საქართველოს 10 საუკეთესო ტბა

მდებარეობს ხევსურეთში მდინარე აბუდელაურის ხეობის თავში ზღვის დონიდან 2600 მეტრზე. აბუდელაურის ტბები მოიცავს სამ ტბას - მწვანე ტბა, ლურჯი ტბა და თეთრი ტბა. აბუდელაურის ტბები მაისის შუა რიცხვებამდე თოვლითაა მფრინავი, ხოლო აგვისტოში საგრძნობლად იკლებს და თითქმის შრება, ასე რომ საუკეთესო აბუდელაურის ფერადი ტბების სანახავად გახლავთ ივნისი და ივლისი.დავალება-

• როგორ ფიქრობთ, რატომ იცვლება ტბების მდგომარეობა სეზონების მიხედვით? რა ფაქტორები შეიძლება მოქმედებდეს ამაზე?
• შეადარეთ აბუდელაურის ტბების მდგომარეობა მაისსა და აგვისტოში. რა დასკვნებს გამოიტანთ კლიმატისა და გარემო პირობების შესახებ ამ რეგიონში?
• რა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს ტბების სეზონურ ცვლილებებს ადგილობრივ ეკოსისტემაზე?
• წარმოიდგინეთ, რომ ხართ ტურისტული სააგენტოს წარმომადგენელი. როგორ დაგეგმავდით ვიზიტს აბუდელაურის ტბებზე წლის განმავლობაში და რატომ?
• შეადარეთ აბუდელაურის ტბები საქართველოს სხვა ცნობილ ტბებს (მაგალითად, ტაბაწყურს ან რიწის ტბას). რა მსგავსებები და განსხვავებები შეიძლება არსებობდეს მათ შორის?

პალიატომის ტბა სიდიდით მესამე ტბაა საქართველოში ( ფარავნისა და კარწახის ტბების შემდეგ ). ამავდროულად ის ზღვის დონიდან ყველაზე დაბლა მდებარე და თევზით მდიდარი ტბაა საქართველოში. ეს ადგილი უნიკალურია ფრინველებზე დაკვირვებისთვის. ტბა გადამფრენი ფრინველების ერთ-ერთი ძირიტადი გასაჩერებელი და გამოსაზამთრებელი ადგილია. დავალება:

• რომელი ადგილი უკავია პალიასტომის ტბას სიდიდით საქართველოში?
• ჩამოთვალეთ ორი ტბა, რომლებიც პალიასტომზე დიდია.
• რა ორი უნიკალური მახასიათებელი აქვს პალიასტომის ტბას საქართველოს სხვა ტბებთან შედარებით?
• რატომ არის პალიასტომის ტბა მნიშვნელოვანი ფრინველებისთვის? დაასახელეთ ორი მიზეზი.
• რა აქტივობისთვისაა ეს ადგილი განსაკუთრებით საინტერესო?

ბაზალეთის ტბა,არის ვულკანური წარმოშობის ტბა. ეს ადგილი ცნობილია არა მხოლოდ ტბის სილამაზით, ან ბუნებით, ასევე, და უფრო მეტადაც სწორედ ტბის სამკურნალო თვისებების გამო. ტბაში არცერთი მდინარე არ ჩაედინება და არც გაედინება. ის მდიდრდება მხოლოდ და მხოლოდ წვიმის წყლითა და მიწისქვეშა მინერალებით, რაც ხდის მას ასეთ უნიკალურს. დავალება:

• ჩამოთვალეთ ორი მიზეზი, რის გამოც არის ცნობილი ბაზალეთის ტბა.
• როგორ მარაგდება ბაზალეთის ტბა წყლით? დაასახელეთ ორი წყარო.
• რატომ არის ბაზალეთის ტბა უნიკალური?
• რა არის ბაზალეთის ტბის მთავარი ღირსშესანიშნაობა?
• წარმოიდგინეთ, რომ ხართ ტურისტული სააგენტოს წარმომადგენელი. დაწერეთ მოკლე (2-3 წინადადება) სარეკლამო ტექსტი ბაზალეთის ტბის შესახებ, რომელიც დააინტერესებს პოტენციურ ვიზიტორებს.

