Πληροφοριόγραμμα_Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας

Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΜΥΘΟ

Η ΑΡΚΤΕΙΑ

ΑΙΘΟΥΣΑ 1 - ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΡΑΥΡΩΝΑΣ. ΜΝΗΜΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ.

ΑΙΘΟΥΣΑ 2 - IΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΜΥΘΟ. ΤΑ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ. ΥΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ.

ΑΙΘΟΥΣΑ 3 - AΡΤΕΜΙΣ ΠΡΟΣΤΑΤΙΔΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

ΑΙΘΟΥΣΑ 4 -ΥΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ. ΠΟΙΚΙΛΑ ΑΝΑΘΗΜΑΤΑ

ΑΙΘΟΥΣΑ 5 - ΜΕΣΟΓΑΙΑ

https://www.efaanat.gr/

© ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ / ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ © Hellenic Ministry of Culture / Ephorate of Antiquities of East Attica

ΥΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΠΟΙΚΙΛΑ ΑΝΑΘΗΜΑΤΑ

Στην αίθουσα 4 εκτίθενται προσωπικά αφιερώματα γυναικών προς την Αρτέμιδα, κυρίως με αφορμή τον γάμο ή τη γέννηση παιδιών. Ανάμεσά τους υπάρχουν πυξίδες (λίθινες και ξύλινες) για τη φύλαξη ειδών καλλωπισμού και κοσμημάτων, αρωματοδοχεία, κοσμήματα και χάλκινα κάτοπτρα, όπως το ενεπίγραφο κάτοπτρο της Ιππύλας. Η Άρτεμις παρουσιάζεται ως προστάτιδα της υφαντικής και της χειροτεχνίας με εκθέματα όπως το αναθηματικό ανάγλυφο με την Αρτέμιδα «νήθουσα» και αντικείμενα σχετιζόμενα με την υφαντική (αγνύθες, σφονδύλια, επινήτρια). Επίσης, παρουσιάζονται αγγεία συνδεδεμένα με τον γάμο, γαμικοί λέβητες λουτροφόροι και αγαλμάτια νεαρών γυναικών και ανδρών του 4ου αι.π.Χ. Ξεχωρίζουν τα μοναδικά ξύλινα αναθήματα από το Ιερό της Βραυρώνας, όπως ειδώλια, αγγεία και τμήματα επένδυσης επίπλων. Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει ένας μεγάλος

μαρμάρινος βωμός του τέλους του 4ου αι. π.Χ., που απεικονίζει την υποδοχή του Διόνυσου στο ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος. Στην προτελευταία προθήκη της αίθουσας 4 εκτίθενται επίσης πινάκια, αγγεία συμποσίου (υδρίες, κρατήρες, κύλικες) και λυχνάρια, που χρησιμοποιήθηκαν για το φωτισμό του ιερού ή ως αναθήματα, όπως το μεγάλο μαρμάρινο λυχνάρι του 7ου αι. π.Χ. Τέλος, παρουσιάζονται πολλά γυναικεία ειδώλια που αφιέρωναν οι γυναίκες στη θεά από τον 7ο έως τον 4ο αι. π.Χ. Παρουσιάζονται οι πιο χαρακτηριστικές κατηγορίες, από τα αρχαϊκά σανιδόμορφα έως τις χαριτωμένες «ταναγραίες». Ξεχωριστή ομάδα αποτελούν τα ανθρωπόμορφα πήλινα αγγεία (6ος – 4ος αι. π.Χ.).

Ταναγραίες

Πολλά από τα πήλινα ειδώλια γυναικείων μορφών που βρέθηκαν στο Ιερό της Βραυρώνας ανήκουν στον τύπο της “Ταναγραίας" και χρονολογούνται στον 4ο αιώνα και 3ο π.Χ. Το όνομα αυτό δόθηκε εξαιτίας της ανεύρεσης πληθώρας τέτοιων ειδωλίων μέσα σε τάφους στην Τανάγρα της Βοιωτίας. Τα ειδώλια αυτά ήταν βαμμένα με έντονα χρώματα και χρησιμοποιούνταν τόσο ως διακοσμητικά αντικείμενα όσο και ως κτερίσματα σε τάφους, δείχνοντας τη σημασία της τέχνης στην κοινωνική και θρησκευτική ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Οι ταναγραίες της Βραυρώνας αποτελούν αναθήματα προς την Άρτεμη.

AΡΤΕΜΙΣ ΠΡΟΣΤΑΤΙΔΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Στην αίθουσα 3 εκτίθενται τα πολυάριθμα αγαλμάτια μικρών αγοριών και κοριτσιών, καθώς η Άρτεμις ήταν θεά προστάτιδα του τοκετού και των παιδιών. Οι γονείς αφιέρωναν τα αγαλματίδια για να ευχαριστήσουν ή να παρακαλέσουν τη θεά να προστατέψει τα παιδιά τους, ενώ τα παιχνίδια (σπόνδυλοι ψαριών, αστράγαλοι, ζάρια, μικρογραφικά αγγεία, πλαγγόνες), αποτελούσαν αφιερώματα των παιδιών στη θεά.

Η Άρτεμις προστάτιδα των παιδιών

Μαρμάρινο άγαλμα κοριτσιού. Τέλη του 4ου πΧ αιώνα (περίπου 320πχ). Φοράει πολύπτυχο, ποδήρη χιτώνα, ζωσμένο ψηλά, και ιμάτιο που συγκρατείται από αριστερό χέρι. Χαμογελά με την αθωότητα της παιδικής του ηλικίας και κρατάει λαγουδάκι σε «φωλιά» που σχηματίζει το ιμάτιο.

Mαρμάρινο Aναθηματικό Aνάγλυφο

Η οικογένεια του Λυκολέοντος προσέρχεται για να θυσιάσει ταύρο σε βωμό ενώπιον της Απολλώνιας Τριάδας. Δεξιά του βωμού η Άρτεμις με δάδα, αμέσως μετά η μητέρα της Λητώ καθισμένη σε βάθρο και πιο πίσω ο αδερφός της Απόλλων με κλαδί φοίνικα. Τον ταύρο προσάγει για θυσία νεαρός θύτης. Ακολουθεί ο Λυκολέων, η σύζυγός του Πεισίς και τα τέσσερα παιδιά τους, η τροφός των παιδιών και μια θεραπαινίδα με κίστη (κιβωτίδιο) στο κεφάλι καλυμμένη με ύφασμα.Στο επιστύλιο η επιγραφή:ΠΕΙΣΙΣ ΛΥΚΟΛΕΟΝΤΟΣ ΓΥΝΗ ΑΝΕΘΗΚΕΝΗ Πεισίς, σύζυγος του Λυκολέοντος αφιέρωσε".

ΜΕΣΟΓΑΙΑ

Η αίθουσα 5 παρουσιάζει την ιστορία των αρχαίων δήμων και περιοχών της Μεσογαίας. Εκτίθενται επιτύμβια μνημεία και αρχαιολογικά ευρήματα από την Παιανία, το Κορωπί, τους δήμους των Λαμπτρών και της Όης. Περιλαμβάνονται επίσης εκθέματα από τις ανασκαφές του αρχαίου Μυρρινούντα (σημερινή Μερέντα Μαρκοπούλου), το υστερομυκηναϊκό νεκροταφείο της Περατής στο Πόρτο Ράφτη (1190/1185-1075 π.Χ.) και το γεωμετρικό νεκροταφείο του Αγίου Παντελεήμονα στην Ανάβυσσο.

ΑΡΚΤΕΙΑ

• Η αρκτεία είχε τον χαρακτήρα θητείας και μύησης για την ενηλικίωση και το γάμο. Η θεά καθοδηγούσε τα κορίτσια για το πέρασμα από την παιδική στην εφηβική ηλικία και τα προετοίμαζε ψυχολογικά και πνευματικά για τον κύριο ρόλο τους στην κοινωνία. Τα κορίτσια επιλέγονταν από επιφανείς οικογένειες της Αθήνας, ονομάζονταν άρκτοι και διέμεναν για κάποιο χρονικό διάστημα στα ιερό, φορούσαν κροκωτό ένδυμα, που θύμιζε δορά άρκτου. Επειδή το ένδυμα αυτό αποτελούσε επίσης και νυφικό ένδυμα, τα κορίτσια ίσως προετοίμαζαν την τελετουργία του μελλοντικού γάμου τους. Οι άρκτοι συμμετείχαν σε διάφορες τελετουργικές πράξεις, όπως θυσία αίγας, δρόμο και χορό, κρατώντας στεφάνια, ταινίες και πυρσούς γύρω από βωμούς και φοίνικες. Στα δρώμενα περιλαμβανόταν ίσως και το ‘ιερόν κυνηγέσιον’. Πιθανώς η γύμνωση να αποτελούσε το τελευταίο στάδια της αρκτείας

Η αρκτεία αποτελούσε τη σημαντικότερη λατρευτική εκδήλωση της εορτής των Βραυρωνίων. Η θέσπιση του εθίμου συνδέεται με το μύθο που διασώθηκε από τα Σχόλια του έργου του Αριστοφάνη Λυσιστράτη και από τον λεξικογράφο Σουίδα: μια αρκούδα (άρκτος) που ζούσε στο ιερό της θεός φονεύεται από τα αδέλφια ενός κοριτσιού, που είχε τραυματιστεί από το ζώο. Η Άρτεμις οργισμένη τιμώρησε με λοιμό την πόλη της Αθήνας. Για να σταματήσει η καταστροφή ένας χρησμός όρισε ότι στο εξής οι παρθένοι της πόλης έπρεπε να υπηρετούν την Άρτεμη πριν από το γάμο τους

Άρτεμις κυνηγέτις μαρμάρινο αγαλμάτιο

Η Αίθουσα 1 παρουσιάζει την εξέλιξη των οικισμών στη Βραυρώνα από τα προϊστορικά χρόνια έως τον αρχαίο δήμο των Φιλαϊδών, του οποίου θρησκευτικό κέντρο ήταν το Ιερό της Αρτέμιδος. Οι οικισμοί στο Πούσι-Καλογέρι, τον Πύργο Βραυρώνας, τον παραθαλάσσιο λόφο της Βραυρώνας και το μυκηναϊκό νεκροταφείο στο Λαπούτσι δίνουν μια πλήρη εικόνα της προϊστορικής περιόδου (6η – 2η χιλ. π.Χ.). Εκτίθενται αρχαία από τον δήμο των Φιλαϊδών, το αρχαϊκό ιερό του Αγίου Δημητρίου και τα νεκροταφεία της Καψάλας και του Καράμπαμπα. Παρουσιάζονται επίσης τα μνημεία του Ιερού της Βραυρώνας (5ος αι. π.Χ.), όπως ο δωρικός Ναός της Αρτέμιδος, η Στοά, το Ηρώο της Ιφιγένειας, η Ιερά Οικία, που οικοδομήθηκαν στους βόρειους πρόποδες του λόφου, εκεί που κατά τον ανασκαφέα υπήρχε το αναφερόμενο στις πηγές «Κενήριον Ιφιγένειας», η πώρινη τετράγωνη οριζόντια γέφυρα, καθώς επίσης και ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου. Εκτίθενται, τέλος, ευρήματα από την παλαιοχριστιανική βασιλική, τον μεσαιωνικό Πύργο Βραυρώνας και τα γειτονικά ιερά του δήμου Αλών Αραφηνίδων, όπως ο Ναός της Αρτέμιδος Ταυροπόλου.

Άρτεμις κυνηγέτις μαρμάρινο αγαλμάτιο(Τέλη 4ου – Αρχές 3ου αιώνα πΧ)

Η θεά σε κίνηση, φοράει κοντό χιτώνα, που δένεται με ταινίες διασταυρούμενες στο στήθος καθώς και δορά ζώου. Το ιμάτιο συγκρατείται στο λυγισμένο αριστερό της χέρι με το οποίο πιθανώς να κρατούσε τόξο. Ίσως ακρωτήριο του ναού

Επιτύμβια στήλη

Μαρμάρινη επιτύμβια στήλη (400 π.Χ) που βρέθηκε στο Πόρτο Ράφτη της Αττικής. Απεικονίζεται νεαρός αθλητής συνοδευόμενος από τον σκύλο του, ενώ στο δεξί του χέρι κρατά κουνέλι. Στα αριστερά του τον αποχαιρετά πολεμιστής με κράνος, ασπίδα και δόρυ. Στα δεξιά του υπάρχει δεύτερη ανδρική μορφή.

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΜΥΘΟ

Στον δήμο των Φιλαϊδών, που είχε ως θρησκευτικό κέντρο το ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος, υπήρχε η παράδοση πως η Ιφιγένεια θυσιάστηκε στη Βραυρώνα και όχι στην Αυλίδα, πριν τον απόπλου για την Τροία. Η Άρτεμις εμπόδισε τη θυσία της Ιφιγένειας τοποθετώντας μία άρκτο (αρκούδα) αντί ελαφιού στο βωμό και στη συνέχεια τη μετέφερε στη γη των ταύρων, όπου υπηρέτησε ως ιέρεια στον εκεί ναό της θεός (Σχολ. Αριστοφάνη Λυσιστράτη). Ο τραγικός ποιητής Ευριπίδης στο έργο του «Ιφιγένεια εν Ταύροις» αναφέρει ότι ο Ορέστης ακολουθώντας χρησμό του Απόλλωνα μετέβη στην ταυρική χώρα προκειμένου να πάρει το διιπετές ξόανο της θεάς Αρτέμιδος και να το μεταφέρει στην Αττική μαζί με την αδελφή του ώστε να λυτρωθεί από τις Ερινύες, που τον βασάνιζαν για το φόνο της μητέρας του. Με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς ο Ορέστης εκπλήρωσε την αποστολή του. Τα δύο αδέρφια αποβιβάστηκαν στην Αττική και μετά από παραίνεση της Αθηνάς ο Ορέστης μετέβη στις Αλές Αραφηνίδες, όπου ίδρυσε τον ναό της Ταυροπόλου Αρτέμιδας για να στεγάσει το ξόανο της θεάς, ενώ η Ιφιγένεια υπηρέτησε στο ιερό της Αρτέμιδος ως ιέρεια μέχρι το θάνατό της. Στον τάφο της αφιερώνονταν τα ενδύματα των γυναικών που πέθαιναν κατά τη διάρκεια του τοκετού. Ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.) αναφέρει ότι η Ιφιγένεια αποβιβάστηκε στο ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος φέρνοντας της το ξόανο της θεάς από την ταυρική γη.

Παιχνίδια αφιερώματα στη θεά

Εκθ.70 Οι πεσσοί, τα σημερινά ζάρια, ήταν ένα από τα παιχνίδια που τα παιδιά αφιέρωναν στη θεά.

• Η τυφλή Άρκτος

• Εκθ.13 Κεφαλή από μαρμάρινο άγαλμα μικρής κόρης
• Γύρω στο 300π.Χ.
• Πρόκειται μάλλον για τυφλή κόρη, καθώς, όπως παρατήρησε η αρχαιολόγος Σέμνη Καρούζου, τα βλέφαρα είναι έντονα χαμηλωμένα και ο βολβός αποδίδεται αβαθής

iΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΜΥΘΟ. ΤΑ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ. ΥΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ.

Στην αίθουσα 2 παρουσιάζονται θέματα σχετικά με την ίδρυση του ιερού της Αρτέμιδος, τις λατρευτικές τελετές προς τιμήν της και τις διαφορετικές ιδιότητές της στη Βραυρώνα. Στα σημαντικά ευρήματα περιλαμβάνονται: • Το μαρμάρινο «Ανάγλυφο των Θεών», που απεικονίζει τον μύθο της ίδρυσης του ιερού. • Αναθηματικά ανάγλυφα του 5ου και 4ου αι. π.Χ. με πομπές οικογενειών, που ετοιμάζονται να πραγματοποιήσουν θυσία • Μαρμάρινα άκρα από τα ακρόλιθα λατρευτικά αγάλματα της Αρτέμιδος, τα οποία έφεραν πραγματικά ενδύματα. • Κρατηρίσκοι, τελετουργικά αγγεία συνδεδεμένα με τη λατρεία της θεάς. Επίσης, εκτίθενται πήλινοι αναθηματικοί πίνακες, πήλινα ειδώλια και αγγεία που απεικονίζουν την Άρτεμη ως Εκάτη, Ταυροπόλο, Κυνηγέτιδα και Προστάτιδα των Ζώων.

Πυξίδες

Οι πυξίδες ήταν ξύλινα ή κεραμικά κυλινδρικά αγγεία σκεύη, που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες για τη φύλαξη ειδών καλλωπισμού (ψιμμύθια) και κοσμημάτων. Η ονομασία τους προήλθε από τη λέξη ‘πυξός’, ένα είδος ξύλου, που αποτελούσε υλικό κατασκευής τους. Στο ιερό βρέθηκε μία μεγάλη ποικιλία ξύλινων, μαρμάρινων και πήλινων πυξίδων. Ιδιαίτερα οι πήλινες πυξίδες φέρουν πλούσια εικονογραφική διακόσμηση, η οποία από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. περιορίζεται στο πώμα και οι σκηνές που απεικονίζονται σχετίζονται κυρίως με την καθημερινή ζωή των γυναικών και το γάμο. Οι πυξίδες συνόδευαν τις γυναίκες και στον τάφο ως κτερίσματα.

Γενικές Πληροφορίες

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας βρίσκεται 200 μέτρα από το Ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος, ένα σημαντικό αρχαίο ιερό της Αττικής. Η νέα μόνιμη έκθεση παρουσιάζει ευρήματα από το ιερό και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογαίας. Καλύπτει την ιστορία της Βραυρώνας, από την προϊστορία έως τα μνημεία του ιερού και τον αρχαίο δήμο Φιλαϊδών μέχρι τα μνημεία του ιερού της Αρτέμιδας και της περιοχής, τις παραδόσεις σχετικά με την ίδρυση του ιερού, τη λατρεία και τις ιδιότητες της θεάς, καθώς και την ιστορία της Μεσογαίας. Ο εκθεσιακός χώρος περιλαμβάνει έναν προθάλαμο, πέντε αίθουσες και ένα αίθριο.

Tο ανάγλυφο των θεών

1180 Μαρμάρινη ανάγλυφη πλάκα, αφιέρωμα στο Ιερό της Αρτέμιδας.Λείπει το δεξιό τμήμα. Παριστάνεται ο μύθος για την ίδρυση του Ιερού, όπως τον παραδίδει ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αιώνας μΧ) Από αριστερά απεικονίζεται ο Δίας καθισμένος, η Λητώ, o Απόλλωνας και η Άρτεμις. Στο τμήμα της παράστασης που λείπει ο Ορέστης και η Ιφιγένεια παρουσιάζονται πιθανώς πάνω σε άρμα συρόμενο από ζεύγος ελαφιών, μεταφέροντας το λατρευτικό άγαλμα της Αρτέμιδας από την χώρα των Ταύρων (Κριμαία) στη Βραυρώνα. 1179 Μαρμάρινο κεφάλι γυναικείας μορφής. Προέρχεται από το ανάγλυφο των θεών και ταυτίζεται πιθανόν με τη με μορφή της Ιφιγένειας