ryzyko zawału - nawet u młodych sportowców.

• 👶 U kobiet doping może prowadzić do trwałych zmian. Niski głos, nadmierne owłosienie i zaburzenia cyklu miesiączkowego to skutki uboczne, które często są nieodwracalne.

Wstęp do zajeć.

Pomysł na lekcję. Zabawy.

This page is password protected

Enter the password

Przyjmowanie dopingu wiąże się z wieloma negatywnymi skutkami zdrowotnymi. Fizyczne konsekwencje dopingu obejmują m.in. trwałe wypadanie włosów, problemy skórne (trądzik, wysypki), podwyższenie ciśnienia krwi (nadciśnienie) oraz uszkodzenia narządów wewnętrznych (np. wątroby).

Długotrwałe lub intensywne stosowanie dopingu może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach nawet do zagrożenia życia. Doping zaburza gospodarkę hormonalną organizmu - u mężczyzn może powodować spadek poziomu testosteronu, zmniejszenie płodności (np. przez obniżenie liczby plemników) oraz powiększenie gruczołów piersiowych, zaś u kobiet wywoływać pojawienie się cech męskich (np. obniżenie głosu, nadmierne owłosienie) i problemy z płodnością.

Ponadto doping często prowadzi do wahań nastroju, wybuchów agresji i może powodować uzależnienie - organizm przyzwyczaja się do sztucznej “stymulacji” i domaga się kolejnych dawek.

Sportowcy “na dopingu” często niszczą sobie zdrowie.

Szczególnie niebezpieczne jest stosowanie dopingu przez dzieci i młodzież, ponieważ ich organizm wciąż się rozwija. U młodych osób doping może zahamować naturalny wzrost kości, uszkodzić dojrzewające organy (np. obciążyć wątrobę), nasilić problemy z cerą (trądzik) oraz podnosić ciśnienie krwi - to zaś grozi pękaniem delikatnych naczyń krwionośnych i np. krwotokami z nosa.

Dla młodego, rozwijającego się organizmu doping jest szczególnie groźny – może zahamować wzrost i rozwój młodzieży.

Stosowanie dopingu oznacza złamanie zasad fair play - wykrycie dopingu skutkuje dyskwalifikacją zawodnika, odebraniem medali i niesławą. Podsumowując, “ciemna strona medalu” dopingu to poważne i nieodwracalne szkody zdrowotne oraz moralne.

Gdyby ktoś na zawodach lekkoatletycznych wziął specjalny środek na siłę mięśni, to miałby przewagę nad resztą – to nieuczciwe i zabronione.

A czym jest suplementacja? Suplementy diety to preparaty (np. witaminy, minerały, odżywki białkowe) stosowane w celu uzupełnienia normalnej diety w określone składniki. Mogą być pomocne przy niedoborach, jednak ich powszechna dostępność i reklamy obiecujące szybkie efekty sprawiają, że wiele osób nadużywa suplementów.

Brak rzetelnej wiedzy i moda na „zdrowy styl życia” powodują, że czasem uważa się suplementy za zupełnie bezpieczne - co nie jest prawdą. Nadmierna suplementacja również wiąże się z ryzykiem dla zdrowia. Przedawkowanie witamin lub minerałów może prowadzić do poważnych dolegliwości: np. nadmiar witaminy A powoduje bóle głowy i nudności, a długotrwale może uszkodzić wątrobę, zbyt wysoka dawka witaminy D powoduje nadmiar wapnia we krwi (hiperkalcemię), co skutkuje zaburzeniem pracy serca i uszkodzeniem nerek. Zbyt duże dawki żelaza są toksyczne i mogą uszkodzić ważne narządy.

Nadmierne przyjmowanie suplementów bywa także przyczyną problemów trawiennych (np. suplementacyjny błonnik w nadmiarze wywołuje wzdęcia, zaparcia lub biegunki).

Warto wspomnieć, że niektóre suplementy (zwłaszcza kupowane z niesprawdzonych źródeł) mogą zawierać zanieczyszczenia, np. metale ciężkie, które dodatkowo szkodzą organizmowi.

Nadmiar jednych składników odżywczych może ponadto zaburzać wchłanianie innych, prowadząc do zachwiania równowagi metabolicznej.

Zatem pamiętajcie!!! Zdrowa, zrównoważona dieta dostarcza większości niezbędnych witamin i mikroelementów młodemu organizmowi, więc co za dużo, to niezdrowo. Dodatkowa suplementacja zwykle nie jest potrzebna przy prawidłowym odżywianiu.

Suplementy to nie “magiczne pigułki” - nie zastąpią ani zdrowej diety, ani treningu czy odpoczynku. Jeśli już są stosowane, to z umiarem i najlepiej po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem, aby nie zrobić sobie krzywdy.

Prawidłowo odżywiające się dziecko nie potrzebuje garści pigułek, by być zdrowym, a reklamom suplementów nie zawsze należy wierzyć. Zdrowa dieta daje nam wszystko, czego potrzebujemy. Suplementy mogą czasem pomóc (np. lekarz zaleci witaminę D zimą), ale ich nadużywanie jest szkodliwe i nie przyspieszy cudownie efektów treningu czy wzrostu mięśni.

This page is password protected

Enter the password

Praca w grupach.

Podział na 3 grupy. Każda grupa otrzymuje konkretne zadanie problemowe związane z tematem lekcji. Zadania są sformułowane atrakcyjnie, aby zaciekawić uczniów:

Prezentacja wyników grup.

