Presentación Proyección

Bach 1.F

Asier Lopez Xabi Gorostiza

Segurtasuna sarean elkarriregitean

SEGURUA AL ZAUDE?

4. Sarrera

3. Dekalogoak

2. Glosarioa

1. interneten nabigatzeko arriskuak

AURKIBIDEA

Eraso mota honek erabiltzailea engainatzea bilatzen du, informazio pertsonala eman dezan, pasahitzak edo kreditu txartelen datuak, adibidez. Normalean, erasotzaileek mezu elektronikoak edo zilegiak diruditen mezuak bidaltzen dituzte, bankuetatik edo enpresetatik, baina, berez, iruzurrezkoak dira.

IDENTITATE OREDEZTEA

Erabiltzaileek nahi gabe deskarga ditzakete gailuak hondatzen dituzten edo informazio pertsonala lapurtzen duten programa maltzurrak. Fitxategi, mezu elektroniko, webgune maltzur edo iragarkietan gorde daitezke.

MALWAREA ETA BIRUSAK

Informazio pertsonala lapurtzeak, hala nola identifikazio-zenbakiak, pasahitzak eta finantza-datuak, aukera eman diezaieke delitugileei biktimaren plantak egiteko, iruzurrak edo legez kanpoko jarduerak egiteko.

IDENTITATE-LAPURRETA

Sare sozialetan edo beste webgune batzuetan informazio pertsonal gehiegi partekatzean, erabiltzaileek datu sentikorrak azaltzeko arriskua dute, eta datu horiek haien aurka erabil daitezke.

PRIBATUTASUN IHESAK

Sare sozialen, foroen edo mezularitza-plataformen bidez egindako jazarpenak eta gehiegikeriak kalte emozionala eta psikologikoa eragin diezaieke biktimei.

ZIBERJAZARPENA

Internetek adin guztietarako egokia ez den edukia dauka, hala nola indarkeria, pornografia edo material esplizitua, nahi gabe eskuragarri izan daitekeena, bereziki adingabeentzat.

EDUKI DESEGOKIRAKO SARBIDEA

Iruzur ugari daude erabiltzaileak engainatzeko eta dirua lapurtzeko diseinatuta, hala nola zozketa faltsuak, iruzurrezko salmentak edo eskema piramidalak.

LINEAKO IRUZURRAK

Wi-Fi sare publikoetara babesik gabe konektatzeak aukera eman dezake hirugarrenek datu pertsonalak atzemateko, hala nola pasahitzak eta mezu elektronikoak.

WI-FI SARE PUBLIKO EZ SEGURUAK

Zure erabakietan eragina izan dezakeen informazio okerra zabaltzea.

ALBISTE FALTSUEN ERAGINPEAN EGOTEA

Internet eta sare sozialen gehiegizko erabilerak menpekotasun digitalera eraman dezake, eta produktibitateari, ongizate emozionalari eta harreman pertsonalei eragin.

MENDEKOTASUNA ETA GAINESPOSIZIOA

Sexting: nude edo sexuarekin lotutako irudiak, bideoak edo mezuak (testu edo multimedia) bidaltzea edo jasotzea, gehienetan telefono mugikorren edo sare sozialen bidez. Sexting praktikak batzuetan mezu intimoak edo sexualki adierazten diren edukiak igortzea dakar.

INGENIARITZA SOZIALA: Kontzeptu hau, gizartearen beharrei erantzuteko teknologia, ingeniaritza eta gizarte zientzien arteko elkarreraginaren inguruan aritzen da. Disiplina honek ingeniaritza konbentzionalaren ikuspegi teknikoak gizartearen hobekuntzarekin uztartzen ditu

GLOSARIOA

Gurasoen-kontrola: burua haurren eta gazteen online segurtasuna eta pribatutasuna babestea da, baina horretarako diren arriskuak (adibidez, ziberbullying, grooming, pornografia edo informazio pribatua partekatzea) saihestea ere bilatzen da

Grooming: adultsuek (gehienetan, helduek) haurrei edo adingabeei sexu-helburuak dituzten manipulatzaile edo manipulazio-teknikak aplikatzea deskribatzen du, sarean edo bizitzan zuzenean harreman bat ezartzeko asmoarekin. Horrela, grooming praktikak manipulazioa, apromisio faltsuak, eta konfiantza eraikitzea dakartza, adingabeak sexu-jazarpen edo -abusuaren biktima izateko arriskuan jartzen dituelarik.

Pharming-ek: trafikoa webgune faltsu batera desbideratzen du, normalean banku kontuak, online dendak edo sare sozialak bezalako orrialdeekin lotutakoak. Erabiltzailea webgune benetan seguru eta konfiantzazko batean sartu behar zenean, malware edo DNS manipulazioa erabiliz, webgune faltsu batera bideratzen da.

Phishing: manipulazioa, urjentzia sentsazioa eta konfiantza erabiltzen ditu, pertsonen arreta gutxiesteko eta emaitzak lortzeko. Hori dela eta, phishing-ak askotan pertsona sentikorrei edo aldaketaren egoeran dauden pertsonei zuzentzen zaizkie

ospe digitala: sarean eta teknologia digitaletan erabiltzaile batek, enpresa batek edo erakunde batek lortzen duen ospea da, eta interneteko plataformetan duten irudi publikoa eta egoera soziala adierazten du. Sare sozialek, webguneek, komunitateek, blogek, foroek eta beste komunikazio kanal digitalek pertsonen edo marken ospea sortu eta zabaltzen dute, eta horrek eragin zuzena du pertsonen edo entitateen arrakastan, aukera profesionaletan eta sareko interakzioetan.

Identitate digitala: pertsona edo erakunde baten presentzia eta izateko modua da interneten eta beste teknologia digitalez elikatutako plataformetan. Hori pertsona fisiko edo juridiko baten identifikazio digitala eta onartzea ahalbidetzen du, eta pertsonaren edo entitatearen datuek, informazioak eta interakzioek osatzen dute.

Fakecam: iruzurrezko edukiak sortzen edo erabiltzen dituzten teknologia eta tresnak deskribatzeko erabiltzen da. Orokorrean, fakecam izenarekin hainbat teknologia edo software mota lotzen dira

Ahaztu izateko eskubidea: Pertsona batek bere datu pertsonalak edo informazio sentikorra interneten edo beste leku batzuetan ezabatzeko eskubidea duela aitortzen duen lege-eskubidea da. Honek bereziki aplikatzen du datuak bilduz eta prozesatuz erakunde edo entitateek egindako erabilerari buruz, eta datu horiek pertsona batengan kalte edo ondorio negatiboak sortzen badituzte.

Asier

Xabi

laburpez internet dauka arrisku asko ikusi duzuenez. Arrisku batzuk izendatu dugu baina oraindik daude askoz gehiago eta ezan nahi duguna onekin da kontuz izan behar dugula nor sartzen garen eta zer egiten dugu interneten nabigatzen dugunean

SARRERA