STEM

Enkele principes uit een STEM les

Voorkennis

• Ik activeer de voorkennis bij m'n leerlingen.

• Je kan de les starten met een actieve terugblik.
• Weet je nog ... ? Stel vragen.

• Leerlingen laten nadenken over wat ze al weten.
• Blik terug aan de hand van vorige oefening, stappenplan, tekening, model, checklijst, ...

• Je kan activerende werkvormen inzetten om de relevante voorkennis terug boven te halen.
• onderwijsleergesprek met open vragen,
• Een probleemstelling, uitdaging aan je leerlingen voorleggen.
• een test uitvoeren ...
• Een voorbeeld, demo uitgevoerd door leerlingen, leraar
• Beeldmateriaal actief gebruiken (edpuzzle)

Beginsituatie

• Ik krijg zicht op de didactische beginsituatie (o.b.v. vorige les, vorige jaren, info uit evaluaties, digitale systemen…)
• Ik bedenk wat mijn leerlingen al kunnen/weten.
• Ik bedenk waar mijn leerlingen zouden kunnen versnellen.
• Ik bedenk waar mijn leerlingen zouden kunnen uitvallen (veelgemaakte fouten?).
• Ik bedenk waar mijn leerlingen al sterk in zijn.

• Ik bedenk op basis van deze beginsituatie welke differentiatie noodzakelijk is.
• Ik bepaal werkvormen, leermiddelen en opdrachten die de verschillende leerlingen nodig hebben om het doel te bereiken.

(Het leerplan noemt dit differentiatie door te verdiepen en te verbreden.)

• Ik bedenk op welk vlak ik kan differentiëren.
• Dit kan in tijd, ondersteuning, instructie, opdrachten, eindproduct, groepssamenstelling.

(Het leerplan noemt dit differentiatie door de leeromgeving aan te passen.)

• Dit kan in doel, opdrachten, evaluatiecriteria en evaluatie.

(Het leerplan noemt dit differentiatie in evaluatie.)

Motivatie

• Het belang van een goed project, een uitdagende oefening op basis van een duidelijk leesbaar leerdoel is essentieel.
• Denk goed na over de te behalen leerdoelen met het leerplan als basis.
• Denk goed na over de keuze van het project of oefening.
• Stel een leerlijn op met de vakgroep.
• Een project dat voldoende uitdaging biedt en op niveau van de leerling
• Een project waar de leerling zich verbonden mee voelt, de leefwereld van de leerling
• Een project dat de realiteit benadert.
• Laat leerlingen ervaren dat ze in staat zijn het project en de leer- lesdoelen te behalen.
• Duidelijke criteria zullen helpen en duidelijkheid bieden.
• Geef de leerling het gevoel eigenaar te van zijn/haar leerproces.
• Geef autonomie aan de leerlingen
• Geef voorbeelden, toon acties voor, bied modellen aan.
• Bied ondersteuning voor moeilijker stappen
• Toon nieuwe vaardigheden in kleine stappen voor.
• Creëer tijd om te oefenen en fouten te mogen maken.
• Neem angst voor machines weg door een veilige situatie te creëren.

Zelfstandig ontwikkelen

• Ik zorg voor doelgerichte oefeningen / projecten die aansluiten bij mijn leerplandoel, het leer- lesdoel en leerlijn.
• Ik kies in het begin oefeningen die de leerlingen de kans geven om de aangeboden instructie te oefenen.
• Naarmate de tijd vordert en ze meer weten en kunnen, geef ik de leerlingen opdrachten met meer variatie om het geleerde in te oefenen.

• Ik zorg voor voldoende afwisselende oefeningen gedurende het gekozen project.
• ik bouw voldoende oefenmomenten in.
• Ik bouw voldoende testkansen in vooraleer op het afgewerkte materiaal te werken.

• Veiligheid: (zie lessen met effect rond veiligheid)
• We maken duidelijke afspraken die gelden voor het volledige competentie centrum.
• Elke leraar is mee verantwoordelijk.
• We zorgen ervoor dat er altijd veilig kan gewerkt worden.

Evalueer, reflecteer en blik vooruit

Effectmeting bij de leerlingen:

• We voorzien regelmatig evaluatiemomenten met duidelijke evaluatiecriteria.
• Wat hebben we geleerd?
• De leerlingen leren uit hun fouten.
• Leerlingen doorlopen een PDCA cirkel, exit ticket, …

Als vakgroep kan je ondersteunen door:

• Na een aangereikt leerproces, wisselen we leservaringen uit, we maken regelmatig een eigen evaluatie en verfijnen het veiligheidsbeleid in de machinezaal.
• We gaan het effect van onze lessen evalueren ( Zie mindmap evaluatiewijzer )
• We geven niet alleen feedback meer streven ook naar groeigerichte feedup en feedforward.
• Ik verricht navraag bij mijn leerlingen over het verloop van de les.
• We reflecteren over het aangereikte leerproces en ons eigen handelingspatroon.
• We kunnen ons hierbij enkele praktische vragen stellen?
• Werkt een toolboxmeeting?
• Wat zijn de voor- en nadelen?
• Kunnen we voldoende stille momenten inbouwen?
• Werken de QR codes.
• Hebben we voldoende zicht op de aangereikte antwoorden van de vragen?

Leervragen:

• Zit de leerlijn correct?
• Halen we leerplandoel?
• Waar sturen we bij?

Organisatie

• Organisatie van mijn klas in een ruimer competentiecentrum:
• Wat heb ik nodig?
• Een werkzone, montageruimte, machines, stille ruimte, labo ...
• Moet ik daarvoor met collega's afspreken?
• Welke afspraken maak ik met mijn leerlingen?
• Wie kan over welke ruimte beschikken?
• Wie zal welke taken uitvoeren?
• Wat zijn de afspraken als de taak klaar is?
• ...
• Ik zorg ervoor dat het leslokaal of de lesruimte tijdig lesklaar is.
• Welke machines, toestellen hebben de leerlingen nodig?
• Werken alle machines, zijn alle veiligheidsmiddelen aanwezig?
• Zijn de snijgereedschappen aanwezig en goede staat?
• Zijn alle grondstoffen reeds aangekocht, aanwezig en gebruiksklaar?

Lesverloop

• Opstart van de les.
• Wat zijn de afspraken in het leslokaal, competentiecentrum?
• Hoe verloopt het omkleden?
• Hoe start ik m'n les op?
• Klassiekale of individuele instructies?
• Is er een takenschema nodig?
• Wat verwacht ik van mijn leerlingen op het einde van een les, periode?
• Moet ik daarvoor met collega's afspreken?
• Welke (veiligheids) afspraken zijn er om machines te gebruiken?
• Je maakt duidelijk welke stappen de leerlingen nemen vooraleer naar een machine te stappen;
• Gelden de afspraken voor iedereen in het competentiecentrum
• ...
• Einde van de les
• Je kan in het begin van de les reeds afspraken maken hoe we opruimen, hoe we de les eindigen, wat wordt verwacht.
• Je kan in het begin van de les een rolverdeling maken?
• Je kan iemand aanduiden die aangeeft hoe zijjn/haar les is gelopen en wat er geleerd werd.

Instructie / Probleemstelling

• Ik check of probleemgestuurd leren passend kan zijn voor deze les.
• Ik kan nieuwe kennis verwerven aan de hand van een probleem of een taak vanuit een authentieke, professionele context.
• Ik leer de leerlingen een wetenschappelijke methode toe te passen om een probleem te onderzoeken (voorbeeld STEM- doelen).
• Ik neem bij probleemgestuurd leren de rol van begeleider op.
• Tijdens het oplossen van het probleem leer ik leerlingen hoe ze hun keuzes kunnen beargumenteren om verdere stappen, besluiten te nemen.
• Ik geef heldere instructie, opgebouwd in logische stappen.
• Ik bouw mijn instructie logisch en in kleine stappen op.
• Ik laat leerlingen tijdens de instructie de stappen verwerken. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van aantekeningen, een oefening, een gesprek of door een digitale tool.
• Ik activeer mijn leerlingen tijdens de instructie.
• Ik verduidelijk vóór de instructie hoe mijn leerlingen er actief mee aan de slag moeten.
• Ik activeer mijn leerlingen door goeie vragen/opdrachten tussendoor te geven.
• Ik laat leerlingen oefenen, testen en hernemen.
• Ik combineer weloverwogen woord, beeld en een demo.
• Ik ondersteun de verbale instructies met onder andere voortonen en beeldmateriaal.

