Presentación Psicodélica

GIZA UGALKETA

Ziklo biologikoa

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Ezaugarriak

AURKIBIDEA

GIZA UGALKETAREN EZAUGARRIAK

01

Beste ugaztunek bezala, giza espeziea ere sexu bidez ugaltzen da.

giza ugalketaren ezaugarriak

Bi sexu ezberdin daude, emakumezkoen sexua eta gizonezkoen sexua eta bakoitzak bere ugalketa aparatua du. Gameto femeninoak (Obuluak) Gameto maskulinoak (Espermatozoideak)

giza ugalketaren ezaugarriak

Kromosoma multzoari kariotipo esaten zaio.Kariotipoko 23. kromosomak zehazten du sexua.

giza ugalketaren ezaugarriak

Obulu bat eta espermatozoide bat elkartzean, banako berri bat sortzen da. Informazio erdia obulutik dator eta beste erdia espermatozoidetik.Elkartze prozesua = ERNALKETA. Emakumezkoen sexu hodien barruan gertatzen da. Giza espezieak DIMORFISMO SEXUALA du.

sexua, generoa eta orientazioa

Honako hauek hartzen ditu:

• Gonadak / Obarioak
• Sexu hodiak
• Kanpoko sexu organoak edo bulba

emakumezkoen ugaltze aparatua

02

OBARIOAK

Obarioak sabelaldeko behealdean kokatua dauden bi organo dira. Almendra baten tamaina eta forma dute. Obuluak sortzeaz arduratzen dira eta emakumezkoen hormonak ekoizten dituzte: estrogenoak eta progesterona.

OBARIOAK

Bi ataletan egituratuta: AZALA eta MUINAAZALA: Obarioaren zatirik kanpokoena da. Obario folikulu izeneko globo formako milaka barrunbez osatuta dago. Obario folikulu bakoitzak zelula bat du barruan, obozitoa edo obulu heldugabea. Obulua heltzean, folikuluak askatzen du eta gorputz luteo bilakatzen da.

OBARIOAK

Bi ataletan egituratuta: AZALA eta MUINAMUINA: Obarioaren zatirik barnekoena da eta ez du obario folikulurik. Muinak odol hodi, linfa hodi eta nerbio ugari ditu. Azalari mantenugaia ematea du funtzio nagusia.

Sexu hodiak obuluak kanpoaldearekin komunikatzen dituzten bideak dira. Barne hartzen dituzte obiduktuak edo Fallopioen tronpak, umetokia eta bagina.FALOPIOEN TRONPAK: Obarioak inguratzen dituzten eta umetokiraino iristen diren bi hodi dira. BAGINA: Zerbixa kanpoaldearekin komunikatzen duen hodi gihartsua eta elastikoa da.

SEXU HODIAK ETA BULBA

BULBA: Kanpoaldeko eskualde genitala da. Ezpain handiek eta txikiek, klitoriak eta uretrako zein baginako zuloek osatzen dute.UMETOKIA: Organo gihartsu eta barne huts bat da, eta udare alderantzikatu baten tamaina eta forma ditu. Hiru eremu desberdintzen dira: MIOMETRIOA: Umetokiaren pareta. ENDOMETRIOA: Odol hodi ugariko epitelioa da. Barnealdetik estaltzen du umetokiaren pareta. ZERBIXA EDO UMETOKI LEPOA: Umetokiaren beheko zatia.

SEXU HODIAK ETA BULBA

Kanpoaldeko eskualde genitala da. Ezpain handiek eta txikiek, klitoriak eta uretrako zein baginako zuloek osatzen dute.

BULBA

OBULAZIOA

obulazioa

Honako elementu hauek ditu:

• Gonadak edo testikuluak
• Zakila
• Sexu hodiak
• Guruin erantsiak

GIZONEzkoen ugaltze aparatua

03

Zakila espermatozoideak baginaren barrura sartzeaz arduratzen den organoa da. Ehun zutikorrez eratuta dago, erekzioa gertatzen denean odolez betetzen dira ehun konektibo honen hutsuneak.Uretra inguratzen duen zakilaren ehun zutikorra gorputz harroa da. Amaieran zabaldu egiten da eta glandea eratuz. Azken hau prepuzioak estaltzen du. Zakilaren atzealdean, beste bi masa zutikor daude: gorputz leizetsuak.

TESTIKULUAK

Sabelaldeko barrunbearen kanpoaldean kokatuta dauden bi organo dira. Eskroto izeneko poltsa baten barruan daude.Testikulu bakoitza milioika tubulu seminiferoz osaturik dago. Tubulu horietan sortzen dira espermatozoideak, bai eta gizonezkoen hormonak ere (testosterona)

ZAKILA

Sexu hodiak espermatozoideek kanpoaldera iristeko dituzten bideak dira.Sexu hodiak dira hodi deferenteak, uretra eta epidimioak.

GURUIN ERANTSIAK

Hainbat substantzia jariatzen dituzte sexu hodietara eta espermatozoideekin nahasita, semena eratzen dute. Guruin erantsiak dira, semen besikula, prostata eta Cowperren guruinak.

SEXU HODIAK

Ziklo biologikoa gizon-emakumeok zigoto egoeratik gametoak sortzeko eta ugaltzeko gai den banako hldeu bat izatera iritsi arte igarotzen dituen etapen multzoa da.

GIZAKIAREN ZIKLO BIOLOGIKOA

04

ERNALKETA. Gametoak elkartu egiten dira eta zigotoa eratzen da.

Bereizteko zenbait kontzeptu:ZIGOTOA, ENBRIOIA eta FETUA.

ENBRIOI ALDIAREN OSTEKO GARAPENA.Haurtzaroa, nerabezaroa, gaztaroa eta helduaroa.

ERDITZEA.Enbrioiaren garapena amaitzean, jaiotza edo erditzea gertatzen da.

ENBRIOIEN GARAPENA.Lau etapa ditu: Segmentazioa, ezarpena, plazentazioa eta ernaldia.

GAMETOGENESIA. Gametoak sortzen dira: obuluak eta espermatozoideak.

Etapa hauek ditu:

GIZAKIAREN ZIKLO BIOLOGIKOAK

ZIKLO BIOLOGIKOA

GAMETOEN ERAKETAGametogenesia gametoen sorkuntza prozesua da. OBOGENESIA eta ESPERMATOGENESIA. Obuluak eta espermatozoideak gainerako giza zelulen zelula erdiak dituzte (23).

ESPERMATOGENESIATubulu seminiferoen paretan gertatzen da. Prozesu hori espermakiarekin (lehen eiakulazioa) hasten da, pubertaroan, eta andropausiara iritsi arte irauten du, hau da, testikuluetako jarduera eteten den arte. Espermatozoideak etengabe ekoizten dira.

ESPERMATOGENESIA

ESPERMATOZOIDEA

Gizonezkoen gametoa zelula higikor bat da eta honako atal hauek ditu.

• BURUA. Bi zati ditu: nukleoa, 23 kromosoma dituena, eta akrosoma, obuluaren estalkiak disolbatzeaz arduratzen dena.
• LEPOA. Erdialdeko zatia da, mitokondria ugarikoa
• ISATSA. Mitokondriek ematen dioten energiari esker mugitzen den flagelo batez eratuta dago.

OBOGENESIAObario folikuluen barruan gertatzen da. Folikulu bakoitzak obulu bilakatzen den obozito bat dauka barruan. Obogenesia menarkiarekin (lehen hilekoa) hasten da, pubertaroan, eta menopausiara iritsi arte irauten du, hau da, obarioetako jarduera eteten den arte. Obuluak ziklikoki eta txandaka sortzen dira bi obarioetan eta eraketa prozesu horri ziklo obariko esaten zaio.

Emakumezkoen gametoa zelula handi bat da eta han honako atal hauek bereizten dira:

• Hiru estalki babesle. Barrutik kanpora: mintz bitelinoa, mintz peluzidoa eta koroa erradiatua.
• Zitoplasma, bitelo izeneko substantzia elikagarri ugari dituena.
• Nukleoa, 23 kromosoma dituena.

OBULUA

Emakumezkoen gametoa...

3. FASE LUTEOA

2. OBULAZIO FASEA

Hamalau egun inguru irauten du, obulaziotik hilekoaren hilekoaren lehen egunera arte.Obulua askatu ostean, folikulua gorputz luteo bilakatzen da eta horrek, LH hormonaren eraginpean, progesterona jariatzen du.

14. egunaren bueltan izaten da, FSH hormonak eta estrogenoak maila gorenera iristen direnean.Une honetan, hipofisiak LH hormona askatzen du eta, ondorioz, folikulu heldua apurtu egiten da eta obulua irteten da Falopioen tronpetarantz.

Hilkoaren lehenengo egunean hasten da eta hamalau egun inguru irauten du.Hipofisiak FSH hormona sortzen du. Obarioetan eragiten du eta horren obozitoa heltzea estimulatzen du. Haztean, folikuluak estrogenoak askatzen ditu.

1. FASE FOLIKULARRA

Obuluak ziklo obarikoan zehar sortzen dira; aldi berean, zenbait aldaketa gertatzen dira umetokiko endometrioan. Aldaketa horiek hilekoaren zikloa edo umetokiko zikloa osatzen dute. Bi zikloek 28 egun irauten dute, batez beste, eta hormonek erregulatzen dituzte.

ZIKLO OBARIKOA ETA HILEKOAREN ZIKLOA

C. FASE PROGESTAZIONALA

B. FASE ESTROGENIKOA

Obulazioaren unetik berriro hilekoa hasi arte irauten du.Gorputz luteoak jariatutako progesteronak ahalik eta gehien loditzen du endometrioa, prest egon dadin ernaldutako obulu posible bat hartzeko.

Hilekoa amaitzean hasten da eta obulazioa gertatu arte irauten du.Obario folikuluak sortutako estrogenoek umetokiko endometroan esku hartzen dute eta hura berreraikitzen eta loditzen laguntzen dute.

Zikloaren lehen egunean hasten da eta bostetik zazpi egunera bitarte irauten du.Ez bada ernalketa gertatzen, gorputz luteoa hondatu egiten da eta progesterona ekoizteari uzten dio. Ondorioz, endometrioa askatu egiten da, eta hilekoa hasten da.

A. FASE MENSTRUALA

ZIKLO OBARIKOA ETA HILEKOAREN ZIKLOA

obulazioa

Obulu bat eta espermatozoide bat elkartzeko prozesua da. Horren ondorioz, zelula bat sortzen da, zigotoa, giza espeziearen bereizgarri diren kromosomak dituena.Zigototik abiatuta, banakako berri bat garatuko da, eta horren osaera genetikoa bi gurasoengandik eratorriko da. Gizakien kasuan, barne ernalketa emakumezkoen ugaltze aparatuaren barruan gertatzen da, Falopioaren tronpetan, zehazki.

ERNALKETA

Ernalketaren ostean, enbrioia garatzen hasten da eta etapa hauek bereizten dira:

• SEGMENTAZIOA
• EZARPENA edo HABIRATZEA
• PLAZENTAZIOA
• ERNALDIA

ENBRIOIAREN GARAPENA

Ernalketatik ezarpen etapara arte astebete igarotzen da, gutxi gorabehera. Denbora tarte labur horretan, zigotoa Falopioen tronpatik jaisten da eta aldi berean zatikatzen hasten da, enbrioi bat sortzeko. Enbrioi hori obuluaren erreserba bitelinoen kontura elikatzen da.Umetokira iristean, enbrioia, blastozisto egoeran dagoena, endometrioko odol aintzira batean murgiltzen da. Prozesu horri ezarpen edo habiratze deritzo, eta plazentan garatzen hasi aurretik gertatzen da.

segmentazioa eta ezarpena

1. Folikulua apurtu egiten da eta askatutako obulua Falopioaren tronpak jasotzen du.
2. Obuluak eta espermatozoideek topo egiten dute.
3. Obulua espermatozoide batekin elkartu eta zigotoa eratzen da.
4. Tronpatik umetokirantz, zatikatu egiten da eta orduantxe hasten da enbrioiaren garapena.
5. Enbrioia zelula masa bat da, MORULA izenekoa.
6. Morula barne hustu egiten da eta BLASTOZISTO egoeran dagoen enbrioi bat sortzen da.
7. Habiratzea gertatzen da, hau da, blastozistoa endometrioko aintzira batean ezartzen da.

SEGMENTAZIOA ETA EZARPENA

Ernalketa obulazio garaian gertatzen da, hau da, emakumearen egun emankorretan.Obuluak 24-48 ordu irauten du bizirik. Espermatozoideak 72 ordu inguru. Emakumearen egun emankorrak obulazioaren aurreko eta ondorengo hiru egunak izan daitezke. Zaila da etapa ugalkorraren eta antzuaren iraupena zehaztea.

EMAKUMEAREN ALDI EMANKORRA

Plazentaren eta enbrioiaren eranskinak (zilbor hestea eta poltsa amniotikoa) eratzeko prozesua da.Enbrioia habiratu ondoren gertatzen da eta garapen osoan zehar enbrioiak edo fetuak mantenugaiak jasoko dituela bermatzen du.

PLAZENTAZIOA

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

Puedes escribir un título

VÍDEO 1

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies. Etiam ac purus in lorem vestibulum mattis.

Lorem ipsum dolor sit amet

escribir un título

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

Escribe un título increíble

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

4. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

3. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

2. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

1. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

4. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

3. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

2. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

1. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

Puedes escribir un título

Puedes escribir un título

Escribe un título genial

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis autem vel eum iriure.

Habla de un proceso aquí

ZIGOTOA, ENBRIOIA ETA FETUA

ZIGOTOA: Organismo berriaren lehenengo zelula da, eta obulu batek eta espermatozoide batek bat egitean sortzen dira.ENBRIOIA: ZIGOTOAREN zatiketaren eta bereizketaren emaitza da; embrioia garatzen hasten denetik ernaldiaren zortzigarren astera arte hartzen du izen hori. FETUA: Ernaldiaren zortzigarren astetik erditzera arte ENBRIOIAK hartzen duen izena.

PLAZENTA

Endometrioaren paretan eratutako organo bat da. Arnasketa, nutrizio eta iraizte funtzioak betetzen ditu, lehenengo enbrioia eta gero fetua garatzean.Plazenta zilbor hestearen bidez lotuta dago enbrioiarekin. Zilbor hestearen odol hodiek mantenugaiak, oxigenoa, karbono dioxidoa eta hondakinak garraiatzen dituzte plazentaren eta enbrioiaren edo fetuaren artean.

ZORRO AMNIOTIKOA

Amnio izeneko zelulez osatutako geruza batetik abiatuta garatzen den mintz bat da.Poltsa amniotikoak likido amniotikoa du barruan, eta horren funtzioa da enbrioia edo fetua biltzea, lehor dadin eragoztea eta kolpeetatik babestea. Bestalde, fetua likido amniotikoan murgilduta dagoenez, askatasunez mugi daiteke, eta horrek muskulu eta eskeleto sistemaren garapena mesedetzen du.