PERSEFONE JAINKOSA
Sarai
Created on September 25, 2024
More creations to inspire you
SLYCE DECK
Personalized
LET’S GO TO LONDON!
Personalized
ENERGY KEY ACHIEVEMENTS
Personalized
HUMAN AND SOCIAL DEVELOPMENT KEY
Personalized
CULTURAL HERITAGE AND ART KEY ACHIEVEMENTS
Personalized
DOWNFALLL OF ARAB RULE IN AL-ANDALUS
Personalized
ABOUT THE EEA GRANTS AND NORWAY
Personalized
Transcript
PERSEFONE
Azpimundu eta udaberriaren jainkosaren bahiketa.
H A S I
Aurkibidea
1. Mithos-a
2. Mithos-aren esanahia
3. Logos-a
4. Iritzi pertsonalak
Persefoneren BAHIKETA
"En aquellos tiempos, Deméter, la hermana de Zeus, era la diosa que se ocupaba de las cosechas, protegía el trigo y toda planta viviente. Cada año maduraba el trigo dorado y a finales de verano todo el mundo se sentía agradecido por la generosidad de la Tierra. Vivía en la montañosa Sicilia con su única hija, Perséfone, inteligente y bella. Pero de repente su vida pacífica y feliz cambió violentamente. Perséfone había salido a pasear un día, y no volvió. Se hizo de noche y nada, ninguna señal de la joven.
Deméter estaba preocupadísima, todos se movilizaron buscándola, pero nada, ¡ni rastro! Para que la búsqueda no se detuviera, ni de noche ni de día, Deméter encendió antorchas usando el fuego del volcán Etna. Pero Perséfone seguía sin aparecer. Deméter, en su aflicción, olvidó la tierra y su vegetación... Se secaron las cosechas, las plantas y los árboles murieron, la tierra se convirtió en un erial. El día de su desaparición, Perséfone había estado por los campos recogiendo flores. Andaba por ahí cerca un pastor con su rebaño. Él sí que había visto lo que había pasado, pero quién se atrevía a decírselo a Deméter… ¡el disgusto que iba a tener! Aunque tal y como estaban las cosas, no quedaba más remedio que hacer de tripas corazón y contárselo.
PERSEFONEREN BAHIKETA
+
PERSEFONEREN BAHIKETA
Deméter se irritó mucho contra Hades, pero también contra Zeus, porque seguro que estaba al corriente y lo había consentido. Triste y enfadada, continuó sus viajes mientras la Tierra permanecía yerma. Zeus comprendió que tenía que hacer algo. Envió su hijo Hermes a los infiernos para liberar a Perséfone, algo que sólo podría ser posible si ella no había comido nada en las tierras infernales, ya que quien comía algo en las tierras infernales pertenecía ya para siempre al reino de Hades. Hermes encontró a Perséfone, pálida y entristecida, mirando las sombras.
PERSEFONEREN BAHIKETA
- Nada he comido desde el día en que fui raptada –aseguró Perséfone-. Cada día me ofrecen deliciosos manjares para tentarme, pero no he comido nada. ¡Devuélveme a la luz del sol, por favor, Hermes!
Y Hermes llevó a Perséfone hasta la superficie, superando mil peligros y obstáculos. Cuando Perséfone bajó del carro de Hermes y abrazó a Deméter, fue como si el mundo hubiera vuelto a nacer. Así como se desvanece la niebla, desapareció el cruel invierno y los campos se mostraron frescos y verdeantes, con el trigo tierno. Las flores volvieron a tapizarlo todo de colores. Deméter y Perséfone volvieron gozosas a casa. Su felicidad duró poco. En los infiernos Hades había convocado a sombras y espíritus inquiriendo y preguntando. Hasta que Ascálafo le dijo que había visto a Perséfone cogiendo una granada para calmar la sed y que, accidentalmente, se había tragado una semilla. ¡Qué contento se puso Hades! Perséfone le pertenecía y la reclamó. Deméter se opuso con todas sus fuerzas.
PERSEFONEREN BAHIKETA
persefoneren bahiketa
Zeus se encontraba ante un grave problema. Convocó a todos los dioses y tras una agitada discusión, llegaron a un acuerdo. Durante nueve meses al año, Perséfone viviría con su madre, pero los tres restantes volvería al lado de Hades y reinaría en los infiernos. Deméter tuvo que avenirse a este compromiso ya que sino, la alternativa era perder a su hija. Deméter nunca se conformó con esos meses de separación. Cada año, mientras su hija estaba lejos de ella, se vestía de luto.
