1. GAIA. Soinua

SOINUA

DBH 1

SOINUAREN DEFINIZIOA

HEDABIDEA

MUSIKA ETA ZARATA

KUTSADURA AKUSTIOA

GAIAREN AURKI-BIDEA

HONEN ERAGINA

SOINUAREN EZAUGARRIAK

TONUA

IRAUPENA

INTENTSITATEA

TINBREA

HOTSAREN EZAUGARRIAK

ARIKETAK

HASIERAKO ARIKETA

Soinuz beteriko mundu batean bizi gara, gure inguruko guztiak soinua sortzen baitu. Existitzen al da erabateko isiltasuna?

Hasierako ariketa

Saiatu 2 minutuz isiltasunean egoten. Apuntatu itzazu entzuten dituzun soinuak. Amaitutakoan, soinu horiek deskribatu adjetibo bat erabiliz (luzea/motza, ozena/suabea, jarraitua aldizkakoa, atsegina, desatsegina…)

+info

Soinua eta isiltasuna. Bideo musikala

• Musika lanaren izenburua: 4'33''
• Urtea: 1952
• Egilea (konpositorea): John Cage
• Zuzendaria: Kirill Petrenko
• Interpreteak: Berliner Philharmoniker

+info

4′33″ musika lana hiru ataletan egituratuta dago. Edozein instrumentuk edo instrumentu taldek interpretatu dezake. Partituran hitz bakarra azaltzen da: “Tacet”. Horrek esan nahi du interpretatzaileak isiltasunean egon behar duela 4 minutu eta 33 segunduz. Adituen arabera, denbora tarte horretan entzuleak entzuten dituen soinuak dira musika lana osatzen dutenak.

Soinuaren definizioa

Gorputz partikulak (sokak, mintzak, makilak, boligrafoak,…) bibratzen hasten direnenan, hots-uhinak sortzen dituzte. Hots-uhin hauek tinpanora heltzean sortzen duten sentsazioari, SOINUA esaten diogu.

Hedabide

• Bibrazioak sortzen direnean, hedabide baten bidez iristen dira gure belarrietara. Hots uhin hauek azkarrago edo mantsoago zabalduko dira, zeharkatzen duten materialaren arabera (solidoa, likidoa edo gasa).

• Airean hotsek 331,3 m/s abiadura hartzen dute (gasa).
• Uretan azkarrago hedatzen dira hots-uhinak, 1450 m/s (likidoa).
• Burnian adibidez, 5000 m/s abiadurarekin zabaltzen dira (solidoa).

Ariketak

Soinu-uhinek maiztasun erregularra badute, MUSIKA HOTSAK sortuko dira. Hauek noten bidez irudikatuko ditugu pentagrametan.

Musika eta zarata

• Gaur egun, zenbait musikarik zarata ere erabiltzen du bere abestietan, musika lanetan…
• Baina musika ere, segun eta zein momentutan edo egoeratan zarata bihur daiteke:

• Irratia oso altua gaueko hiruretan.
• Aiton-amona batentzako zarata izango da Heavy Metal musika
• …
• ZARATA kutsadura mota bat izan daiteke: KUTSADURA AKUSTIKOA.

Aldiz, soinu uhinek maiztasun irregularra badute, ZARATA sortuko da. Zarata ikurren bidez adierazten da pentagrametan.

Varések nahiago izan zuen soinuarekin probak egin notetan oinarritu baino. Ideia horretatik abiatuta, tresna elektronikoak erabiltzen eta ohiko tresnekin soinu berriak bilatzen hasi zen. Bere helburua ondorengo hau zen:

Ariketak

“Soinua askatzea eta edozein soinurekin musika egiteko nire eskubidea erabiltzea”- E. Varèse.

Musika eta zarata. Bideo musikala

• Musika lanaren izenburua: Integralak
• Urtea: 1924-1925
• Egilea (konpositorea): Edgar Varèse
• Zuzendaria: Tito Ceccherini
• Interpreteak: Ensemble Intercontemporain

KUTSADURA AKUSTIKOA

• 60 dezibeliotik gora dauden soinuak arriskutsuak direla uste da egin diren azken ikerkuntzen arabera.
• Zarataren maila honetara erraz iritsi daiteke: oihu eta eztabaidak, autoak martxan, musika aparatua bolumenaltuan…Gainera, 80 dezibelio baino altuagoko mailek kalte fisikoak eragin ditzakete.

• Kutsadura akustikoaren arrazoietako bat gizakiaren ekintzak dira, garraioak, industriak, eraikuntza eta gaueko lokal batzuek eragindako zaratak sortuta.

• Gizakiak daukan entzumenak parametro batzuen barruan dauden soinuak bakarrik jasan ditzake belarrietan minik eman gabe.

Un título genial

• Es animada e interactiva
• Emociona al cerebro, a través de elementos multimedia.
• NO se excede con los bullet points 🙃​

Kutsadura akustikoa

Pertsona bat zarata altu bat denbora luzez entzuten egon bada, belarrian txistua entzungo du, hau alarma seinale bat da. Zarata berriro entzuten ez bada egun batzuk barru desagertu egingo da txistu hori. Hori horrela ez bada eta zarata askotan entzun, lesioak behin betikoak izango dira eta gorreria hazten joango da entzuteko gaitasuna erabat galdu arte.Honelako arazoak MP3 kaskoekin sortzen dira, nahizeta bolumen normal batekin erabili.

