Presentación Pizarra Animada

zentzumenak

Hasi

Energia: argia, beroa, soinua...

Zelan ikusten dugu?

Objektuek islatzen duten argia begi-ninietatik sartzen da begietara. Begi-ninia irisean (koloredun zatia) dagoen zulotxoa da, begiaren erdian ikusten den biribil beltza. Irisaren atzealdean kristalino izeneko lente bat dago, eta lente horrek begiaren atzealdean dagoen mintz sentikor (erretina) batera fokatzen du argia. Erretinan milioika nerbio-zelulak jasotzen dute argia. Nerbioek erretinatik garunera eramaten dute informazioa, eta garunak irudiak interpretatu ondoren, ikusi egiten ditugu.

+ info

4.Garunak irudi bihurtzen du: Garunak informazioa jasotzen du eta horri esker, ikusten duguna ulertzen dugu.

3.Erretinak argia irakurtzen du: Erretina izeneko geruza bereziak argia jasotzen du eta informazioa garunera bidaltzen du.

2.Kristalinoak fokatu: Argia kristalino izeneko lente txiki batera iristen da, eta horrek argia bideratzen du begiaren atzealdeko erretinara.

Laburbilduz ...

1. Argia sartzen da: Gauzak ikusteko, objektuetatik datorren argia gure begietako zulo txiki batetik, "begi-niniatik", sartzen da.

Egia ala gezurra?

Egia ala gezurra?

Garunak informazio guztia jasotzean interpretatu egiten du ikusten ari garena zer den jakiteko.

Egia ala gezurra?

Zaindu, nahi ez baduzu sufritu

Egin beharrekoak ala ez?

• Begiak kuadernotik ahal denik eta hurbilen.
• Kotxean irakurtzeagatik ez da ezer gertatzen.
• Begiak urez garbitu eta eskuak beti garbi
• A bitamina ona begientzat: azenario, arrain, arrautzak...
• Eguzkiari zuzenean begiratzeak ez dio begiei kalterik egiten.
• Betaurrekoak zenbat eta gutxiago erabili, askoz hobeto. Behar ditut, baina ez zaizkit gustatzen.
• Irakurtzean gutxienez 20 cm-ko tartea begien eta liburuaren artean.
• Ordenagailua gutxienez metro erdira egon behar da.

Zaindu behar ditugu begiak?

+ info

Ikusmenaren organoa begia da. Begiak aurpegian kokatzen dira, sudurraren alde banatan. Begiak edo begi-globoak esfera itxura du eta betzuloan daude. Oso organo konplexua da.

Begia kanpotik eta barrutik

Begia kanpotik

+ info

Begia barrutik

MIOPIA

MIOPIA ETA HIPERMETROPIA

Miopia duten pertsonek hurbileko objektuak ondo ikusten dituzte, baina urrunekoak lausotuta ikusten dituzte.Adibidea: Ikasle batek mahaian dauden gauzak argi ikusten ditu, baina gelako beste aldean dagoen arbelean idatzitakoa lausotuta ikusten du.

HIPERMETROPIA

MIOPIA ETA HIPERMETROPIA

Hipermetropia duten pertsonek urruneko objektuak ondo ikusten dituzte, baina hurbilekoak lausotuta ikusten dituzte.Adibidea: Ikasle batek gela osoa argi ikus dezake, baina liburua irakurtzen saiatzen denean hitzak lausotuta ikusten ditu.

Gorputzek, beroaren eraginez, dilatatzeaz gainera...

Beroa, tenperatura desberdina duten bi gorputzek elkar ukitzen dutenean batetik bestera pasatzen den energia da.

BEROA

Gorputz guztiak berotzen direnean dilatatu egiten dira (tamaina handitu); hau da, zabaldu egiten dira. Hozten direnean, berriz, uzkurtu egiten dira (tamaina txikitu).

ZER GERTATZEN DA ERREPIDEAK ERAIKITZEKO ORDUAN?

BEROA eta ERREPIDEAK

Errepideetan, dilatazioa eta uzkurdura gertatzen dira tenperatura aldaketen ondorioz. Tenperatura igotzen denean, asfaltoak espazioa behar du zabaltzeko: dilatazioa. Tenperatura jaisten denean, material hauek uzkurtu egiten dira, hau da, kontrako norabidean mugitzen dira eta gutxiago okupatzen dute.