Las flores se marchitaban, los árboles perdían las hojas y la tierra se enfriaba y quedaba adormecida. Hasta los pájaros dejaban de cantar. Pero cada año, con la vuelta de Perséfone, la vida estallaba por todas partes. Las flores crecían a su paso, las hojas brotaban y retornaban los cantos de los pájaros. Sólo cuando las cosechas habían madurado plenamente, y la vendimia se había llevado a cabo, Perséfone regresaba de nuevo a los infiernos, para pasar el invierno entre las sombras."
Adaptación de: M. Gibson. Mitologia grega: Déus, homes i monstres. Barcelona, Barcanova, 1984. pgs. 25-28)
2. esanahia
+
+
Neguko denboraldiak Persefonek lur azpian igarotzen duen denbora adierazten du. Mundu arrunta izugarrizko infernua bihurtzen da landareak hiltzen direlako, klima gogorra bihurtzen delako eta egunak laburragoak eta ilunagoak direlako. Hala ere, udaberria Persefoneren garaia da. Lurpetik itzuli eta bere amarekin elkartzen da. Egunak luzeagoak eta beroagoak egiten dira, landareak bizia hartzen dute eta animaliak ateratzen dira. Persefonearen mitoan granadak oso garrantzi handia du. Greziar mitoak dio granada Persefonek Hadeseko erreinuan (azpimunduan) dastatu zuen fruitua zela. Hazi askok bizitza berrirako eta hazkuntza berrirako gaitasuna erakusten dute. Gainera, granada biziaren eta ugaritasunaren (emankortasunaren) sinboloa da. Hala ere, mozten bada odola ateratzen dela dirudi eta hori da Persefone hildakoen munduarekin batzen duena da. Horregatik, heriotzari eta tentazioari ere egiten dio erreferentzia, jainkosak jateagatik zigorra jasaten duen fruitu debekatua. Greziarrentzat, granada beti sinbolizatzen zituen iluntasunaren eta tentazioaren indarra.
2.2 esanahia
Mitoak jorratzen duen beste alderdi bat amaren eta alabaren arteko harremana da, ikusten baitugu Demeterrentzat alabarengandik banantzea zaila dela eta etengabe babesten duela, baina azkenean Persefonek helburu handiak lortzen ditu, hala nola lurpeko erregina izatea. Amarena ez den beste bide bat hartzen duenez, heltzen (madura) bukatzen da eta hau da mitoak ematen digun ikasgaietako bat. Bizitzaz eta heriotzaz hitz egiten digu. Persefonek urtearen erdia ematen du bizien munduan, eta bera hor dagoenean flora eta lurra oso bizirik daude, baina urtearen beste erdia azpimunduan, hildakoen munduan, pasatzen du eta bera hor dagoenean lurra hilda eta bizitzarik gabe dago. Gainera, Demeter bere ahizpa Hades-ekin dagoenean doluz jasten da, heriotzari erreferentzia zuzena egiten. Bestalde, Persefone lurrera itzultzen denean, birsortzea bezala dela esaten dute, bizitzara itzultzea. Mitoak erakusten digu bizitza eta heriotza elkarri lotuta daudela, eta biak direla gure lurreko bidearen ezinbesteko etapak.
logos
Antzinako Grezian mitoak erabiltzen zituzten natutran ematen diren gertaerak azaltzeko. Kasu honetan, mitoa urtaroen aldaketa azaltzeko sortu zen; antzinan, tenperaturak, zuhaitz eta landareen itxura, eguzki-orduak eta eguraldia urtean zehar aldatzen zirela ikusten zuten, eta, zer gertatzen ari zen ez zekitenez, mito bat asmatzea erabaki zuten beren galderei erantzun bat emateko. Mito horrekin azaltzen zuten "naturaren hibernazioa", negua eta udazkena, Persefone azpimunduan dagoen garaia bezala eta emankortasun eta hazkunde garaia, uda eta udaberria, Persefone bere amarekin lurrean dagoen garaia bezala.
