HP_2_Gaia_Konduktismoa_Kognitibismoa_Konstruktibismoa

2. Gaia

Ikaskuntzaren eredu teorikoak

Konduktismoa, Kognitibismoa, konstruktibismoa

Irakasle: Joyse Vitorino (joyseashley.vitorino@ehu.eus) Bilakaeraren eta Hezkuntzaren Psikologia Saila Hezkuntza, Filosofia eta Antropologia Fakultatea Euskal Herriko Unibertsitatea

YOU CAN WRITE A SUBTITLE HERE

Konduktismoa

Helburuak

• zientzialariak ideia nagusienekin lotzea (Pavlov, Watson, Skinner, ...).
• Ikaskuntza-mekanismo konduktistak deskribatzea (klasikoa, operanTea, bikarioa).
• Ikaskuntzan eragina duten faktoreak zerrendatzea.
• Konduktismoa eta kognitibismoa bereiztea.
• Ideia hauek hezkuntzan duten aplikazioa identifikatzea.

Konduktismoa

psikologiaren korronte bat

• XX. mendearen hasieran garatu zen

• I. Pavlov, John B. Watson, B.F. Skinner

• Ikaskuntza eta portaera kanpoko behaketaren bidez aztertu behar direla, eta ez barne-prozesu mentalen bitartez.

John B. Watson

1878-1958

"Psikologia, konduktistak ikusten duen moduan, kimika eta fisikak bezain gutxi introspekzioa behar duen natur zientzien adar guztiz objektiboa eta esperimentala da"

Idea nagusiak

Hezkuntza Psikologian Ondorio Nagusiak

Programatutako ikaskuntza

Baldintzapen klasikoa

Skinner-ek garatutako ideietatik abiatuta.Ikasleei edukiak ematen zaizkien urratsez urrats, feedback edo errefortzu jarraia jasoz, haien aurrerapena modu kontrolatuan emateko.

Ikaskuntza kanpoko estimuluen eta haiei emandako erantzunen emaitza da. Bi kondizionamendu mota nagusi daude: klasiko eta operantea.

Errefortzua eta zigorra

Saria eta zigorra motibazio tresna gisa

Ikaskuntza prozesuan, errefortzuak jokabidea indartzen du eta zigorrak murriztu egiten du. Errefortzu positiboak (sariak) eta negatiboak (zigorrak ekiditea) erabil daitezke jokabidea areagotzeko.

Irakasleek eta hezitzaileek ikasleen jokabidea moldatzeko saria eta zigorra erabiltzen dute. Ikaskuntza prozesuetan, jokabide egokiak sarituz ikasleen motibazioa areagotzen da, eta jokabide desegokiak zigortuz, gutxitu.

• Irakaslea: bere lana irakasteko errefortzu eta estimulu sorta bat antolatzea da.

Hezkuntza Konduktista

• Ebaluazioa: produktuan zentratzen da eta ez du kontuan hartzen prozesua eta trebetasunen garapena (amaierakoa, azterketa)

• Irakaskuntza: edukietan zentratzen da, eta errepikapenak maiz erabiltzen da.

• Ikaslea: Rol pasiboa du. Aurkezten diren estimuluei erantzuten die, ezer gehiago. Pertsonalizazioak erritmo indibidualak bakarrik hartzen ditu kontuan.

• Motibazioa: Oro har, kanpokoa da, baina alderdi fisiologikotzat hartzen da (egarria, gosea).

"Emaidazu dozena bat haur osasuntsu, ongi heziak, eta nire mundu propioa haiek hezteko. Bermatzen dizut ausaz hartutako edozein haurrekin lan eginez, eta edozein espezialitate bihurtzeko entrenatuko dudala —medikua, abokatua, artista, merkataritza buru, eta, bai, baita eskale eta lapur ere. Bere talentuak, gustuak, bokazioak eta arbasoen arraza kontuan hartu gabe."

John B. Watson

Ingurumen Determinismoa

Konduktismoa

YOU CAN WRITE A SUBTITLE HERE

Watsonen Konduktismoa

• Bere ustez, haur osasuntsu emanez gero, edozer gauza molda ditzakeela.
• Esperimentuak burutu zituen 8 hilabeteko Albert-ekin.
• Bere teoria aplikatu zuen bere seme-alabak haztean.
• Psikologian Metodo zientifikoaren aplikazioaren aldekoa.

Kognitibismoa

Kognitibismoa

konduktismoaren mugak gainditzeko asmoz

• XX. mendearen erdialdean garatua.

• Ikaskuntza teoria horrek buruan informazioa nola jasotzen, antolatzen, gordetzen eta berreskuratzen den aztertzen du.

Konduktismoa

KognitiBismoa

Ezkutuko ikaskuntza - Tolman

Saguak labirintoetan aztertzeko esperimentua: introspekzioa kuantifikatu daiteke. Indibiduoek estimuluen aurrean erantzun hutsak baino gehiago egiten dute; sinesmen, jarrera, baldintza aldakorretan oinarritzen dira eta helburuak lortzeko ahalegina egiten dute. Errefortzua ez da beharrezkoa ikaskuntza gerta dadin

+ info

KonduKtismoa

KognitiBismoA

Banduraren Teoria soziokognitiboa (1977)

• Bikarioa baldintzapena edo ikaskuntza sozialaren bidezko ikaskuntza.
• Ikaskuntza baldintzatzen duten faktoreak: behatzailearen eta ereduaren ezaugarriak (adina, generoa, maila intelektuala eta nortasuna).
• Esperientzien edo behaketaren bidezko errefortzuek ikaskuntzan eragiten dute.
• Aplikazioa: nahi diren jokabideen eraginez ikastea.

Banduraren Elkarrekiko determinismoa (1986)

Bandura

KognitiBismoA

Harlow (1959)

Emaitzak:

• Kontaktuak eragindako plazerra da atxikimendu-jokabideen kausa, eta ez janaria.
• Ama iletsuaren absentzian, animaliek estresa jasaten zuten, portaera estereotipatuak zituzten eta ez zituzten ohitura berriak ikasten.
• Atxikimendu-harremana garrantzitsua da ikaskuntzarako eta garapenerako.

Esperimentua:

1. Tximinoak janaria ematen zuen "ama panpina" batekin, baina alanbrez estalita.
2. Tximinoak "bularrik" ez zuen ama panpina batekin, baina oihal leun, bigun eta iletsuz estalita.

+ info

KognitiBismoA

Kölher (1925)

Tenerifeko txinpantzeekin egindako ikerketak.Insight bidezko ikaskuntza kontzeptua ezartzen du, hau da, aurreko estimulu batzuetan oinarritutako bat-bateko ezagutzaren bidez. Aplikazioa: "Osoa zatien batura baino handiagoa da". Ikaskuntza prozesua osotasunean hartu behar da.

+ info

KognitiBismoA

Oinarriak

Ikaskuntza teoria horrek buruan informazioa nola jasotzen, antolatzen, gordetzen eta berreskuratzen den aztertzen du.

Adimena informazio prozesadoretzat hartzen da (Ordenagailuaren metafora ).

Ikaskuntza barne prozesu bat da (saiatzen da beha daitezkeen jokabideetatik haratago joaten).

Ikasleek modu aktiboan parte hartzen dute informazioa prozesatzen (metakognizioa).

KognitiBismoA

Oinariak II

Ikaskuntza teoria horrek buruan informazioa nola jasotzen, antolatzen, gordetzen eta berreskuratzen den aztertzen du.

Ikaskuntza informazioa irudikapenetan (eskemak/ereduak) antolatzeko prozesu bat da.

Argibideak sekuentziatu eta antolatu behar dira ikaslearentzat esanguratsua den moduan.

Gogoratzea garrantzitsua da garunean eskemak sortzeko.

KonstruKtiBismoA

Piaget, Bruner eta Ausubel

HeLburuak

# Konstruktibismoa definitzea.

# Piageten garapen kognitiboaren faseak zerrendatzea.

# Dagozkion gaitasun/ezaugarriren bidez faseak azaltzea.

# Ikaskuntza esanguratsuaren baldintzei buruz hausnartzea.

# Aurkikuntzaren bidezko ikaskuntza deskribatzea.

# Tresna/estrategia konstruktibista batzuk azaltzea.

# Aldamiaje eta Curriculum Espirala definitzea.

Kognitibismotik Konstruktibismora

Kognitibismoaren ideak zailak dira ikasgelan zuzenean aplikatzeko. Kognitibismoak zein konstruktibismoak aztertzen dute subjektuak jasotzen duen informazioa nola jasotzen, gordetzen eta interpretatzen duen, baina konstruktibismoak sakonago aztertzen du nola erlazionatzen den ideia berrien ikaskuntzak aldez aurretiko ezagutzarekin. Konstruktibismoa Enpirismoaren eta Arrazionalismoaren artean kokatzen da.

Jean Piaget

• Biologoa/Psikologoa (1896 -1980, Suitzan)
• Epistemologo genetikoa deitzen zaio bere buruari, ezagutzaren jatorria eta izaeraz interesatzen zaiolako.
• Bere ideiak filosofia, matematika eta biologia arloak lotu zituen.
• Nola bihurtzen da subjektua subjektu epistemologiko?
• Kontzeptuak: Zenbakiak/Espazioa, denbora/abiadura, bolumena/masa, kausa-ondorioa.

Piageten Garapenaren Teoria Kognitiboa

Asimilazioa

Akomodazioa

Haurrak eragile aktiboak dira

inguruko munduari zentzua ematen saiatuz eta, horretarako, munduaren irudikapen-eskemak eraikitzen dituzte.

Informazio eta esperientzia berriak hartu eta lehendik dagoen eskema batera gehitzen dituen prozesua.

Informazio berria sartzeko eskemak aldatzen edo sortzen dituen prozesua.

Garapen kognitiboaren etapak Piageten arabera

Eragiketa zehatzen adimena (7 - 11 urte)

Adimen sentso-motorea(0 - 2 urte)

Eragiketa-aurreko adimena (2 - 7 urte)

Eragiketa formalen adimena (12 urtetik)

Egozentrismoa

Ekintza erreflexuak

Pentsamendu abstraktua, sistematikoa, hipotetiko-deduktiboa eta aldi berean faktore anitz kontuan hartzeko gai.

Sailkapena, Kategorizazioa, Itzulgarritasuna (kontserbazioa), Kausazioa, Analogia sinpleak.

Animismoa

Hizkuntza

Problema matematiko eta/edo logiko eta konkretuen ebazpena

Helburuetara bideratutako portaera Objektu iraunkortasuna

joko simbolikoa

Piageten Experimentuak

Preoperazionala(2 - 7 urte)

4,5 urteko ume tipiko bat piagetiar kontserbazio-zereginetan: kopurua, luzera, bolumena, masa eta azalera.

Gogoaren teoria

Non bilatuko du Sallyk bere kanika?

O1

Mind theory: the original Sally–Anne cartoon used in the test by Baron-Cohen, Leslie and Frith (1985)

Preoperazionala(2 - 7 urte)

Ikaskuntza esanguratsua izan dadin 3 baldintza egon behar dira:

Antolaketa eta harreman nabarmenak

Motibazioa

Aurretiazko ezagutzak

Gaiak harreman garrantzitsuak eta ez-arbitrarioak ezartzea ahalbidetu behar du ikaslearen aldez aurretiko ezagutzarekin.