Argia bezala, beroa ere hedatu egiten da

Beroa alde batetik bestera pasatzen den energia da: Beti tenperatura handiagoko gorputz edo gune batetik tenperatura baxuagoko beste gune batera igarotzen da. Bigarren gorputz horretako tenperatura igotzen du, eta lehen gorputz edo gunekoa jaitsi egiten da.

+ info

Hedapen hori hiru prozesuren bidez gerta daiteke: Kondukzioa (eroapena), bero erradiazioa eta konbekzioa.

Kondukzioa edo eroapena

+ info

Erradiazioa

+ info

Konbekzioa

+ info

+ info

Zeren bidez antzematen dugu beroa?

Larruazala

+ info

+ info

5 zeregin nagusiak

+ info

Tatuaiak

+ info

Ulertzen ari gara?

Zer ikusten duzu hurrengo irudietan?

Zer dira mihian ditugun konkor txiki horiek?

Zaporeak hauteman. Digestio prozesuetan janariak irensten lagundu. Fonazioan irteten diren hotsen ebakera modulatzea.

3.DASTAMENA

Dastamenaren organo nagusia mihia da. Mihia, muskulu lodi bat da, mintz mukoso batez estalia eta oso mugikorra. Elikagaiak irenstean, hizketan eta dastamenean funtsezko betekizunak ditu.

+ info

Erraza al da zaporeak antzematea?

Gozoa: mihiaren puntan antzematen da. Azukrearen edo eztiaren zaporea.Gazia: mihiaren aurreko zatiko bi aldeetan antzematen da. Janariei buruz bereziki, gatz asko dutenak dira. Algak, urdaiazpikoa, azeitunak, gazta... Garratza: mihiaren bi alboetan antzematen da. Ahoan zapore latz edo mina eragiten edo sentiarazten duena da. Jakiei dagokionez orokorrean, limoia, ozpina... dira. Mingotsa: mihiaren atzeko zatian antzematen da. Osterzuria edo eskarola, gozotu gabeko kafea, ondu gabeko oliba, azukrerik gabeko kakaoa, tonika eta txikoria izaten dira zapore mingotsa duten elikagaietako batzuk.Umami: asko ezagutzen ez badugu ere, oinarrizko zapore gisa onartuta dago, arrainak, ondutako okela, perretxikoak...

4.Usaimena

Sudurra

+ info

Funtzio nagusiak

+ info

Barne egiturak

+ info

+ info

5.Entzumena

Zelan sortzen da soinua? Zerbait bibratzen hasten denean sortzen da soinua. Gure kasuan, adibidez, biriketatik ateratzen den aireak ahots kordak bibrarazten ditu eta soinuak sortzen dira horrela.

Soinuaren bidea belarrian zehar

+ info

+ info

Soinua ere hedatu egiten da

Hedapena

+ info

Hedatzeko bitarteko baten beharra

+ info

Soinuaren propietateak

+ info

Soinua, zarata badago ezberdintasunik?

+ info

Zarata

85dB-tik aurrera nahitaezkoa da belarri-babesak erabiltzea, baina maila horretara iritsi baino lehen erabiltzea gomendatzen da.

SOINUAREN HEDAPENAREN AZKARTASUNAAirean 343 m/s Uretan 1.370 m/s Burdinean 5.100 m/s Hutsean 0 m/s

Escribe un titular genial

Soinu uhinek bitarteko bat behar dute, ordea, hedatzeko: ez da hutsean hedatzen. Soinua solidoetan, likidoetan eta gasetan zehar hedatzen da, baina, oro har; solidoetan eta likidoetan azkarrago hedatzen da gasetan baino. Horregatik, espazioan ezin da inolako soinurik entzun.

Bibrazioak norabide guztietara hedatzen dira uhinen bidez, eta horrela iristen dira gure belarrietara. Soinu-uhinak uretara harri bat botatzean sortzen diren uhinen antzekoak dira. Hasieran, uhinak txikiak eta sakonak izaten dira; baina, gero, zabaltzen eta handitzen doazen neurrian, ahuldu egiten dira, pixkanaka, eta gero eta apalago entzuten dira.

Entzumena

Entzumena da gure inguruko soinuak jasotzen dituen zentzumena. Hotsak airean zehar belarriraino iristen dira eta, gero, belarriko zulotik tinpanoraino. Tinpanoa mintz bat da eta, hots-uhinek kolpatzen dutenean, bibratu egiten du. Bibrazio horrek belarri barruan dauden hiru hezurtxo (mailua, ingudea eta estriboa) mugitzen ditu. Hezur txiki horiek kokleara bidaltzen dituzte soinu-uhinak. Koklea nerbio batzuei lotuta dago eta nerbioek garunera bidaltzen dituzte seinaleak, garunak seinale horiek interpreta ditzan.