Soinuaren ezaugarriak

Soinu ezberdinak entzuten ditugu, gainera soinuaren arabera jakin dezakegu nork sortu duen, zenbat irauten duen… Soinuak ezaugarri hauek ditu:

• Tonua
• Iraupena
• Intentsitatea
• Tinbrea

+info

Soinuaren ezaugarriak. IRAUPENA

Iraupena irudien bitartezirudikatzen da.

Segundutan (s) edo pultsutanneurtzen dugu.

Iraupenaren arabera, hotsak luzeak edo laburrak izandaitezke.

• Luzeak: hotsari denbora luzez eusten badiozu

• Laburrak: berehala mozten badugu.

Soinuaren ezaugarriak. TONUA

Hotsaren altuera da.

Uhinaren maiztasunak adierazten du tonua, hau da, segundo bakoitzean dagoen bibrazio kopurua..

Tonuaren arabera hotsakgaraiak (altuak) edo baxuak(grabeak) izan daitezke.

Hertzioetan neurtzen da (Hz) Hotsen garaiera noten bitartezadierazten da.

Soinuaren ezaugarriak. INTENTSITATEA

Hotsa nolako indarrarekin egiten den adierazten du. Bibrazioaren zabaltasunak mugatzen du.

Hotsak bi motatakoak dira:

• Ozenak edo fuerteak
• Motelak edo xuabeak.

Hitz italiar batzuen bidez adierazten da:

• pp, p, mp, mf, f, ff

Dezibeliotan neurtzen dugu (dB)

Soinuaren ezaugarriak. TINBREA

Tinbrea, baita ere, hots baten “kolorea” da. “Kolore” hori oinarrizko hotsarekin sortzen diren harmonikoei esker antzematen da; betiere, desberdinak, musika tresnaren arabera.

Ezaugarri honek musika tresnak bereizten laguntzen digu. Harpa baten doinu bat entzuten badugu eta, ondoren, doinu berbera tronpeta batean, desberdin entzungo ditugu, tinbre desberdina dutelako.

HOTSA

EZAUGARRIAK

Tinbrea

Izan daiteke

Hots

Da

Hots

Xuabeak

Agudoak

Adierazten da

Altuera adierazten da

Irudiez

ARIKETAK

Birpasa dezagun gaia

3. Ze zeinu erabiltzen dira musikan intentsitatea adierazteko? Nola neurtzen da intentsitatea?

1. Ze desberdintasun dago hotsa eta zarataren artean?

2. Zer da zarata? Adierazi zure modura.

4. Hotsaren iraupenak hurrengo soinua desberdintzen du:

6. Hotsaren altuerak hurrengo soinuak desberdintzen ditu

5. Zer erabiltzen da hotsa neurtzeko?

Nombre Apellido

a. Luzea eta xuabea b. Motza eta fuertea c. Luzeak eta laburrak d. Garaiak eta luzeak

a. Luzeak eta grabeak b. Luzeak eta garaiak c. Garaiak eta fuerteak d. Grabeak eta garaiak

a. Dezibelioak b. Metroak c. Hertzioak

9. Hotsaren ze ezaugarrirekin erlazionatzen duzu musika pasarte hau?

8. Hotsaren ze ezaugarriarekin erlazionatzen duzu musika pasarte hau?

7. Tinbrea hotsaren ezaugarri bat da eta hau desberdintzen du:

Nombre Apellido

a. Intentsitatea b. Tinbrea c. Altuera d. Iraupena

a. Intentsitatea b. Tinbrea c. Altuera d. Iraupena

a. Hots desberdinak b. Hots eta zaratak c. Tresna eta ahots desberdinak

11. Hotsaren ze ezaugarriarekin erlazionatzen duzu musika pasarte hau?

10. Hotsaren ze ezaugarrirekin erlazionatzen duzu musika pasarte hau?

12. Entzun eta aukeratu erantzun zuzena.

a. Xilofonoaren hots grabea, motza eta fuertea b. Pianoaren hots garaia motz eta fuertea c. Pianoaren hots garai, luze eta xuabea d. Xilofonoaren hots garai, motz eta xuabea

Nombre Apellido

a. Intentsitatea b. Tinbrea c. Altuera d. Iraupena

a. Intentsitatea b. Tinbrea c. Altuera d. Iraupena

Ariketak

Pentsa dezagun denon artean

1. Zenbat denbora beharko da hotsak 3000 metro hedatzeko airean? Eta uretan? 2. Mendian gaude, ekaitza badator, momentu batean tximista bat ikusten dugu, eta 6 segundu beranduago trumoiaren hotsa entzuten dugu. Zenbat metrotara dago ekaitza?

TALLER. Ondas, sonido y música

ARIKETAK

Pentsa itzazu hiru hots atsegin eta beste hiru desatsegin, eta idatz itzazu.