GLOSATEGIA

Uxue Iturralde, Elena Baez, Eider Ceberio, Idoia Legorburu eta Janire Mayoral

AURKIBIDEA

Nolako tresna da gure glosategia?

ADIMEN KINESIKOA

MONTESSORI METODOA

ESTIMULAZIOA

Zerekin zerikusia dauka?

FISIOLOGIA

FONTANELAK

MOTRIZITATEA

ZIZAKADURA

Zein da helburua?

ERRAZAGO

10

PRAKTIGOAGO

GOSERIK EZ

IKASTEN LAGUNDUKO DIGUN BALIABIDE ULERGARRI ETA ATSEGINA ESKAINTZEA.

11

JOLASA

Estructura tu contenido

Secciones como esta te ayudarán a poner orden

ADIMEN KINESIKOA

Ezaugarriak

Zer da?

Adimen kinesikoa zure gorputza erabiltzeko eta adierazteko adimen berezia da, hau da, bai gorputza, bai mugimenduak, modu eraginkorrean erabiltzea. Haurretan, adimen kinesikoa garatzen joango da adinaren arabera.

GARRANTZITSUA

Badakizu...

ADIMEN KINESIKOA

MARIA MONTESSORI

Zein da Maria?

MONTESSORI

Zer da?

Errespetuan eta haurrak bere erritmoan ikasteko duen askatasunean oinarritzen den hezkuntza-ikuspegia, ingurune prestatu eta ordenatu batean.

IDEI NAGUSIAK

AMAIERA DA

MARIA MONTESSORI

ESTIMULAZIOA

Estimulazio gehiago...

Zer da?

Watson

Estimulazioa pertsona, animalia edo gorputz baten erantzuna eragiten duen edo sentsazioak sortzen dituen eragilea da.

Zer laguntzen dio?

Estimlazio sentsoriala

Adibideak...

FISIOLOGIA

ZER IKERTZEN DU?

Zer da?

Fisiologia gorputzak nola funtzionatzen duen azaltzen duen zientzia da. Gu bizirik irauteko, organoak nola funtzionatzen duten aztertuz

• Gorputzeko organoen eta sistemaren funtzioa (arnasketa, digestioa, odol-zirkulazioa, etab.).

• Zelulek eta ehunek nola egiten duten lan.

• Bizidunek nola erantzuten duten kanpoko eta barneko aldaketei.

• Bihotzak odola nola ponpatzen duen
• Birikek nola oxigenoa hartzen dute karbono dioxidoa kanporatzeko

BIDEOA

GESSEL

FONTANELAK

Gessel

Zer da?

Fontanela haurtxoaren buruan dagoen espazio bigun bat da, oraindik lotu gabeko garezurreko hezurren artean, burua erditze-kanalera eta garunaren hazkunde bizkorrera egokitzea ahalbidetzen duena.

Zehatzago

Badakizu...

BIDEOA

MOTRIZITATEA

Motrizitatea pertsona batek borondatez, bere gorputza mugitzeko duen gaitasuna da. Nerbio sistema-zentralak uzkurtzeko gaitasuna eta ekintza, muskuluak eta artikulazioak koordinatzeko. Haurretan, motrizitate gaitasun hau funtsezkoa da haien ingurunea esploratu ahal izateko, autonomia garatzeko eta gaitasun kognitibo eta sozialak ikasteko.

BIDEOA

Zer da?

Motrizitatea pertsona batek borondatez, bere gorputza mugitzeko duen gaitasuna da. Nerbio sistema-zentralak uzkurtzeko gaitasuna eta ekintza, muskuluak eta artikulazioak koordinatzeko.

Motrizitate lodia

Motrizitate fina

Haurretan

ZIZAKADURA

Zer da?

Haurtxoaren zezelkatzea etapa prelinguistikoa da. Etapa horretan, haurrek soinu eta silaba errepikatuak eta espontaneoak igortzen dituzte, hala nola «ga-ga» edo «ma-ma», ahotsarekin esperimentatzeko eta hizkuntzaren oinarriak finkatzeko.

VS

BIDEOA

GOSERIK EZ

Zer da?

Helburua pertsona guztiek, haurrak barne, elikagai nahiko, seguru eta osasuntsuak jasotzea da, osasuntsu hazteko eta garatzeko.