Każda grupa prezentuje efekty swojej pracy na forum klasy. Nauczyciel wyznacza przedstawiciela lub przedstawicieli (np. 2-3 osoby) z każdej grupy, którzy w 2-3 minuty omawiają najważniejsze punkty ze swojego plakatu/karty. Prezentacje odbywają się w następującej kolejności:

Grupa 1 (doping) – przedstawia listę zagrożeń dopingu. Nauczyciel dopytuje dla upewnienia się, że padły kluczowe elementy (np. „Jak doping wpływa na serce?”, „Co grozi sportowcowi, który zostanie przyłapany?”). Uczniowie z grupy 1 powinni wymienić zarówno skutki zdrowotne, jak i dyskwalifikację sportową, podkreślając jak wysoką cenę ma „skrót na podium”. Grupa 2 (suplementy) – prezentuje konsekwencje nadmiernej suplementacji. Nauczyciel może dodać komentarz do przykładów uczniów (np. jeśli wspomnieli o witaminach, potwierdza: „Tak, zgadza się - np. nadmiar witaminy A rzeczywiście uszkadza wątrobę. Dobrze, że o tym pamiętaliście.”). Ważne, że uczniowie zauważają ogólną zasadę: przesada w niczym nie jest dobra - nawet w witaminach. Grupa 3 (alternatywy) - prezentuje pomysły na zdrowe sposoby poprawy kondycji. Nauczyciel chwali praktyczne i kreatywne propozycje. Można poprosić, by uczniowie z tej grupy na koniec głośno wyrazili swoje hasło przewodnie, jeśli je stworzyli (np. „Jedz warzywa, nie cud-pigułki!” albo „Ciężka praca zamiast dopingu” - cokolwiek wymyślili). To pozytywne zakończenie części prezentacji.

Podsumowanie i refleksja

Nauczyciel zbiera najważniejsze wnioski z lekcji, pytając całą klasę: „To w końcu - warto czy nie warto stosować doping albo łykać suplementy bez opamiętania?”. Uczniowie zgodnie powinni odpowiedzieć, że nie warto. Nauczyciel podkreśla raz jeszcze, że doping niesie poważne konsekwencje zdrowotne (np. uszkodzenie serca, wątroby, zaburzenia hormonalne) i przekreśla karierę sportową. Z kolei nadmiar suplementów również szkodzi zdrowiu (np. zatrucie witaminami) i jest po prostu zbędny przy normalnym odżywianiu.

Najlepszą receptą na sukces sportowy i zdrowie jest cierpliwość, ciężka praca i dbanie o siebie w naturalny sposób, zamiast szukania drogi na skróty. Na zakończenie nauczyciel może zapytać uczniów, co powiedzieliby koledze/koleżance, który chciałby spróbować dopingu albo wierzy, że „im więcej witamin tym lepiej” - tak by uczniowie jednym zdaniem wyrazili to, czego się nauczyli (np. „Powiedziałbym, żeby tego nie robił, bo może sobie zrujnować zdrowie”). Nauczyciel pozytywnie wzmacnia odpowiedzi. Dziękuje za udział w zajęciach i zachęca, by stosować zdobytą wiedzę w życiu - czyli dbać o zdrowie z głową, grać fair i cenić własne zdrowie ponad wynik.

Grupa 2 - „Co za dużo, to niezdrowo!”: Uczniowie wypisują na arkuszu możliwe skutki nadmiernej suplementacji. Ich zadaniem jest zastanowić się, co złego może się stać, gdy ktoś bez potrzeby łyka wiele suplementów diety naraz lub w zbyt dużych dawkach. Grupa może podzielić skutki na kategorie (np. skutki dla różnych układów w ciele: układ pokarmowy - bóle brzucha, biegunka; układ krążenia - np. nadmiar wapnia uszkadza serce; ogólne - zatrucie organizmu, uszkodzenie organów, itp.). Uczniowie powinni dojść do wniosku, że organizm buntuje się, gdy dostaje za dużo „dobrego” - i wypisać parę konkretnych przykładów.

Grupa 3 - „Droga na podium bez skrótów”: Uczniowie mają wymyślić i zapisać zdrowe, dozwolone sposoby poprawy formy i zdrowia, które stanowią alternatywę dla dopingu czy nadmiaru suplementów. Innymi słowy: co robić, aby być silnym i zdrowym, ale uczciwie i bez szkody dla organizmu? Grupa sporządza listę takich działań. (Oczekiwane pomysły: systematyczny trening i ćwiczenia dostosowane do wieku, dobrze zbilansowana dieta bogata w naturalne witaminy, odpowiednia ilość snu i regeneracji, picie wody i naturalnych soków zamiast „wspomagaczy”, dbanie o zdrowie psychiczne, wytrwałość i cierpliwość w poprawianiu wyników, korzystanie z porad trenera lub lekarza zamiast samodzielnego sięgania po środki itp.). Można zachęcić grupę do sformułowania hasła promującego fair play i zdrowy styl życia (np. „Trenuj na zdrowie, nie na skróty!”).

Grupa 1 - „Ciemna strona medalu”: Uczniowie wypisują na arkuszu papieru (lub w zeszytach) wszystkie negatywne konsekwencje dopingu, jakie potrafią przypomnieć sobie z prezentacji lub własnej wiedzy. Mają wymienić zarówno skutki zdrowotne, jak i konsekwencje sportowe/społeczne. Można poprosić, by przedstawili to np. w formie mapy myśli z hasłem „Doping - skutki” na środku. (Przykładowe oczekiwane punkty: problemy z sercem, wątrobą, hormonami; agresja i huśtawka nastrojów; wstyd i dyskwalifikacja sportowca; zagrożenie życia itp. - wszyscy członkowie grupy wspólnie szukają jak największej liczby skutków).