Escribe un titular genial

Demostrar entusiasmo, esbozar una sonrisa y mantener el contacto visual con tu audiencia pueden ser tus mejores aliados a la hora de contar historias que emocionen y despierten el interés del público: 'The eyes, chico. They never lie'. Esto te ayudará a hacer 'match' con tu audiencia. ¡Déjales con la boca abierta!

Oso hizki txikiak dituzten liburuak ez irakurri denbora luzean. Irakurtzean gutxienez 20 cm-ko tartea utzi.Ordenagailua edo antzeko tresnen aurrean denbora asko ez igaro, ikusmena asko nekatzen du eta. Ordenagailuarekiko distantzia 50 cm-koa izan behar da gutxienez. Eskuak zikin ez ukitu begiak, infekzioak sortu daitezke eta.Bidaietan, auto barruan irakurtzea ez da egokia. Auto mugitzen ari denez testuaren eta begien arteko distantzia sarri aldatzen da. Betaurrekoak izanez gero, beharrezkoa da erabiltzea ikusmena okerrera egin ez dezan. Igerilekuan , elurretan, eguzkitan, eklipseak ikusteko betaurrekoak erabili.Begiek atseden hartzeko primerako ariketa: kliskatu begiak azkar-azkar 2 minutuz. Begiak osasuntsu egoteko A bitamina funtsezkoa da. Bitamina hau, azenario, arrain, esne eta arrautzetan dago. Badakizue, beti neurrian!!!! Begietan zerbait sartuz gero, ur askorekin garbitu eta onera egiten ez badu...ez izan zalantzarik: eskatu laguntza heldu bati!!

Escribe un titular genial

La interactividad y la animación pueden ser tus mejores aliadas a la hora de crear tablas, infografías o gráficos que ayuden a dar contexto a la información y simplificar los datos para traducirlos ante tu público. Somos seres visuales y nos resulta más sencillo 'leer' imágenes, que leer un texto escrito.

¿Hobeto minik gabe?

Gure organismoaren organorik zabalena da larruazala. Ukimenaren bidez gure inguruko gauzen forma, hotz-beroa, mina-laztanak eta bibrazioak jaso ditzakegu.

• Biriketara doan airea hezetu eta berotu.
• Biriketara iritsi aurretik, aireari substantzia arrotzak kendu.
• Sudurreko usain-errezeptoreen bidez usaimen prozesuan parte hartu.

Usaimenaren organoa sudurra da eta berari esker kanpoko usaimen informazioa eskuratzen dugu. Aurpegiaren erdiko irtenunea da, bi zulo ditu eta bekokiaren eta goiko ezpainaren artean dago.

Larruazalaren zereginak

Bost funtzio nagusi betetzen ditu azalak:

1. Gorputzeko gainerako organoei eutsi eta gorputza bera kanpoko erasoetatik babestu.
2. Gorputzeko tenperatura erregulatu, izerdi guruinen eta odol-basoen bidez.
3. Hainbat sentsazio hauteman: beroa, hotza, mina...
4. Larruazalak toxinak kanporatzen ditu izerdiaren bidez.
5. Arnasketa. Poroen bidez arnasa hartzen du gorputzak, neurri txiki batean.

Escribe un titular genial

Demostrar entusiasmo, esbozar una sonrisa y mantener el contacto visual con tu audiencia pueden ser tus mejores aliados a la hora de contar historias que emocionen y despierten el interés del público: 'The eyes, chico. They never lie'. Esto te ayudará a hacer 'match' con tu audiencia. ¡Déjales con la boca abierta!

Escribe un titular genial

La interactividad y la animación pueden ser tus mejores aliadas a la hora de crear tablas, infografías o gráficos que ayuden a dar contexto a la información y simplificar los datos para traducirlos ante tu público. Somos seres visuales y nos resulta más sencillo 'leer' imágenes, que leer un texto escrito.

