Want to create interactive content? It’s easy in Genially!
Forms of Collective Liability in Late Medieval Sardinia: Origins and Interpretations of the Incarica Institution (12th-15th Century)
Anna Floris
Created on March 15, 2025
Start designing with a free template
Discover more than 1500 professional designs like these:
Transcript
Forms of Collective Liability in Late Medieval Sardinia: Origins and Interpretations of the Incarica Institution (12th-15th Century)
Anna Floris Connecta amb l'Edat Mitjana, 18th March 2025
What is collective liability?
Collective liability refers to a legal principle in which a group—such as a community, family, or organization—is held responsible for the actions or obligations of its individual members.
Italian Communal States
Franckpledge
Collective Responsibility
Lombard Kingdom
Centena
Church Interdicts
Statutes of Perugia of 1279, chapter 327:
“Si aliquis fuerit occisus in aliquo castro vel villa comitatus et districtus Perusii, homines illius castri vel ville, ubi factum fuit maleficium teneantur capere homicidam vel homicidas, et ducere et dare potestati et capitaneo vel eorum iudicibus […] Item homines castri vel ville teneantur predicta maleficia potestati et capitaneo denunciare, ad quartum vel intra quartum diem postquam maleficium fuerit commissum”.
Chapter 21 of the Edict of Rothari (Ed. F. Bluhme, MGH):
Si quis in exercito ambolare contempserit aut in sculca, dit regi et duci suo solidos 20.
Statutes of Sassari, chap. 16
Jura de Ischolca. 16. Jura de Ischolca, secundu sa usansa antiqua, çascatunu de Sassari de XIIII annos, et advinde in susu infina a LXX çascatunu annu depiat facher, asteris juratos de credentia, cio est de non faguer dannu alcunu cum persone over bestias in avros, viñas over cosas açenas, et de accusare cussos chi arun facher contro, sos qui arun vider, et qui jurare non aet voler, siat condempnatu LXX çascatuna volta dave sa potestate in soddos 10 de Janua […]
The four Giudicati
- Giudicato of Torres.
- Giudicato of Gallura.
- Giudicato of Cagliari
- Giudicato of Arborea
The Carta de Logu (1390 c.)
- Its validity was extended to the whole island in 1421
- Remained in force until 1827
The Carta de Logu (1390 c.)
chapter 6. De tenne su malefactore
[Volemus et ordinamus qui si alcuna persona esseret morta in alcuna villa de foras o in confines et habitationes de sa villa, siant tenudus sus iuradus dessa dita villa de provare et de tenne su malu factore] e de ’llu bature tentu ad sa corti nostra infra unu mesi pro faguiri·ndi sa justicia. Et in cassu qui su mali factori non si tenneret et non lu baturint assa corti nostra infra su ditu tempus, paguint sos jurados tottu et issos hominis dessa villa prossa maquicia et prossa nigligencia issoru et pro cha non tennirunt su homini liras CC, si est sa villa manna, et issa villa picinna liras C. [...]
Ed. Lupinu (2010)
[A 15] De fura
Questio Ponamus qui una domo siat furada de nocte over de die et ‹non› si podet provare qui’ll’at factu, et non lo est tentu su homini c’at fatu custu tali furtu. Debet·indi incurreri in pena nixuna sa villa o non? Solutio Su testu narat qui ssa villa non esti in pena nixuna de pagare a su senyore de sa villa maquicia. Et similmente a su pubillu de sa domo no’nde·lli debet pagare damnu nix‹u›nu. Sa quale q. est in su Co. de penis, l. sansi. assos x. libros [C. 9, 47, 22].
[A 38] De cavallu qui si furat
Questio Ponamus qui Perdu coallichit unu coallu de Iohanni per unu caminu. Et in sa nocte allibergat in una villa, et issu coallu allibergat ad una stalla qui sta beni serrada. Et essendo su covallu dintro de sa dita stalla qui sia beni serrada, et inde·llu furint sa nocte su dictu cavallu per homini qui non si’ndi possat isquiri qui’ll’at factu custu male. Debet·illu paghare Perdu o non? Solutio Narat sa lege qui non lu debet pagare Perdu et nen issos de sa villa, et anchu no’nde sunt tenudos de pagare maquicia nixuna cussos de sa villa pro ocagione qui no’nd’ant culpa nixuna. Et etiamdeus illu aviant misidu in domo qui aviat bonu serramini, exceptu si isquirit qui alcunu homini de sa villa ill’apat furadu su dictu cavallu. Et tando sos hominis de sa villa lo debent tenne su dictu homini c’at fatu su ditu male, et duguiri·llo daenante de su iuygui. Et tanto su dicto iuygui illu debet fagheri paghare a su pubillu de su cavallu daessu furoni. Et poscha lo debet puniri su iuyghi a su ditu furoni pro su furtu c’at comisidu. Sa quale q. est in ff. comodanti, lege vicenti, parafo eis vero [D. 13, 6, 5, §4]. In Co. tittulo legem quia fortuitu, a sos baturos libros [C. 4, 24, 5].
Bartoli a Saxoferrato, Commentaria, Tomus Tertius, In Primam Infortiati Partem, Venetiis, Apud Iuntas, 1596, in l. Cum aliter, §. Occisorum, ff. De Senatusconsulto Syllaniano (D. 29, 5, 1), n. 2.
[...]per Italiam sunt statuta, quod ville et castra teneantur capere malefactores: nam hoc intelligendum est si potuerint.
The Spanish Rule (16th-17th centuries)
over time, the incarica evolved into a sort of fixed contribution, regardless of whether a crime had actually occurred.
Pragmática “De la refacción y enmienda de los daños que comunmente se llama carrega o encarrega"
Parliament of Viceroy Cardona (1543–1545)
Codice delle Leggi civili e criminali del Regno di Sardegna
abolition of the incarica in 1827, during Charles Felix' reign
Antonio Pigliaru (Orune, 1922)
La vendetta barbaricina come ordinamento giuridico (1959)
Vengeance as a legal order in the inner regions of Sardinia
Where is the Barbagia region?
A. Pigliaru, La vendetta barbaricina come ordinamento giuridico (1959)
Pigliaru argues that the incarica as outlined in the Carta de Logu (1390c.) was not merely a punitive measure but a system designed to prevent personal vengeance.
The Carta de Logu (1390 c.)
chapter 6. De tenne su malefactore
[Volemus et ordinamus qui si alcuna persona esseret morta in alcuna villa de foras o in confines et habitationes de sa villa, siant tenudus sus iuradus dessa dita villa de provare et de tenne su malu factore] e de ’llu bature tentu ad sa corti nostra infra unu mesi pro faguiri·ndi sa justicia. Et in cassu qui su mali factori non si tenneret et non lu baturint assa corti nostra infra su ditu tempus, paguint sos jurados tottu et issos hominis dessa villa prossa maquicia et prossa nigligencia issoru et pro cha non tennirunt su homini liras CC, si est sa villa manna, et issa villa picinna liras C. [...]
Ed. Lupinu (2010)
Pigliaru describes Barbagian society as archaic and primitive, «as though emerging from creation» , characterised by a strong resistance to modern culture, by «backwardness with regard to the progress of history»,
A. Pigliaru, Introduction to La vendetta barbaricina come ordinamento giuridico (1959)
- Alfredo Niceforo, La delinquenza in Sardegna (1897)
- Giovanni Lilliu, La costante resistenziale sarda (1951)
Lilliu writes that the Nuragic civilisation possesses, «as a result of insular segregation in relation to other environments and within itself – those consistent characteristics of fixity and of static conservation which form, even nowadays after all, the picturesque, but mostly negative structure of the island’s life and society» .
Bibliografia (1)
- G. Catani – C. Ferrante, Un antico istituto del diritto criminale sardo: l’«incarica» (XIV-XIX secolo), in La Carta de Logu d’Arborea nella storia del diritto medievale e moderno, a cura di I. Birocchi e A. Mattone, Roma-Bari, Laterza, 2004, pp. 385-405.
- G. Chiodi, «Delinquere ut universi». Scienza giuridica e responsabilità penale delle ‘universitates’ fra XII e XIII secolo, in Studi di storia del diritto, III, Milano, Giuffrè, 2000, pp. 383-490.
- E. Cortese, Appunti di storia giuridica sarda, Milano, Giuffrè, 1964.
- A. Fiori, La decretale Si culpa tua e la responsabilità degli enti morali nel diritto canonico classico, in La responsabilità giuridica degli enti ecclesiastici, a cura di E. Baura e F. Puig, Milano, Giuffrè, 2020, pp. 33-76.
Bibliografia (2)
- L. Loschiavo, Ordinamento giudiziario e sistemi di giustizia nella Sardegna medievale, in La Carta de Logu d’Arborea nella storia del diritto medievale e moderno, a cura di I. Birocchi e A. Mattone, Roma-Bari, Laterza, 2004, pp. 125-127.
- A. Pigliaru, La vendetta barbaricina come ordinamento giuridico, Milano, Giuffrè, 1959.
- D. Quaglioni, «Universi consentire non possunt». La punibilità dei corpi nella dottrina del diritto comune, in Suppliche e «gravamina». Politica, amministrazione, giustizia in Europa (secoli XIV-XVIII), Bologna, il Mulino, 2002, pp. 409-425.
- M. Sbriccoli, «Vidi communiter observari». L’emersione di un ordine penale pubblico nelle città italiane del secolo XIII, «Quaderni fiorentini per la storia del pensiero giuridico moderno», 27 (1998), pp. 231-268.
Q&A
Thank you very much!
annamariagrazia.floris@unipa.it