Adibideak

BIDEOA

Artikulua

Jolasa

HALA BAZAN EDO EZ BAZAN SAR DADILA KALABAZAN ETA ATERA DADILA HERRIKO PLAZAN

Joku honetan, izenburu batzuk emango dizkizuegu, haiekin batera, hitz kopuru batzuk izango dituzue. Hitz haiekin, esaldiak osatu beharko dituzue definizioak sortuz. Definizio horiek izenburu bakoitzarekin lotuko dituzue.

ATXIKIPEN JOKAMOLDEAK

Zer da?

Jokabide bat da, zerbait edo norbaiti eusteko erabiltzen dena eta harreman emozionalak nola eraikitzen diren adierazten duena. Honek eragina dauka garapen emozionalean

BIBRAZIO SENTSAZIOAK

Zer da?

Ukimenaren bidez azalean jasotzen diren mugimendu azkar eta errepikakorrak hautemateko gaitasuna da.

NOLA AGERTZEN DA

OBJETUEKIN

PERTSONEKIN

INGURUNEAREKIN

HELTZEA

Zer da?

Organismoa gertatzen diren aldaketa biologikoak sistema eta organoen prestutasuna. Heltzea, adinarekin lotuta dago, eta biologikoki determinatua da. Hau heltze-maila egoki batera igarotzea beharrezkoa da esaterako, ikaskuntza berrietarako.

EZAUGARRIAK

Adibidea

INTERAKZIONISTA

Adibideak

Zer da?

Pentsamendu soziologikoaren adar bat da. Bertan, pertsonen eta ingurunearen arteko interakzioak sortzen dira. Interakzio haien bitartez gizarte-rolak ezberdintzen eta sortzen dira. Interakzionismoa ikuspegi teorikoa da, zein soziologia, psikologia, hizkuntzalaritza, eta interakzio sozialak aztertzen dituen, Pertsonek esanahia, identitatea eta errealitatea nola eraikitzen dituzten ulertzeko.

Lehen interakzioak

Ikusi ikusi

PSIKOLOGIA EBOLUTIBOA

Zer da?

Psikologiaren adar bat da zein, pertsonen garapen motorra, fisikoa eta mentala ikertzen duena. Haurtzarotik eldutze harte.

Bideoa

SENTSAZIO MOTORRA

Garapenean duen funtzioa

Zer da ?

Erreakzio bat da, gorputzak estimulu baten aurrean ematen duena eta sistema nerbioso zentralak eta muskulo sistemak koordinatzen dutenak

OSAGAIAK

ZESAREA

Zer da?

ZESAREAREN KAPAK

Zesarea prozedura kirurgiko bat da, amaren sabelaldean eta umetokian ebakiak eginez haurtxo bat erditzeko, erditze baginala segurua ez denean.

PROZEDURA

azala

ZERTARAKO

gantza

faszia

NOLAKOA

muskulu

peritoneo

umetokia

IKUSI...

zaku amniotikoa

POBREZIA DESAGERRARAZTEA

Ikusi..

Zer da?

Pobrezia desagerraraztea, pertsonak oinarrizko baliabiderik gabe bizitzera behartzen dituzten baldintzak ezabatzea da. Hor sartzen dira: elikadura, etxebizitza, osasuna, hezkuntza eta garatzeko aukerak.

Adibideak

Artikuloak

KIRURGIKOA DA Haurtxoa eta plazenta ateratzean datza, amaren sabelaldean eta umetokian ebakiak eginez.

Gaitasun kognitibo eta soziala

Ingurunea esploratu

Autonomia garatu

Zer lotura du Freud teoriarekin?

Freuden teoria "zero gosearekin" lotzen da, non biek onartzen duten elikadura giza ongizatearen oinarri gisa: Freudentzat, aparatu psikikoaren eraketan eta ama-semeen arteko loturan; NBErentzat, justizia sozialean eta garapen iraunkorrean.

ATXIKIPEN NAHASIA

Haurra gurasoarekiko jokabide nahasia eta kontraesankorra erakusten du, beldurrez eta segurtasun ezarekin.

Adierazpena eta komunikazioa

Komunikazioan ahozko hizkuntza lantzen da eta zizakadura haurrak daukaten aho hizkuntzetako bat da. Zergatia: Asko gustatzen zaigu haurrak nola egiten duten zizakadura egitean eta horregatik onako hitza aukeratu dugu.

JOSTAILU MUSIKALAK

Botoi bat sakatzean bibrazioak sortzen dituzten panpinak edo peluxkak haurraren ukimen-sentsazioa estimulatzen dute.

ATXIKIPEN SAHIESTZAILEA

Haur batek arreta gutxi jasotzen badu, haren gurasoekiko distantzia mantentzen hasiko da. Nahiz eta kanpotik lasai dagoela dirudi, barrutik estresatuta egongo da

GURASOEN AHOTSAK

Azalarekin-azalaren kontaktuan dagoenean, gurasoen bularrean, haien ahotsaren bibrazioa sentitzen du hitz egiten edo abesten duenean.

Adibideak:

• Argia begietan sartzeak ikusmena estimulatzen du.
• Musika entzuteak emozioak edo mugimenduak estimulatzen ditu.
• Elikagaien zaporeak dastamena estimulatzen du.

AMAREN ETA HAURTXOAREN SEGURTASUNERAKO Baginako erditzea amarentzat edo haurrarentzat ezinezkoa edo ez-segurua denean egiten da.

forma, itxura, kanpoko itxura

ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

nerbio sisteman, endokrinoan, digestio sisteman…

ALDAKETA ZELURRAK

biologikoki erabakitakoak.

Mugimendu edo jokaeren aldaketak

Ohikoena eta seguruena, umetokiaren behealdean eta mehean egiten dena.

HORIZONTALA

Umetokiaren aurreko aldean egiten da, eta odoltsuagoa da. Kasu zehatzetan, aurretiko plazenta edo zeharkako posizioan dauden fetuak erabiltzen dira.

BERTIKALA

Adimen kinesikoa

Adimen kinesikoak emozioak adierazi, autoestimua indartu eta talde-harremanak sustatzen ditu; horregatik dago garapen sozioafektiboarekin lotuta. Zergatia: Mugimendua txikitatik beharrezko baliabide bat izan delako gure bizitzetan aukeratu dugu.

Motrizitatea lodia

Gorputz osoa eta muskuluen talde handiagoak erabiltzen dituzten mugimenduak.

• Katuka ibili, oinez ibili, korrika egin, salto egin...
• Pilota botatzea edo harrapatzea
• Oreka mantentzea

Haurrak ama-esnea edo formula jasotzen du adinaren arabera, bere elikadura-beharrak asetzeko.

Ama-esne edo formula nahikoa

Osasun-arreta kontroleetan, haurrak pisu eta altuera egokiak dituela ziurtatzen da, desnutrizioa saihestuz

Hazkuntzaren kontrola

Ura garbia eskuragarri

Ura edangarria bermatzen du biberoiak eta elikagaiak prestatzean seguru egiteko, eta gaixotasunak saihesteko.

Adierazpena eta komunikazioa

Motrizitatea, haur batek bere gorputza mugitzerakoan egiten duen adierazpena. Komunikatzeko erabiltzen dute. Zergatia: Hitza ongi ezagutzen genuenez aukeratu egin dugu.

NOLA GARATZEN GARA ADINAREN ARABERA?

Keinuak garunaren heltzearen eta gaitasun kognitiboaren seinale da. Hizkuntzaren garapen-goiztiarraren seinale.

Zizakadura

Haurraren gurasoak hari erantzutean, bere bokalizazioek esanahi bat dutela eta komunikatzeko baliogarriak dirala erakusten diote.

VS

Erabilgarritasuna

TELEFONOAK

Telefonoak bibrazioa egiten duenean, musika hotsa gorputzean sentitzean edo makineria dardakatsua erailiz.

Garapen sozioafektiboa

Garapen integrala oso garrantzitsua da gai honetan. 5 garapen daude eta honako hau orietako bat da. Zergatia: Haurren artean osasuna garrantzitsua dela iruditu zaigu eta horregatik fisiología aukeratu dugu.

Garapen kognitibo eta motorra

Estimulatzeak garapen kognitibo eta motorra sustatzen du, haurrak ingurunearekin interakzionatzen eta mugimenduz ikasten duelako. Zergatia: Interesgarria egin zaigun hitz bat da, haurrak nola estimulatzen diren jakiteko.

Gorputzaren atalak espazioan non dauden eta nola mugitzen diren jakitea ahalbidetzen du.

Gorputzaren kontzientzia

Gorputza nola dagoen jakiteko, garunak muskuluetatik eta tendoietatik jasotzen du informazioa

Hartzailearen informazioa

Erantzun egoki bat emateko, nerbio sistema zentralak informazioa prozesatzen du

Informazioaren integrazioa

Pobrezian bizi ez den haurrak esnea eta elikadura osasuntsua jasotzen ditu, eta ez du desnutrizioa pairatzen.