logos
Baina k.a. VI. mendean, Jonian pentsamendu aldaketa bat egon zen, Logos-a sortu zen eta bere galderei erantzun arrazionalak bilatzen hasi ziren. Horri esker gaur egun dakigu urtaro aldaketak ez dutela zerikusirik ez Demeter-ekin, udaberriko jainkosa, ez bere alaba Persefone-ren bahiketarekin, translazioarekin baizik. Translazioa lurrak eguzkiaren inguruan egiten duen mugimendua. Lurraren ardatza pixka bat inklinatuta dago, 23,5º, eta nahiz eta inklinazioa ez den aldatzen lurraren posizioa eguzkiarekin, urtean zehar aldatzen da. Horren ondorioz, urte erdi batez, eguzkiari buelta erdi emanda, ekialdeko bi hemisferioetako bat eguzkiari begira egoten da, eta horrek bero eta argi ordu gehiago eragiten ditu, udaberria eta uda bezala ezagutzen duguna. Urtearen beste erdia, berriz, eguzkiaren kontrako norabidean makurtuta geratzen da, hotz handiagoa eginez eta eguzki-ordu gutxiago izatez, udazkena eta negua bezala ezagutzen duguna.
4. IRITZI PERTSONALAK
IRENE
Oso interesgarria iruditzen zait antzinako Grezian mitoak irakaskuntza gisa erabiltzen zirela eta baita meteorologia edo prozesu naturalak bezalako gai ezezagun bati azalpena emateko ere. Duela mende batzuk, K.a. VI. mendean Logosek Mitoak ordezkatu baino lehen, asmatutako istorioekin fenomeno ulertezinak garatu ziren, greziar mitologiari beste erabilera bat emanez. Istorio honek adierazten duen indar emozional handia gustatzen zait. Neskaren xalotasuna eta bera bahitu zutenean amak sentitu zuen min izugarria. Iruditzen zait irudikatu nahi duenaren garapen ona duela, heldutasuna (madurez) adibidez, Persefone eta bere ama Demeter hasiera batean nola ezin diren aldendu erakusten baita, baina azkenean egiten dute gu guztiongan gertatuko den gauza naturala baita, gure amak banatzeko ordua, dela heriotzagatik, dela independentziagatik, oso gauza baliotsua da, mitoak ikusarazi nahi diguna.
IRENE
Bere alaba galtzearen aurrean Demeterren erreakzioak etsipena eta haserrea sinbolizatzen ditu kapritxoa izan daitekeen naturarekiko, eta horrela, gaur egun ezagutzen ditugun urtaroak sortzen dira eta Demeterren erreakzioari zor zaizkio alaba galtzean. Persefone-ren figura mitologikoak bizitza, heriotza, udaberria eta lur azpiko iluntasuna irudika ditzake, beraz, oso esanguratsuak (significativos) diren rolen bikoiztasuna jokatzen du istorioan. Udaberriaren eta berpizkundearen jainkosa izanik, Persefonek bizitzaren betiko zikloa adierazten du. Lurpeko mundura itzultzea udaberriro lurpeko munduan egon ondoren, uste dut itxaropen mezua eta aukera berrien promesa dela, baita 0tik (berritzea) hastea ere. Persefonek iritsi zenetik loreak inframundutik lurrera bizitza birsortzen du garai gogor baten ondoren (negua).
IRENE
Bestalde, Hadesek egindako bahiketa dramatikoa izan zenak, niretzat, garrantzi handia du. Sei hilabetero lurpekora itzultzeak bizitzatik heriotzarako trantsizio saihestezina sinbolizatzen du. Berriro ere, Persefonearen figura erabiltzen da, bizitzaren eta heriotzaren (edo ondorengo bizitzaren) arteko zubi gisa erabiliz, gure aurredestino bakarra irudikatuz, hau da, heriotza, goi-mundutik lurpekora jaisteko behartu baitzuten (egun batean gertatu behar zaigun zerbait eta hori ez dago gure esku). Nire ustez, mito honek naturaren bitartez bizitza eta heriotza nolakoak diren irakatsi nahi digu, nahiz eta batzuetan krudela izan errealitate bakarra da eta bizitzako lezioa eman nahi digu.
