Veiligheid

Thema veiligheid

De leerlingen zijn vertrouwd met de werkafspraken in de machinezaal. De leerlingen voeren regelmatig basishandelingen uit aan de machines.

We houden deze toolboxmeeting telkens bij het begin van een les of thema.

Deel 1 : Verkennen en herkennen van gevaar (toolboxmeeting)

Deel 2: Het werken en in gebruik nemen van de machine, veiligheidsles toepassen. Na de toolboxmeeting gaan de leerlingen aan de slag met de machine!

In dit voorbeeld werken rond veiligheid en vertrek je van leerplandoelen: De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen en gebruiken persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen.

Voorkennis

Via een onderwijsleergesprek kunnen we de voorkennis bij de leerlingen aftoetsen.Het stellen van gerichte open vragen aan de leerlingen en het modereren van het onderwijsleergesprek.We kunnen vragen stellen zoals:

• Zie je hier een onmiddellijk gevaar om deze handeling uit te voeren?
• Zie je hiervoor een oplossing.
• Wat kan er beter?
• Wat is er hier heel goed?
• Welke veiligheidsvoorzieningen zie je hier?

Als vakgroep kan je samen een leerlijn opstellen.

Lesverloop

We gebruiken in dit voorbeeld een toolboxmeeting als werkvom.Als vakgroep kunnen we afspraken maken dat we op regelmatige basis een toolboxmeeting organiseren met verschillen thema’s. We zetten daarvoor een duidelijke leerlijn uit.

Zelfstandig ontwikkelen

Vanaf deze fase zullen de leerlingen de machine in gebruik nemen.

• De leraar kan via een platform zoals edpuzzle, bookwidgets of streams nakijken of het filmmateriaal werd doorlopen, de vragen correct werden opgelost.
• De leraar wordt steeds op de hoogte gebracht van zodra een leerling een machine in bedrijf zal stellen.
• De leerlingen gebruiken hun eigen verslag en het stappenplan van de leraar.
• De leerlingen bekijken eerst de instructiefilm.
• De instructiefilm is voorzien van gerichte vragen
• De leerlingen beantwoorden de vragen voor er verdere acties / handelingen ondernomen kunnen worden.
• De coach / leraar geeft toestemming.

Als vakgroep kan je ondersteunen door:

• Als we een leerling een potentieel gevaarlijke handeling zien uitvoeren, dan reageren we als groep op eenzelfde manier.
• We maken afspraken.
• Wie spreekt aan?
• Elkaar verwittigen, gevaar melden, samen nadenken om een dergelijke situatie te vermijden, …
• We werken samen en proberen elkaar backup te zijn om gevaar te vermijden.

Evalueer, reflecteer en blik vooruit

Effectmeting bij de leerlingen:

• We voorzien regelmatig evaluatiemomenten met duidelijke evaluatiecriteria.
• Wat hebben we geleerd?
• De leerlingen leren uit hun fouten.
• Leerlingen doorlopen een PDCA cirkel, exit ticket, …

Als vakgroep kan je ondersteunen door:

• Na een aangereikt leerproces, wisselen we leservaringen uit, we maken regelmatig een eigen evaluatie en verfijnen het veiligheidsbeleid in de machinezaal.
• We gaan het effect van onze lessen evalueren ( Zie mindmap evaluatiewijzer )
• We geven niet alleen feedback meer streven ook naar groeigerichte feedup en feedforward.
• Ik verricht navraag bij mijn leerlingen over het verloop van de les.
• We refelcteren over het aangereikte leerproces en ons eigen handelingspatroon.
• We kunnen ons hierbij enkele praktische vragen stellen?
• Werkt een toolboxmeeting?
• Wat zijn de voor- en nadelen?
• Kunnen we voldoende stille momenten inbouwen?
• Werken de QR codes.
• Hebben we voldoende zicht op de aangereikte antwoorden van de vragen?

Leervragen:

• Zit de leerlijn correct?
• Halen we leerplandoel?
• Waar sturen we bij?

Instructie / Probleemstelling

Als leraar kan je vertrekken van een probleemstelling:

• Via de eerdere actie (toolboxmeeting) zijn leerlingen tot de bewustwording van een veiligheidsprobleem gekomen. We ontdekten er samen de oplossing.

Je kan ook vertrekken vanuit instructie:

• We geven de leerlingen heel gericht enkele instructies:
• We staan met max 6 leerlingen rond de machine
• We demonstreren heel duidelijk, traag en met gerichte kernwoorden de handelingen.
• We beperken het aantal stappen tot 10.
• De leerlingen kijken toe.
• We herhalen de stappen de leerlingen noteren de stappen.

Als vakgroep kan je ondersteunen door:

• Hospiteren bij elkaar om te leren van elkaar om eenduidige instructies te geven aan de leerlingen.
• Hanteren dezelfde begrippen.
• Gebruiken en ontwikkelen samen een beeldwoordenboek.
• Tijdens de instructies:
• Vangen elkaars leerlingen op indien een grotere klasgroep (we kunnen rondom de machine namelijk maar een goede instructie geven aan 6 personen )
• Maken de afspraak indien een instructie nodig, leggen we eventjes de machines stil, we creëren een geluidsarme omgeving.

Begeleid inoefenen

Als leraar kan je de leerlingen begeleid laten inoefenen door:

• 2 leerlingen uit het groepje herhalen de genoteerde stappen.
• De andere leerlingen kijken toe en sturen bij.
• De leraar kijkt toe en grijpt indien nodig in.
• De leraar geeft daarbij niet de oplossing maar stelt gerichte vragen om leerlingen aan te zetten tot een oplossing te komen.
• Nadien voorziet de leraar een uitgewerkt stappenplan met fotomateriaal in de form van filmmateriaal.
• Het verslag van de leerlingen wordt indien nodig bijgestuurd, uitgewerkt en toegevoegd aan een veiligheidsportfolio.

Als vakgroep kan je ondersteunen door:

• We spreken eenzelfde strategie af.
• We gebruiken allemaal hetzelfde veiligheid portfolio.
• We stellen samen de instructiefilmpjes op.
• We gebruiken hetzelfde platform
• We laten leerlingen toe een mobiel toestel te gebruiken om de instructiefilms te bekijken.

Doelgericht werken

• De leerlingen herkennen een potentieel gevaarlijke situatie en vermijden die.
• De leerlingen controleren de veiligheidsvoorzieningen aan een machine.
• De leerlingen stellen een machine veilig in.

Structuur

Om het gesprek in goede banen te leiden bouwen we rollen in:

• 1 leerling is gesprekleider, we trainen samen met de groep de rol in en stellen samen met de groep de vragen op.
• 1 leerlingen is verslaggever.
• 1 leerlingen bewaakt de kwaliteit van het gesprek.
• 1 leerling is tijdsbewaker
• Samen vormen de leerlingen een besluit, ze gebruiken daarvoor een invulformulier.
• De leraar modereert het gesprek en grijpt in door de leerlingen gerichte vragen te stellen, we zorgen ervoor dat de leerlingen moeten nadenken over een oplossing, wij bieden hen de oplossing nog niet aan.

Als vakgroep kunnen we ondersteunen door:

• Als een collega een toolboxmeeting organiseert zorgen we ervoor dat tijdens dit moment de rest van de machines nog niet wordt gestart (we respecteren even de stilte in de machinezaal)

• Als we een leerlingen een potentieel gevaarlijke handeling zien doen reageren we als groep op dezelfde manier, we maken afspraken.

• Wie en hoe zal je de leerling attent maken op het gevaar? Elkaar verwittigen, gevaar melden, samen nadenken om een dergelijke situatie te vermijden, …

Motivatie

• Door het didactisch principe van een toolboxmeeting toe te passen wordt er automatisch heel regelmatig over veiligheid gepraat, gediscussieerd … dit zorgt dat het thema veiligheid heel vaak ter hand wordt genomen en een rode draad vormt doorheen elke les.
• Het werkt dan ook motiverend om elke les te starten met een momentje van overleg rond het thema veiligheid.
• Je kan Leerlingen motiveren om didactische hulpmiddelen te gebruiken, waarbij veiligheidsriscico's en gevaren in beeld (kan via film, foto) worden gebracht.

Als vakgroep kunnen we ondersteunen door afspraken te maken:

• leerlingen motiveren door hen een veilige en gestructureerde omgeving aan te bieden.
• Bewust maken het van belang van opruimen op het einde van een les of taak.
• In een veilige situatie kunnen starten werkt motiverend.
• Regelmatige controles uitvoeren, al dan niet samen met leerlingen.
• ...

Doel

Het bewustwordingproces is de belangrijkste aanleiding om een toolboxmeeting te organiseren waarbij we de leerlingen bewust maken van de mogelijke gevaren en risico's aan en rond de machine.Als vakgroep kan je afspraken maken zoals:

• We trainen als vakgroep onszelf in het houden van een toolboxmeeting en volgen een training.
• We houden onder collega’s op regelmatige basis een toolboxmeeting, bedenk vanuit onze rol, als kritische vriend, gerichte veiligheidsvragen.
• We gebruiken een zelfde methodiek en sjabloon.
• We bespreken regelmatig de resultaten in de vakgroep, we houden in ons veiligheidsbeleid rekening met de resultaten van de leerlingen. (het principe meer ogen zien veel meer dan enkele)