Elikadura egokia

Txertoa, medikuaren ohiko azterketak eta behar diren sendagaiak jasotzen ditu.

Osasuna eta arreta medikoa

Ingurune seguru eta garbi batean hazten da, ur edangarriaren sarbidea duena eta gaixotasun arriskutsuak saihestekoa.

Etxebizitza duina

Hizkuntza garatzen lagundu

Abestiak

Pentzamendua garatzen lagundu

Koloreak

Mugimendua garatzen lagundu

Jolasak

Zer lotura dauka Montessoriren teoriarekin?

Montessoriren teoria motrizitatearekin lotzen da, mugimendua garapen kognitiboaren, emozionalaren eta sozialaren motor gisa hartzen duelako. Motrizitate fina material manipulatiboekin estimulatzen da, eta motrizitate lodia, berriz, esploratzeko eta jarduera praktikoak egiteko askatasunarekin.

Jasangarritasuna

Jasangarritasuna, gure mundua nolabait hobetzeko ditugun baliabideak ikertzen eta indartzen datza, horregatik, goserik ez bertan parte hartzen du. Zergatia: Hitz hau zozketa bidez tokatu egin zitzaigun.

Iturgin motak

• Atzeko iturgina: 1 eta 3 hilabete bitartean ixten
• Aurreko iturgina: 15 eta 21 hilabete bitartean ixten

Haurraren autonomia eta osasuna

Beharrezkoa da jakitea, haurrak jaio berriak direnean, garunaren garapena osaturik ez dagoela eta oso sentsible dela eta bertan fontanelak aurkitzen direla. Zergatia: Oso kuriosoa iruditu zaigu haurrak nola fontanelekin jaio egiten dira eta ondorioz hitza azaldu nahi genuen.

ikaskuntza esanguratsua, autokonfiantza eta garapen integrala sustatzeko

AUTONOMIA

haurrak autodiziplina garatzen duela libreki, arduraz eta bere buruarekiko eta ingurunearekiko errespetuz jokatzen ikasiz.

DIZIPLINA

haurrak bere buruarengan eta ikasteko eta modu independentean hazteko duen gaitasunean konfiantza gara dezan.

KONFIANTZA

ATXIKIPEN SEGURUA

Gurasoa edo zaintzailea berari laguntzeko prest dagoela jakiteak lasaitasuna eta segurtasuna transmititzen dio haurrari.

Haurrek ingurukoekin duten elkarrekintzaren bidez ikasten dutela dioen ikuspegia.

Psikologian/hezkuntzan:

Haurrek blokeekin, panpinekin edo autoekin elkarrekin jokatzen dutenean, partekatu, rolen arteko negoziazioa egin eta gatazkak konpontzen ikasten dute interakzioen bidez.

Talde-jokoa:

Janaria, bainua edo janztea bezalako uneetan haurra behatzen, galdetzen ete parte hartzen du, ohitura eta arau sozialak ikasten ditut interakzioaren bidez.

Errutina partekatua:

Garapen kognitibo eta motorra

Montessori metodoa erlazionatuta dago garapen kognitibo eta motorrarekin, haurrek mugimenduaren eta manipulazioaren bidez ikasten dutelako. Zergatia: Autore bat azaldu nahi genuen eta ondorioz Montessori aukeratu egin dugu.

JOSTAILU KRISKITINAK

Kriskitin bat astintzen duenean edo eskuetan heltzen duenean, objetuaren bibrazioak senti ditzake.

Maria Montessori

Maria Montessori pentsatzen zuen haurrek askatasunez eta esperimentazioaren bidez ikasten dutela, euren erritmoa eta interesa errespetatuz.

Motrizitatea fina

Eskuen, hatzen eta eskumuturren koordinazioa zehatza eskatzen duten mugimenduak.

• Objektu txikiak hartzea (blokeak, hariak...).
• Marraztea, margotzea edo papera haustea.
• Botoiak ixten edo kremailera jartzen ikastea.

6 hilabeteko haur batek ezin izango du bere kabuz ibili lokomozio aparatua eta bere garuna heltze ekintza ez delako eman. Haurra lehenago edo beranduago ibiltzen hasi daiteke.

Zer lotura dago Freud teoriarekin?

Haren teoriari esker, ahozko etaparen adierazpen goiztiar gisa interpreta daiteke, plazerarekin lotutako hizkuntzaren saiakera gisa, eta ingurunearekiko komunikazio afektiboaren lehen zubi gisa.