რიწის ტბა და მისი მიდამოები უმშვენიერესია წლის ყველა სეზონზე. ტბის ქვაბული წარმოქმნილია გაგრის ქედის სამხრეთ-აღმოსავლეთ კალთიდან ჩამოქცეული კლდეზვავით, მდინარე ლაშიფსეს დაგუბების შედეგად. რიწის ტბის სარკის ფართობია 1,49 კმ², მაქსიმალური სიღრმე კი 101 მეტრი, იგი ამიერკავკასიაში ყველაზე ღრმა ტბაა. დავალება: ა) აღწერეთ, როგორ წარმოიქმნა რიწის ტბის ქვაბული. ბ) რა ფაქტორები განაპირობებს რიწის ტბის ტურისტულ პოტენციალს? გ) რატომ არის რიწის ტბა მნიშვნელოვანი ამიერკავკასიის რეგიონისთვის? პრაქტიკული დავალება: შექმენით რიწის ტბის ტურისტული გზამკვლევი, რომელიც მოიცავს ინფორმაციას ტბის ისტორიის, გეოგრაფიული მდებარეობის, ბუნებრივი მახასიათებლების და ტურისტული ღირსშესანიშნაობების შესახებ.

ფარავანი - ვულკანურ-ტექტონიკური ტიპის ტბა სამცხე ჯავახეთში, ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტში. მდებარეობს ზღვის დონიდან 2073 მ სიმაღლეზე. ტბა გაყინულია ზამთარში, ყინულის სისქე ირყევა 47-73 სმ შორის. ერთვის მდინარეები: შაორი, საბადოსწყალი, როდიონოვსკისწყალი. ტბიდან სათავეს იღებს მდინარე ფარავანი.დავალება:

• როგორ შეიძლება იცვლებოდეს ტბის ეკოსისტემა ზამთრიდან ზაფხულამდე, ყინულის დნობის შემდეგ?
• იმსჯელეთ, რა როლს თამაშობს ფარავნის ტბა რეგიონის ჰიდროლოგიურ სისტემაში, მხედველობაში მიიღეთ მასში შემავალი და გამომავალი მდინარეები.
• შეაფასეთ ფარავნის ტბის პოტენციური მნიშვნელობა ტურიზმისა და ეკონომიკური განვითარებისთვის ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტში.
• გააანალიზეთ კლიმატის ცვლილების შესაძლო გავლენა ფარავნის ტბაზე, განსაკუთრებით ყინულის საფარის სისქესა და ხანგრძლივობაზე.
• იმსჯელეთ, რა გამოწვევები შეიძლება არსებობდეს ფარავნის ტბის ეკოლოგიური წონასწორობის შენარჩუნებაში და რა ზომები შეიძლება იყოს საჭირო მის დასაცავად.

ბაზალეთის ტბა-ზღვის დონიდან 900მეტრზეა, დუშეთის მუნიციპალიტეტში,ქალაქ დუშეთის სამხრეთით 5 კმ-ზე. ზღვის დონიდან 879 მ. ზედაპირის ფართობი 1,22 კმ², მაქსიმალური სიღრმე 7 მ, წყლის მოცულობა 5,55 მლნ. მ³. ტბის ქვაბული წარმოიშვა ბაზალეთის პლატოსსამხრეთ-დასავლეთ ნაწილის მულდისებრი გაღუნვის შედეგად, ტბაში არცერთი მდინარე არ ჩაედინება და არც გაედინება. ის მდიდრდება მხოლოდ და მხოლოდ წვიმის წყლითა და მიწისქვეშა მინერალებით, რაც ხდის მას ასეთ უნიკალურს.საზრდოობს აატმოსფერული ნალექებისა და დროებითი ნაკადებით. მაქსიმალური დონე — ივნისში, მინიმალური — ოქტომბერში. იანვარსა და თებერვალში ტბა დაფარულია ყინულით, რომლის სისქე ზამთარში 0,5 მ-მდე აღწევს. ივლისში წყლის ტემპერატურა 25 °C-მდეა. წყალი მომწვანო-მურა ფერისაა.დავალება:

• რა როლს თამაშობს ატმოსფერული ნალექები და მიწისქვეშა წყლები ტბის წყლის ბალანსის შენარჩუნებაში?
• როგორ შეიძლება აიხსნას ტბის წყლის მომწვანო-მურა შეფერილობა და რა ინფორმაციას გვაძლევს ეს მისი ეკოლოგიური მდგომარეობის შესახებ?
• რა გავლენას ახდენს ზამთრის პერიოდში ტბის ზედაპირზე წარმოქმნილი ყინულის საფარი მის ბიომრავალფეროვნებაზე?
• როგორ შეიძლება შეიცვალოს ტბის ეკოსისტემა კლიმატის ცვლილების ფონზე, თუ გავითვალისწინებთ მის კვების სპეციფიკურ წყაროებს?
• რა პოტენციური საფრთხეები შეიძლება შეექმნას ტბას ანთროპოგენული ზემოქმედების შედეგად, მისი გეოგრაფიული მდებარეობის გათვალისწინებით?

ტაბაწყურის ტბა-სამცხე-ჯავახეთის მხარეში, ბორჯომისა და ახალქალაქის მუნიციპალიტეტების საზღვარზე მდებარეობს, ზღვის დონიდან 1991 მეტრზე. მისი სარკის ფართობი 14,2 კმ²-ა, მაქსიმალური სიღრმე - 40,2 მ, საშუალო სიღრმე კი - 15,5 მ. ტბის ქვაბული ლავური ნაკადების შეგუბების შედეგადაა წარმოქმნილი დავალება:

• როგორ წარმოიქმნა ტბის ქვაბული?
• რატომ არის მნიშვნელოვანი ცოდნა ტბის მახასიათებლების შესახებ, როგორიცაა სიღრმე და ფართობი?
• რა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს ტბის სიმაღლეს ზღვის დონიდან მის ეკოსისტემაზე?
• შეადარეთ ტბის მაქსიმალური და საშუალო სიღრმეები. რა დასკვნის გამოტანა შეიძლება ამ მონაცემებიდან ტბის ფორმის შესახებ?

კარწახის ტბა, იგივე ხოზაფინი —მდებარეობს სამხრეთ საქართველოში, ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში, 1799 მეტრ სიმაღლეზე.სახელმწიფო საზღვრით ტბა ორ ნაწილად იყოფა. ჩრდილო–აღმოსავლეთ ნაწილი (სარკის ფართობი 53%) საქართველოს ფარგლებშია, სამხრეთ-დასავლეთი — თურქეთში. საზრდოობს თოვლის, წვიმისა და მიწისქვეშა წყლით. ტბა გაუდინარია. წყალი მომლაშოა (880 მგრ/ლ). დეკემბრიდან მარტის მეორე ნახევრამდე დაფარულია ყინულით.ტბაში ბინადრობს თევზის სახეობები: კარჩხანა, კობრი, საზანი და კალმახი.დავალება:

• როგორ შეიძლება აისახოს კლიმატის ცვლილება კარწახის ტბის ეკოსისტემაზე, განსაკუთრებით მისი მაღალმთიანი მდებარეობის გათვალისწინებით?
• რა პოტენციური ეკონომიკური და ტურისტული შესაძლებლობები აქვს კარწახის ტბას და როგორ შეიძლება მათი განვითარება ეკოლოგიური ბალანსის შენარჩუნებით?
• როგორ შეიძლება აისახოს ტბის მომლაშო წყალი და სეზონური გაყინვა ადგილობრივ ბიომრავალფეროვნებაზე და რა უნიკალურ ადაპტაციებს შეიძლება ავლენდნენ იქ მობინადრე ორგანიზმები?
• რა გამოწვევებს და შესაძლებლობებს ქმნის ტბის გაუდინარი ბუნება წყლის რესურსების მართვისა და ეკოლოგიური წონასწორობის თვალსაზრისით?
• შეადარეთ კარწახის ტბის ეკოსისტემა საქართველოს სხვა მაღალმთიან ტბებს. რა მსგავსებები და განსხვავებებია მათ შორის და რა განაპირობებს ამას?

საღამოს ტბა მდებარეობს სამცხე-ჯავახეთში, ნინოწმინდის მუნიციპლიტეტში ჯავახეთის ვულკანური მთიანეთის აღმოსავლეთ ნაწილში, მდინარე ფარავნის აუზში, ზღვის დონიდან 1996 მ სიმაღლეზე.ტბის წყალშემკრები აუზი მდებარეობს სამსრის ქედის აღმოსავლეთ და ჯავახეთის ქედის დასავლეთ ფერდობებზე. ტბის სამხრეთ და სამხრეთ-დასავლეთ ნაპირები, აგებული ანდეზიტებით, მაღალი, ციცაბო და ჩამონგრეულია. ჩრდილოეთიდან ტბისკენ დამრეცად ეშვება ვულკანური შემაღლება, რომელიც არ ქმნის მაღალ ნაპირს. ტბის აღმოსავლეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაპირები დაბალია. აქვს ტრაპეციის ფორმა. საზრდოობს მიწისქვეშა, წვიმისა და თოვლის წყლით. მაქსიმალური დონე მაისშია, მინიმალური — სექტემბერში. ტბაზე გაედინება მდინარე ფარავანი. ზამთარში იყინება 4,5 თვით. ტბასთან გაშენებულია სოფელი საღამო.დავალება:

• რა გავლენას ახდენს კარწახის ტბის გეოპოლიტიკური მდებარეობა (ორ ქვეყანას შორის) მის ეკოლოგიურ მდგომარეობაზე და რესურსების მართვაზე?
• როგორ შეიძლება აისახოს კლიმატის ცვლილება კარწახის ტბის ეკოსისტემაზე, განსაკუთრებით მისი მაღალმთიანი მდებარეობის გათვალისწინებით?
• რა პოტენციური ეკონომიკური და ტურისტული შესაძლებლობები აქვს კარწახის ტბას და როგორ შეიძლება მათი განვითარება ეკოლოგიური ბალანსის შენარჩუნებით?
• როგორ შეიძლება აისახოს ტბის მომლაშო წყალი და სეზონური გაყინვა ადგილობრივ ბიომრავალფეროვნებაზე და რა უნიკალურ ადაპტაციებს შეიძლება ავლენდნენ იქ მობინადრე ორგანიზმები?
• რა გამოწვევებს და შესაძლებლობებს ქმნის ტბის გაუდინარი ბუნება წყლის რესურსების მართვისა და ეკოლოგიური წონასწორობის თვალსაზრისით?

ტობავარჩხლის ტბა-იგივე ვერცხლის ტბა სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარეში, წალენჯიხის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს, ეგრისის ქედის სამხრეთ კალთაზე, ზღვის დონიდან 2650 მ-ზე. საზრდოობს თოვლით, წვიმითა და მიწისქვეშა წყლებით.ტობავარჩხილი ეგრისის ქედზე ყველაზე დიდი ტბაა. დავალება-

• რა ალტერნატიული სახელით არის ცნობილი ტობავარჩხილის ტბა?
• რომელ მხარეში და მუნიციპალიტეტში მდებარეობს ეს ტბა?
• რა სიმაღლეზე მდებარეობს ტობავარჩხილის ტბა ზღვის დონიდან?
• რა არის ტბის ძირითადი წყაროები?
• რა განსაკუთრებული მახასიათებელი აქვს ტობავარჩხილის ტბას ეგრისის ქედთან მიმართებაში?