Begia kanpotik hainbat elementuz babestua dago. Hauek dira begiaren kanpoko atalak: Betileak: betazalaren bukaeran dauden ileak dira. Zikinkeria begira ez sartzea da beraien funtzioa. Begia zikinkeriatik babesten dute, hautsa edota beste elementuren bat sartzea eragotziz. Betazalak: aurpegiko larruazalaren zati dira. Begia babestea eta garbitzea da beraien funtzioa. Betazalak gihar batzuei esker itxi eta ireki egiten dira. Gainera begia heze mantentzen dute malkoen bidez. Bekainak: begien gainean dauden ile multzoa dira. Izerdia begietan ez sartzea da beraien funtzioa. Malko-guruinak: hauek etengabe malkoak sortzen dituzte. Begia garbitzeko negarra jariatzen dute, begia heze mantendu eta ez lehortzeko.

Soinua aztertzen duen zientzia akustika da. Soinua eta zarata ez dira gauza bera. Gutako gehienontzat, zarata gogaitzen gaituen soinu bat da, baina hori oso subjektiboa da; mundu guztiari ez zaizkio gogaikarriak gertatzen soinu berberak. Akustikak honako azalpena ematen du: Soinu musikalak uhin erregular eta ordenatua sortzen du.Zaratak uhin irregular eta desordenatua sortzen du.Zarata desiratzen ez den soinua da. , Zarata atsegina ez den soinu jarraia .Bolumen edo ozentasun handiko soinua nahiz bolumen txikikoa izan daiteke eta pertsonen jarduera edo horien arteko komunikazioa eragozten du.

Dilatazio-junturak

Ingeniariek tarte txiki batzuk uzten dituzte hormigoizko blokeen artean, "dilatazio-junturak" deitzen direnak. Juntura horiek materialak zabaltzen direnean, lekua ematen dute, eta uzkurtzen direnean, espazio hori hartzen dute berriro, errepidea apurtu edo arrakalatu ez dadin. Horrela, errepideek tenperatura aldaketei hobeto eusten diete eta asfaltoak denbora gehiago irauten du egoera onean.

Escribe un titular genial

Demostrar entusiasmo, esbozar una sonrisa y mantener el contacto visual con tu audiencia pueden ser tus mejores aliados a la hora de contar historias que emocionen y despierten el interés del público: 'The eyes, chico. They never lie'. Esto te ayudará a hacer 'match' con tu audiencia. ¡Déjales con la boca abierta!

Begia barrutik Begiaren barruko atalak: Kornea: begi-bola babesten duen mintza. Begi-globoaren aurrealdeko azalaren estalki gardena.Irisa: begian sartzen den argia kontrolatzen duen mintz borobila da. Laua, koloreztatua eta uzkurgarria da. Irisa begiaren aurreko aldean dago, kristalinoaren aurrean eta kornearen atzean. Erdialdean duen irekiguneari begi-ninia deritzo. Kristalinoa: Lente gardena da. Argia erretinan fokatzen du. Argia bertan errefraktatu egiten da.Begi-ninia: irisaren erdialdeko irekigune biribila. Zabalgarri eta uzkurgarria da, eta diametroa aldatuz erretinara sartzen diren argi-izpiak erregulatzen ditu. Erretina: kristalinoak desbideraturiko argi-izpiak jasotzen dituen mintza da. Ikusmen-nerbioa: erretinako zelulek jasotako informazioa garunera eramaten duen nerbioa.

Konbekzioa

Konbekzioa likidoetan eta gasetan gertatzen da. Likidoak eta gasak, berotzen ari direnean, dilatatu egiten dira, hau da, bolumena zabaldu egiten zaie, eta horren ondorioz, likido edo gas beroa arindu egiten da, pisua urritzen zaio, eta gorantz joaten da. Masa hotzenak, berriz, pisu handiagoa du eta beherantz joaten da, masa beroek utzitako espazioa betetzen du eta, era horretan, likidoen eta gasen barnean etengabeko mugimenduak, korronteak sortzen dira.

beren egoera ere alda dezakete.

Izotza berotzen badugu, lehenik urtu egingo da, eta berotzen jarraituz gero, ondoren lurrundu. Bada, urarekin bezala substantzia askorekin ere gauza bera gertatzen da: berotzean egoera aldatzen zaie. Adibidez, burdina solidoa likido bihurtzen da, asko berotuz gero.

Tenperatura jakin batean dagoen gorputzak beroa igortzen du eta beste gorputz batzuetara heltzen da, gorputzek beren artean elkar ukitu ez arren. Uhin bidez (erradiazioa) hedatzen baita beroa. Eguzkitik lurrera, adibidez.

