Substantivo e adxectivo ESO

O substantivo e o adxectivo

ESO Lingua Galega e Literatura Prof. Iago Santiso Fernández

Gradación

O xénero e número

O xénero

O número

O adxectivo

O substantivo

Índice

o substantivo

Indica outros tres substantivos máis que posúan o mesmo valor semántico: ledicia, ocorrencia, sabedoría

Individual Ex. carballo

Páx. 90: ex. 1

Colectivo Ex. carballeira

Non contable Ex. auga

Contable Ex. botella

Concreto Ex. sorriso

Abstracto Ex. felicidade

Exer cicios

Común Ex. río

Propio Ex. Miño

1.1. Clasificación semántica

Os substantivos son palabras que designan entidades reais: seres vivos ou obxectos; ou imaxinarias: ideas ou conceptos.

1. o substantivo

Teñen os seguintes substantivos o mesmo xénero?sofá, neno, irmán, actor, guía, formiga, persoa

1.2. O xénero

O xénero clasifica os substantivos en masculinos e femininos, concordando cos determinantes e adxectivos que o acompañan. a) Substantivos sen flexión de xénero: o xénero dos obxectos e outros seres vivos (non persoas nin animais) é un xénero gramatical, sen identificación sexual. Ex. machado, barca, saco... Mais nunha mesma familia de palabras pode haber dous ou máis membros de xénero diferente, cuxa oposición manifesta unha diferenza semántica:- Tamaño: machado ('menor') / machada ('maior') - Forma: barco / barca - Cantidade: leño ('individual') / leña ('colectivo')

1.2. O xénero

b) Substantivos con flexión de xénero: os animais e persoas presentan unha oposición de xénero por identificación sexual. A expresión do xénero ten distintas formas: - Variables = formas diferentes para masc. e fem.1. Morfemas flexivos:+ A > VT (avó / avoa)Cons. diferente de -N (profesor / profesora)-ÍN (bailarín / bailarina)Cambian por -A > - O átono (fillo / filla)- E átono (presidente / presidenta)

1.2. O xénero

-ÓN > -OA (patrón / patroa)-ÁN > -Á (curmán / curmá)-EU > -ÍA (xudeu / xudía)- ÚN > -ÚA (vacún / vacua)2. Sufixos flexivos (can / cadela)3. Heterónimos = palabras diferentes para cada xénero (home /muller)

Exer cicios

Páx. 92: ex. 5, 6, 7, 8 e 9

1.2. O xénero

- Invariables = unha soa forma para masc. e fem.4. Sincretismo formal = distinguimos o xénero polo determinante ou adxectivo que acompaña ao substantivo (o guía / a guía).5. Epicenos = o substantivo só ten un xénero gramatical e realizamos a oposición empregando os substantivos macho e femia (a formiga macho / a formiga femia) ou por contexto (a persoa, a vítima...)

Que característica común teñen os seguintes substantivos?ouro, millo, auga, lentes, pararraios

1.3. O número

O número dos substantivos pode ser singular ('un') ou plural ('máis de un'). a) Substantivos sen flexión de número: - Invariables:1. Singularia tantum = só teñen forma en singular (Ex. auga, ouro, prata, centeo) 2. Pluralia tantum = só teñen forma en plural (Ex. lentes, cóxegas)- Uso indistinto do singular e plural (Ex. tesoira / tesoiras, pantalón / pantalóns) - Diferente significado do singular e plural (Ex. esposa = 'muller' / esposas = 'obxecto para prender unha persoa')

1.3. O número

b) Substantivos con flexión de número: - Palabras simples:1. Invariables = distinguimos o xénero polo determinante ou adxectivo que acompaña ao substantivo. graves -S (martes) esdrúxulas -S (mércores) grupo consonántico -ps, -ns, -x (bíceps, luns, dúplex)2. Variables = morfemas flexivos:+ES > -S agudas (autobús / autobuses)-R (mar / mares)-Z (vez / veces)-L (monosílabos ou graves): sol / soles, túnel / túneles

Exer cicios

Exer cicios

Páx. 93: ex. 11, 12 e 13

Páx. 93: ex. 14

-L aguda > perde o -L e +IS (caracol / caracois)+S > - vogal (neno / nenos) - N (can / cans) - consoante diferente de -R, -Z, -S, -L ou -N (álbum / álbums)- Palabras compostas:3. Ligados = unha soa palabra ou unidos por guión > plural do 2º elemento (parasol / parasoles, vaiven / vaivens, económico-social / económico-sociais)4. Non ligados: dous lexemas subst. + subst. = plural no 1º (camión cisterna / camións cisterna)subst. + adx. = plural nos dous (garda civil / gardas civís)subst. + prep. + subst. / vbo. > plural no 1º elemento (máquina de escribir / máquinas de escribir)

o adxectivo

Os adxectivos son palabras que expresan propiedades e calidades atribuídas á entidade denominada polo substantivo, co que concordan en xénero e número.

2. o adxectivo

Que característica observas nas calidades indicadas polos seguintes adxectivos?A branca neve, suave á vez que fría e húmida.

Clasificación semántica

a) Relacionais: clasifican ao substantivo. Proceden dun substantivo, equivalen a 'de + substantivo simple'. Ex. material escolar ('da escola') b) Xentilicio: indica procedencia xeográfica ou a nacionalidade c) Cualificativos ou atributivos: expresan calidades do substantivo. Clasifícanse en: - Explicativo ou epiteto: calidade propia do substantivo. Ex pedra dura, lume ardente - Especificativo: calidade que non lle é propia ao substantivo e o individualiza.Ex. pedra preciosa, lume azul

Páx. 37: ex. 1; páx. 38: ex. 4 e 5

Exer cicios

A seguinte fórmula permítenos clasificar facilmente os adxectivos cualificativos: TODAS AS (SUBSTANTIVO) SON (ADXECTIVO)? - SI = EPÍTETO - NON = ESPECIFICATIVO Ex. pedras duras > Todas as pedras son duras? > Si > Epíteto pedras preciosas > Todas as pedras son preciosas? > Non > Especificativo.

Posición do adxectivo

Exer cicios

Páx. 38: ex. 7

A posición do adxectivo respecto ao substantivo ao que modifican é variable. Poden ir colocados antes (anteposición) ou despois (posposición) do substantivo.Os adxectivos relacionais só poden ir situados despois do substantivo:Ex. tribunal constitucional / constitucional tribunalOs adxectivos cualificativos poden ubicarse en ambas posicións, se ben a súa posición pode facer que varíe o seu significado:Ex. casa vella = vella casaamiga vella / vella amiga

Que valoración por parte do emisor amosan os seguintes adxectivos?Ademais de ser unha rosmona e unha acusona, a moi mentirana sempre di que non é culpa dela.

Exer cicios

Páx. 37: ex. 2; 38: ex. 3

2.1. O xénero e número

Ao igual que no substantivo, visto anteriormente, o xénero clasifica os adxectivos en masculinos e femininos, e o número en singular e plural. Igualmente, existen: a) Adxectivos invariables no xénero: home / muller intelixente no número: chaqueta / chaquetas unisex b) Adxectivos variables no xénero e número: seguen as mesmas regras de formación que o substantivo, coa única excepción dos adxectivos rematados en:-ÓN > -OA = valor positivo: campión / campioa-ONA = valor negativo: abusón / abusona -ÁN > -Á = valor positivo: louzán / louzá-ANA = valor negativo: mentirán / mentirana

2.2. A gradación do adxectivo

A calidade indicada polo adxectivo pode ser graduada. Existen 3 tipos de grao: 1. Positivo: calidade sen comparación nin intensificación.Ex. O aeroporto é moderno. * Hai adxectivos que por cuestións semánticas só admiten grao positivo: perfecto, precioso, delicioso, horrible... 2. Comparativo: confronta a calidade entre dous TERMOS:1º TERMO: o elemento que se compara 2º TERMO: o elemento co que se compara Ex. Lois (1º TERMO) é máis alto ca ti (2º TERMO). * Pode elidirse calquera dos dous termos se o contexto permite comprender a mensaxe: É máis alto ca ti / Lois é máis alto.

2.2. A gradación do adxectivo

Procedementos de formación do comparativo:a) Analítico: créase a comparación a través das seguintes estruturas:- Igualdade: grao igual da calidade nos dous termos.TAN + adxectivo + COMA (obrigatorio seguido de pronome persoal) + COMO (obrigatorio seguido de verbo conxugado)IGUAL DE + adxectivo + CA (obrigatorio seguido de pronome persoal) + QUE (obrigatorio seguido de verbo conxugado)- Inferioridade: grao inferior da calidade no 1º termo.MENOS + adxectivo + CA (obrigatorio seguido de pronome persoal) + QUE (obrigatorio seguido de adxectivo ou verbo non persoal) + DO QUE (obrigatorio seguido de verbo conxugado)

Exer cicios

Páx. 38: ex. 9 e 10

2.2. A gradación do adxectivo

- Superioridade: grao superior da calidade no 1º termo.MÁIS + adxectivo + CA (obrigatorio seguido de pronome persoal) + QUE (obrigatorio seguido de adxectivo ou verbo non persoal) + DO QUE (obrigatorio seguido de verbo conxugado)

Solución

2.2. A gradación do adxectivo

b) Sintético: número reducido de formas que proceden directamente do latín e que expresan a calidade comparativa a través dunha única palabra.

2.2. A gradación do adxectivo

3. Superlativo: grao máximo da calidade.a) Analítico:- Absoluto: sen comparación con outros elementos. Procedementos de formación:> Sufixo -ÍSIMO / -ÉRRIMO (Ex. É guapísimo) > Sufixos APRECIATIVOS (-IÑO/-A, -ÓN/-ONA ou -ECHO/-A) (Ex. É guapiño)> Prefixos EXTRA-, SUPER-, ULTRA-, ARQUI- e HIPER- (Ex. É superguapo) > Anteposición ou posposición dun ADVERBIO ou INDEFINIDO: MOI, BEN, ABONDO/DABONDO (Ex. É guapo dabondo) > REPETICIÓN DO ADXECTIVO: (Ex. É guapo, guapo)

Exer cicios

Páx. 39: ex. 11

2.2. A gradación do adxectivo

- Relativo: a respecto dun conxunto. A súa estrutura de formación é:O/A + MÁIS (superioridade) + ADXECTIVO + QUE (seguido de verbo)MENOS (inferioridade) + DE / ENTRE Ex. A miña filla é a máis alta que asiste.A miña filla é a máis alta da aula.A miña filla é a máis alta entre as súas compañeiras.

Solución

2.2. A gradación do adxectivo

b) Sintético: