Euskal Herria Geologia-Oier G, Xabi eta Jon

Euskal Herriko Geologia

Bizkaiako herrian dagoen mendikatea da.Kolitza, Burgeno eta Tereros osatzen dute. Kolitza da altuena, 879m-ko altuerarekin. HAREARRIA+LUTITA=SEDIMENTARIOA. Ura da kanpo eragilea, eta ibaien bitartez pilatu ziren harea eta buztina, mendi bat sortuz. Kretazeo garaian osatu zen. Fail-eragileak ireki egiten ziren, lekua osatzen zuten sedimentuak bertan pilatzeko. Bere balio naturalez gain, jatorri gotikoko ermitak, antzinako hozkailuak eta deiadar-mendia izanak iraganak gailur hau mendeetan zehar mantendu duen jardueraren berri ematen dute.

BALMASEDA (KOLITZA)

Itxina bezalako prozesuak gertatzen ari dira Australia eta Bahamas bezalako arrezifeetan

Kareharriak sortzeko, sakonera txikiko itsasoan bizi diren izakien oskoren apurketaz sortzen dira. Itsas uretatik CaCO3 jauspeatu eta bere oskolak sortzen dituzte, hiltzen direnean kareharriak sortzen dira.

• Etenda daude, horma bertikala irudikatuz
• Arrezife eraikuntza baten egitura
• Itsas fosilez betea

Kareharriz sortua (ez daude geruzetan, ez txandakatuta, ez jarraipenarekin)

Kretazio garaian itsaso garbian eta tropikoan sortu

Itxina Gorbeiako natura parkearen barruan eta Orozkoko udalerrian kokatuta dagoen mendigune karstikoa da.

ITXINA

• Laua, lehorra eta baldintza onak
• Geruza horizontaleetan antolatuta Iparraldeko mendietatik higatutako materialetatik (tolestu eta apurtu gabe)
• Falla mota berezia

- Zamalkadura (Angelu txikiko falla

• Menditxua, baso ugari eta

hezetasun handia

• Metatu, tolestu eta apurtu -> Arrokak
• Geruza lodiak. Eskala handiak

HEGOALDEA

IPARRALDEA

Kretazio garaian sortu zen, eta orain bi eremu geologiko ezberdin bereizten dira, hala nola, kliman, landaretzan edo paisaian.

Toloño mendilerroa Arabako hegoaldean dagoen mendilerro baten izena da. Arabar Errioxa eta Arabako Mendialdea bereizten ditu.

TOLOÑO

Izki Parke Naturala, Arabako lurraldeetan kokatuta dago. Baso eta mendiz osatutako eremu zabala da, ekosistema paregabearekin. Europako maroijal handiena du, baita espezie bereizgarriak ere, hala nola okil beltza eta bisoi europarra. Bere geologia Kretazeoko materialez osatuta dago, hareharriaz eta kareharriz osatuta eta higadurak moldatuta. Gainera, bere lurrek erliebe karstikoak eta arroilak sortzea erraztu dute, paisaia naturala aberastuz. Izkik Europako "Quercus pirenaica" erreserba nagusia du

IZKI PARKE-NATURALA

Flysch-ak, garai hartan gertatu ziren fenomeno geologikoak aztertzeko ahalmena emateaz gain, paleoklimaren ikerketa aztertzeko posibilitatea ematen du ere.

Zumaiako flysch-a karehatsuagoa da.

Flysch-a Zumaiak eta Debak osatzen duten kostalerroan dagoen munduko fenomeno geologikoren ikusgarrienetarikoa da.Kretazeo garaian, arroka sedimentarioen geruzak bata bestearen gainean gainjartzen hasi ziren, flysch-aren egitura ez bertikal hori sortuz. Arroka sedimentario horiek honakoak dira:

• Buztina
• Lutita
• Turbidita

Geroago, Paleogeneoan, Flysch-aren egitura tolesak, zeinak geometria angeluarra eta okertuak diren, eta failak, zeinen blokeak hego mendebalderantz desplazatuta dauden, osatu zuten. Itsasoan bizi ziren animalien fosilak bertako arroka beltzetan geratu ziren markatuta. 101 milioi urteko adina dutenak. Nautilusa batez ere.

ZUMAIA ETA DEBAKO FLYSCH (Gipuzkoa)

Gaur egun, Bardeneetan bizi diren animalia ohikoenetariko batzuk honakoak dira:

• -Buitre leonado (Gyps fulvus), hegaztia.
• -Alcaraván (Burhinus oedicnemus), hegaztia.

Bardeak Nafarroan kokaturiko EH-ko basamortu bakarra da; 418,5km2-ko azalera daukana. Ayako harriak sortutako zikloa itxi egiten da basamortu honen sorreran. Pirineoak eta eusko kantauriar arroko materialak higatzen hasi ziren. Sedimentu horiek ibaiek garraiatu eta itsasora irten ezin zutenez, bertan pilatzen eta metatzen ziren, arro sedimentarioan. Bertakoak, buztina eta harea ziren, batez ere. Hainbat harriek dituzten fosilei erreparatuz, bardeak belardi bat zutela ondoriozta daiteke, eta bertan animaliak bizi ohi zirela. Duela 10.000.000 urte, ibaiek itsasorako bidea ireki eta pilatutako sedimentuak itsasora abiatu ziren. Arroen ziklo honek 300.000.000 milioi urte irauten dute.

BARDEAK (Nafarroa)