Begeleid inoefenen

• Ik begeleid de leerlingen van de lesfase instructie naar zelfstandige verwerking.

• De leerlingen krijgen oefentijd.
• De leerlingen kunnen hierin fouten maken en leren hieruit.
• We werken met restmaterialen
• We kunnen gebruik maken van een virtuele omgeving.
• Ik doe een stap voor en laat de leerlingen deze herhalen. Nadien doe ik een stap voor en laat ik de leerlingen de volgende stap zelf uitvoeren.
• De leerlingen kunnen een stappenplan opstellen of gebruiken.
• Ik geef een voorbeeldopdracht en laat de leerlingen alle stappen zelf uitvoeren, daarbij controleer ik het begrip van de leerlingen, zodat ik weet wat de leerlingen nog nodig hebben.

• Ik hou rekening met verschil in tempo en cognitieve mogelijkheden:
• Door bijvoorbeeld instructievideo's in te zetten waarin ik een probleem oplos.
• Door gebruik te maken van een projectdossier, leerpad, cursusmateriaal.

Doelgericht werken

• Ik kies mijn doelen voor de les of aankomende lessenreeks op basis van het leerplan.
• Ik durf kritisch te kijken naar mijn projecten en stel die in vraag.
• Ik bepaal welk doel ik wil bereiken met mijn leerlingen tijdens een les/lessenreeks vanuit hoge verwachtingen.
• Ik kijk naar het werkwoord in het leerplandoel.
• Ik deel met de leerlingen waarom dit betekenisvol is.
• Ik formuleer vanuit de leerplandoelen de leer/ lesdoelen.

Structuur

• Ik verduidelijk het lesverloop en de timing.
• Ik leg mijn leerlingen uit hoe we de les indelen en welke keuzes ik gemaakt heb in de voorbereiding.
• De leerling kunnen aan de hand van een schema zien waar welke activiteiten kunnen doorgaan.
• Ik maak duidelijke afspraken om een machine te gebruiken en welke stappen nodig zijn.
• Ik maak duidelijk hoe we omgaan met grondstoffen.
• Ik deel mijn verwachtingen van het leerlinggedrag met mijn leerlingen.

• Ik expliciteer aan de leerlingen wat, wanneer, waarom, door wie en hoe leerlingen geëvalueerd worden.
• Ik maak helder voor de leerlingen hoe ze geëvalueerd worden voordat ze aan een opdracht beginnen.
• Ik nodig leerlingen uit om mee te denken over de manier en het moment van evalueren.
• Ik zorg ervoor dat de afspraken rond de evaluatie helder zijn.

• Ik zet in op een lesstructuur met gerichte evaluatiemomenten waarbij de leerlingen hun leerproces in eigen handen kunnen nemen.

Doel

• Ik maak de leer- / lesdoelen duidelijk voor de leerling (kan voor elke leerling anders zijn)
• Je kan daarbij stappenplannen, checkisten gebruiken.
• Ik bepaal de succescriteria (samen met de leerlingen) die nodig zijn om het lesdoel te behalen.
• Ik maak duidelijk aan de leerling wat er verwacht wordt (stappenplan, tekening, afspraken, ...)
• Een goed eenvoudig opgesteld leer/ lesdoel zal je helpen duidelijke criteria te bepalen.
• Duidelijke criteria zal helpen om het leerproces in handen van de leerlingen te geven.
• Duidelijke criteria zullen helpen om helder te evalueren.
• Ik kader dit lesdoel in het grote(re) plaatje.
• Ik zorg dat mijn lesdoelen helder zijn voor alle leerlingen.
• Ik gebruik woord en beeld om mijn lesdoel kenbaar te maken
• Ik laat zien hoe succes eruit ziet, wat het eindproduct zou moeten zijn.
• Ik maak onbekende begrippen in het doel direct duidelijk aan de leerlingen.