AITANA
Nire ustez, mito hau bizitzako hainbat alderdiren irudikapena da, hala nola urtaroak edo amaren eta alabaren arteko harremana. Beraz, oso mito interesgarria eta bitxia iruditzen zait, gauza dezente lantzen dituenez. Hasteko, niretzat zentzu handia duen mitoa da, gaur egun ezagutzen ditugun urtaroek beste azalpen bat dutelako, baina mito honekin arrazoi ona ematen dio prozesu natural honi. Persefone desagertzen denean dena iluntzen hasten da, euria egiten du, hostoak erortzen dira, hau da, tristura adierazten du gaur negua bezala. Negua denok uneren batean tristura sentimendua sentitu ohi dugun denboraldia da, nahiz eta pertsona bakoitzak modu ezberdinean. Bestalde, gaur egun udaberria udarekin batera ezagutzen dugun urteko sasoirik alaiena izan daiteke eguraldi onagatik eta aldi berean egin ditzakegun jarduera ezberdinengatik. Modu berean mitoak irudikatzen du, zorionaren itzulerak Persefone amarekin etxera itzultzearekin zerikusia duela adieraziz.
AITANA
Bestalde, Demeterrek bere alaba desagertu ostean bizi duen etsipen eta sufrimendu handia ama eta alabaren arteko maitasun seinale handia da. Gaur bezala denok behar dugu amaren maitasuna, bai mitoaren garaian ere. Lantzen duen beste gauza bat heriotza eta azpimundua da, Persefone noizean behin azpimundura itzultzera behartuta dagoela irakurtzean imajina dezakegunez. Era berean, ikusten dugu nola mito honek irakatsi nahi digun heriotzaren eta ondorengo bizitzaren gaia. Mitoaren arbasoen esanahia kontzepzio sakratutik dator, non bizitza eta heriotza pertsonen eboluzio prozesu beraren zati bera diren. Nire iritzia ixteko, oso mito polita iruditu zait eta horrekin asko ikasi dudana, batez ere ulertzeko zergatik egiten ziren lehenago istorio mota hauek bizitzaren hainbat alderdi arrazoitzeko, gaur egun ulertzen ditugunak eta logikoak baino ez direla uste duguna.
OLATZ
Proiektu hau egin baino lehen ez nuen mito hau oso ondo ezagutzen, baina nire mitorik gogokoenetako bat bihurtu da. Oso polita iruditu arren, oso gogorra ere iruditzen zait. Nire ustez, gogorra eta tristea da bahiketa bati buruz hitz egiten duelako eta ikusten dugulako nola bai biktimak, Persefonek, bai bere pertsona maiteak, bere ama Demeterrek, sufritzen duten. Testua kontatzen digu Persefone zurbil eta goibelduta zegoela, eta egin nahi zuen gauza bakarra azpimundutik ateratzea zela. Testuak kontatzen digu ere bere ama, Demeter, triste eta haserre zegoela eta egin nahi zuen gauza bakarra bere alabarekin berriro egotea zela.
Nahiz eta mitoak urtaroen aldaketa azaltzen digu, nik interpretazio desberdin bat ematen diot. Nik uste dut benetako mezua ama batek bere alabari ematen dion maitasunarekin zerikusia duela.
Demeterrek erakusten du baldintzarik gabeko maitasun hori bere alaba desagertzen denean, ez duenean bilatzeari uzten (etengabe bilatzen duenean) eta beste guztia, uztak barne, atzean uzten duenean. Hau gaur egun ere ikusten da bahiketa kasu errealetan non amak ez duen inoiz amorea ematen eta ez du inoiz esperantza galtzen. Eta hau izan zen Demeterrek egin zuena, etengabe bilatu zuen eta ahal izan zuen guztia egin zuen berriro bere alabarekin egoteko. Are gehiago, elkarrekin ez daudenean dena hiltzen da Demeterren inguruan eta paisaia askoz tristeago bihurtzen da, doluzko arropak ere janzten ditu. Horrek da benetan testutik erakartzen didana.
OLATZ
OLATZ
Historia hau amaiera gazi-gozoa izan arren, ama eta alaba azkenean ezin direlako beti elkarrekin egon eta Persefonek bere bakartasunera azpimunduan bueltatu behar duelako urte guztietan, gerta ahala gerta, gure amak beti hor egongo daudela gogoratzen dit. Istorio oso polit bat da zure ama zugatik eman duen guztian pentsatzeko eta berengana joateko besarkada bat eta eskerrak ematera beti hor egoteagatik Demeter beti Persefonerentzat egon zen bezala.
SARAI
Ez nuen inoiz mitoa osorik entzun, eta egia esanda, asko inpresionatu nau. Obsesioa, babesa, maitasuna… bezalako gai ugari ukitzen ditu, sakonduko dudanetan momentu batean. Zalantzarik gabe, Persefone mitoa, urtaroak azaltzeko erabiltzen zena, beste hainbat aspektuen barruan, irakurketa zoragarria izan da. Ipuin honetan jorratzen den gairik nagusienetako bat Demeterrek bere alabarengandik daukan maitasuna da – Persefone edo Kore deiturikoa, udaberriaren eta azpimunduko jainkosa dena. Testuak erakusten du nola amak, bere alabaren desagerpenaren ondorioz, bere beharrak eta lanak atzean uzten dituen Hades aurkitzeko, Persefone bahitu zuen jainkoak. Honek ama batek kezka gehiago beti izango duela bere seme-alabarengatik, gizartean dituen rangoez edo arduraz baino, erakusten digu. Gainera, Demeter Persefone bilatzen ari den bitartean gertatu zen landare guztien heriotza bizitzarekin lotu dezakegu: arazo batek hainbat kontsumitu ahal gaitu, non inguruneko harreman guztiak apurtu ahal dituen (lana, ikastola, familia, lagunak…).
SARAI
Mitoak obsesioaren gaia ere jorratzen du. Kasu honetan, Hades jainkoa da – Demeterren anaia eta Persefoneren OSABA – Korerekiko fijazio kezkagarria garatzen duena, jainkosa bahitzean eta inframundura eramaten duenean. Hori dela eta, istorio honek ere erakusten du nola mania – zerbaitekiko edo norbaitekiko zaletasun gehiegizkoa izatea – izaki bizidunek plan gaiztoak egitera behartu ahal dituen.Bestetik, Artzainaren pertsonaia dugu, beldurra izanda ere, ikusitakoaz hitz egitea erabakitzen duena, Persefoneren bilaketa desesperatua berak zeukan kezkaren aurretik jarriz. Artzainak gizakien balioari erreferentzia egin diezaioke, eta gure laguntza kausa handiago bati nola on egin ahal dion irakasten digu.
SARAI
Mitoaren hasieran Persefone desagertzearen aurrean Zeusen ezaxola hainbat eratan interpreta dezakegu. Hasteko, jainkoen indiferentzia gizakien eta maila baxuagoko izakien aurre erakusten digu. Gainera, Zeusek bere agenda eta harremanak nola Persefoneren bahiketaren aurretik jartzen dituen ikus dezakegu (kasu honetan, Hadesekin duen akordioa), eta horrek bere izaera politiko eta estrategikoa irakasten du. Ezaxola honek jainkoek beti konpazioz jorratzen ez dutela sinbolizatu ahal du, tragedia gehitzen diona mitoari. Noski, oso interesgarria iruditzen zait mito hau, eta asko gustatzen zait nola erabiltzen den urtaroen aldaketa azaltzeko; modu honetan, irakurleek beren irudimena aberatsi dezakete garuna pentsamendu logiko bat osatzera behartu gabe; Logos-ekin egiten denaren kontrakoa.
Azkenik, admititu behar dut ez dudala uste Persefonek nahi gabe granada-hazia irantsi zuenik. Frutaren 6 hazi kontsumitu zituela dioten istorioak badaude ere, baina gogoratu behar dugu Kore, udaberriaren era inframunduaren jainkosa izateaz gain, bere edertasun eta INTELIGENTZIAZ ezagutzen dela. Hazi hori irentsi zuen nahi gabe ala botere gehiago lortzeko estrategia bat izan al zen? Gai izango ote zen Persefone bere osabaren tranpan nahita erortzera inframunduaren jainkosa bihurtzeko?
SARAI
Antzinako Grezian, mitoak gai ezezagunei zentzua emateko erabiltzen ziren. Kasu honetan, aldaketa meteorologikoen azalpena greziar mitologian bilatu zen. Mito honek lau urtaroen aldaketaren azalpena ematen zuen; Hadesek Persefone azpimundura nola eramaten duen esanez, uda amaiera eta neguaren hasiera sinbolizatzen dituen ekaitz batekin, udaberrian bizitzaren itzulera sinbolizatzen omen zuena.
2. jatorria
Así que el pastor fue al encuentro de Deméter y le contó lo que había visto: de repente había aparecido un hombre conduciendo un carro de oro, tirado por dos caballos negros; agarró a la joven y se alejó tan deprisa como habíavenido, hasta desaparecer por una hendidura que se había abierto en la ladera de la montaña. El pastor no había visto el rostro del hombre pero Deméter adivinó de quién se trataba: era Hades, su hermano, el señor de los Infiernos, quién había hechoprisionera a su hija.