Ikasleak ikasteko jarrera egokia izan behar du (jarrera aktiboa, arreta eta motibazio handiarekin).

Ikasleak gaiari buruzko aldez aurretiko ezagutzak izan behar ditu (aurretiko antolatzaileak, ez dagoenean, mekanikoki eskuratu behar dira).

Ausubel

Hezkuntza tresnak: kontzeptu-mapa

• Ikasleen aurretiko ideiak identifikatzeko.
• Ezagutza berrik antolatzeko eta finkatzeko (hierarkiak azpimarratzen).
• Ebaluatzeko: kontuan izan talde bakoitzeko elementu, konexio eta maila kopurua.

Gowinen V Diagrama

• Iturria: laborategiko ikerketak.
• Kontzeptu eta prozesuak erlazionatzeko baliagarria da.

Esperimentuarekin erantzungo diren galderak

Esperimentuaren urrats metodologikoei buruzko ezagutza.

Teoriei, oinarrizko legeei, printzipioei eta abarri buruzko ezagutza.

(Gil, Solano, Tobajo eta Monfort, 2013)

Gaia

Diagrama Vde Gowin

Itsasoaren maila igotzen ari da?

1. Sortu bi kai plastikozko ontziekin.2. Gehitu harea eta ura. 3. Ur-maila mugatu. 4. Mendien gainean izotza jarri. 5.Utzi kai bat eguzkitan eta bestea itzalean.

• Ura: hiru egoera (gasa, likidoa, solidoa)
• Izotza (ur solidoa) berotzen bada, urtu egiten da.
• Likidoek solidoek baino espazio gehiago hartzen dute.
• Lurreko poloek eta mendiek izotz asko dute.

Klima aldaketak

Brunerren 3 Ikaskuntza Urratsak Curriculum Espiralean

Sprouts Español [canal YouTube](18 de agosto de 2023)

Curriculum Espirala

Eduki bereko hainbat aldiz lantzea, gero eta xehetasun handiagorekin. Ikaskuntza berria aurretiazko ezagutzak testuinguruan jartzen ditu. Testuinguruek ikaskuntza enaktiboa, ikonikoa eta sinbolikoa eskaini behar dute. Irakasleak sekuentzia didaktikoak sortu behar ditu jarduera mota ezberdinekin (irekitzea, garapena eta itxiera).

Brunneren errepresentazio eta ikaskuntza moduak:

enaktiboa 0 - 1 urte

sinbolikoa6 - ...

ikoniakoa1 - 6 Urte

Brunerren aurkikuntzaren bidezko ikaskuntza

Ezaugarri komunak dituzten kasu partikularretatik ikasten da, eta, haietatik, arauak hautematen dira, eta printzipioak.

Ikaskuntza modu induktiboan gertatzen da

ezagutza espezifikoenetatik (zehatzak) orokorrenetara (abstraktuak) doa.

Ikaskuntza elementu komunak eta elementuen arteko erlazioak identifikatzea da (korrelazioak, kausa-ondorioak, nagusitasunak-menpekotsunak).

Brunerren aurkikuntzaren bidezko ikaskuntza

3. Ikasleak ez badu loturarik identifikatzen, galdera birformulatu behar da, harremanaren beste alderdi batzuk argitzeko. 4. Horrela, ikasleak berak aktiboki ondoriora iristen da, motibatzen da, autokontzeptua indartzen du eta arazoen ikuspegi kritikoagoa eta holistikoagoa garatzen du,

Instrukzio-sekuentzia

Instrukzio-sekuentzia

1. Materialak aurkezten dira. 2. Zer erlazio duten galdetzen da, edo nola erabil daitezkeen batera edo arazo jakin bat konpontzeko.

• Irakasleak: informazio kopurua eta erronka maila neurtu.

• Oztopoak: zaila da talde handietan aplikatzea, material eta denbora gehiago behar da.

Jerome Bruner

gela batean ikasleekin...

Andamiaje

1. Irakasleak materiala/esperientziak prestatu behar ditu zailtasun maila egokia eskainiz.

Vigotskyren GHEan oinarritzen da.

2. Pixkanaka-pixkanaka aldamioak kendu behar dira ikaslearen autonomia garatzeko.

3. Gaitasun maila disberdin duen haurren arteko elkarrekintza oso garrantzitsua da.

https://www.youtube.com/watch?v=LpXknbNYiG0

Andamiaje 1

Aldamiajearen sei funtzio (Wood, Bruner eta Ross, 1976)

Elementu garrantzitsuak Azpimarratzen ditu. Galdetzen, laburtzen, hipotesiak egiten.

Atazaren zailtasuna ikaslearen mailara egokitzea.

Frustrazioa kontrolatu.Zeregina erraztea (tutorerik gabe baino).

Interesa eta parte hartzea sustatzea. Motibatzea.

Ariketaren konponbidearen erakustaldi partziala edo osoa egitea.

Bidean mantentzea. ikasleari zereginean arreta jartzen laguntzea.

Info

Wood, D., Bruner, J. & Ross, G. (1976). The role of tutoring in problem solving. Journal of child psychology and psychiatry, 17(2), 89-100.

https://www.youtube.com/watch?v=LpXknbNYiG0

Andamiaje 2

Aurkitu eredu honetan:1. Maila bakoitzean erabiltzen diren kontzeptuen kantitatea eta konplexutasuna. 2. Erabilitako estrategiak.

Azaldu kontzeptu hauek eta eman adibideak eta hezkuntzarako ondorioak

Curriculum Espirala

Aurkikuntzaren bidezko ikaskuntza

ErrepresentazioModuak

Info

Info

Info

konstruktibisMoaren oinarriak

Ikaskuntza aktiboa

Curriculum espirala

Lankidetza eta elkarrekintza

Aurreko ideiak: ikaskuntzaren abiapuntua

Andamiajeak

Aldaketa kontzeptuala

Eskerrik asko

Baldintzapen Klasikoa: Estimulua - Erantzuna

Aurkitu: 1. Maila bakoitzean erabiltzen diren kontzeptuen kantitatea eta konplexutasuna: gero eta gehiago daude eta konplexuagoak baitira. 2. Erabilitako estrategiak. Metaforak/analogiak; ezagutzen diren tresnen funtzionamendua; esperientzia pertsonalak; hipotesiak/estimazioak.

Curriculum Espirala

Eduki bereko hainbat aldiz lantzea, gero eta xehetasun eta handiagorekin. Ikaskuntza berria aurretiazko ezagutzak testuinguruan jartzen ditu. Testuinguruek ikaskuntza enaktiboa, ikonikoa eta sinbolikoa eskaini behar dute.

Garapen Hurbileko Eremua

Garapen erreala da ikaslea, bera bakarrik, laguntzarik gabe, egiteko gai dena. Garapen potentziala, berriz, oraingoz eskuratu ez duen garapena da, oraingoz bera bakarrik egiteko gai ez dena, baina laguntzarekin lortu dezakeena. Hurbileko garapen eremua, hortaz, garapen errealaren eta potentzialaren arteko distantzia da.

Eskuratzea

Baldintzatutako estimuluaren eta baldintzatu gabeko estimuluaren elkarte fasea.

Orokortzea

Antzeko estimuluen aurrean erantzun baldintzatuak sortzen diren fasea.

Bereizketa

Baldintzatutako estimuluei erantzun baldintzatu espezifikoak sortzen diren fasea.

Desagertzea

Baldintzatutako estimuluari erantzun baldintzaturik sortzeari uzten zaion fasea, baldintzatutako eta baldintzatu gabeko estimuluaren desasoziazioaren ondorioz.

Baldintzapenaren Mekanismoak (Watson)

Skinneren Kutxa eta moldaketa