Erradiazioa

Escribe un titular genial

La interactividad y la animación pueden ser tus mejores aliadas a la hora de crear tablas, infografías o gráficos que ayuden a dar contexto a la información y simplificar los datos para traducirlos ante tu público. Somos seres visuales y nos resulta más sencillo 'leer' imágenes, que leer un texto escrito.

Escribe un titular genial

Demostrar entusiasmo, esbozar una sonrisa y mantener el contacto visual con tu audiencia pueden ser tus mejores aliados a la hora de contar historias que emocionen y despierten el interés del público: 'The eyes, chico. They never lie'. Esto te ayudará a hacer 'match' con tu audiencia. ¡Déjales con la boca abierta!

Kondukzioa edo eroapena

Tenperatura desberdineko objektuak elkar ukitzen dutela jartzen baditugu, tenperatura handiagoa duen gorputzetik tenperatura apalagoa duen gorputzera pasatuko da beroa. Bien tenperatura berdintzera joko du. Beroen zegoen gorputza hoztu egiten da, eta hotzen zegoena, berotu. Ezagutzen duzu adibiderik?

¿Tienes una idea?

Con las plantillas de Genially podrás incluir recursos visuales para dejar a tu audiencia con la boca abierta. También destacar alguna frase o dato concreto que se quede grabado a fuego en la memoria de tu público e incluso embeber contenido externo que sorprenda: vídeos, fotos, audios... ¡Lo que tú quieras!

Escribe un titular genial

Demostrar entusiasmo, esbozar una sonrisa y mantener el contacto visual con tu audiencia pueden ser tus mejores aliados a la hora de contar historias que emocionen y despierten el interés del público: 'The eyes, chico. They never lie'. Esto te ayudará a hacer 'match' con tu audiencia. ¡Déjales con la boca abierta!

Sudur-zuloak: sudur-zuloetatik sartzen da airea gure gorputzera. Usaindun substantziak bideratzen dituzten sarbideak dira. Iletxoak: sudur-zuloetako iletxoek ez diete hauts partikula handiei sudur-barrunbean sartzen uzten. Mintz pituitario horia: usaimen-mukosa bat da eta usaintzeko ekintza egiteko zelulak ditu. 2 cm2-ko hedadura duen arren, hainbat miloi errezeptore ditu. Usaimena hautemateko ahalmen handia du. Mintz pituitario gorria: kanpotik sartzen den airea hezetu eta berotzeko funtzioa du. Nerbio-adarkadurak: mintz pituitario horiko zeluletako usaimenaren informazioa usaimen-erraboilera arte transmititzen duten nerbioak dira. Usaimen-nerbioa: usaimen-informazioa garunera daraman nerbioa da. Ondoren, garunean informazio hori interpretatu egiten da.

Bi geruza nagusi

Larruazalak bi zati nagusi ditu: epidermisa edo kanpoaldea eta dermisa edo barnealdea. Azken atal hori da sentikorra dena. Hemen aurkitzen dira nerbio guneak eta hainbat organotxo kanpoko sentipenak jasotzeko.

Propietateak

1. Islapena Soinuak oztopo bat jotzen badu, soinu-uhinaren norabidea aldatu egiten da, uhinek errebote egiten dute. Fenomeno horri soinuaren islapena deitzen zaio. Islatu den soinua berriro gure belarrira itzultzen bada, oihartzuna sortzen da. Oihartzuna sortzeko, 17 metroko tartea behar da, gutxienez, soinua sortu eta uhina jotako oztopoaren artean. 2. Errefrakzioa Argia bezala, soinua ere errefraktatu egin daiteke, hau da soinuaren norabidea aldatu egin daiteke abiadura aldatzen badu. Errefrakzioa ingurunea aldatzean eta tenperatura aldatzean gertatzen da.

Usaimenaren organoa sudurra da eta berari esker kanpoko usaimen informazioa eskuratzen dugu. Aurpegiaren erdiko irtenunea da, bi zulo ditu eta bekokiaren eta goiko ezpainaren artean dago.

Tatuaia egiteko orratzak epidermisa zeharkatu eta dermisean ezarriko du tinta. Geruza horretan odol hodi eta nerbio txikiak urratuko ditu, horregatik odola eta mina.

PAPILAK

Mihiak tontor txiki asko ditu, papilak alegia. Horiek, betetzen dituzten funtzioen arabera, dastamen-papilak edo ukimen-papilak izan daitezke. Dastamen-papilak jaten ditugun elikagaien zaporea antzemateaz arduratzen dira. Mihi osoan zehar daude papilak eta eremuaren arabera lau zapore bereizten dituzte: