Sistema endokrinoa

SISTEMA ENDOKRINOA eta LINFATIKOA

Aner Rueda, Naroa Balanzategui, Ane Puertas eta, Ane Cordero

SISTEMA LINFATIKOA

SISTEMAENDOKRINOA

ZER DA?

ZER DA?

ANATOMIA ETA FUNTZIOAK

ZErez osatua dago?

Aurkibidea

GURUINA ETA HORMONA

ANATOMIA

FUNTZIOAK

HORMONA NAGUSIAK

GAIXOTASUNAK

GAITZAK ETA APLIKAZIOAK

INDARTZEKO...

INDARTZEKO...

SISTEMA LINFATIKOA

Gure gorputzeko defentsa

SISTEMA ENDOKRINOA

Erreakzio kimikoen motorra

ZER DA?

HORMONEN ARDURADUNA

Gorputzaren zelula, organo etab. en funtzioetan eragina

Hormonak sortu eta askatzen dituen ehunarekin erlazionatuta

SINTETIZATU

FUNTZIOAK

Hormonak

01

Guruinetan

Sistema endokrinoak 3 funtzio nagusi ditu

ERANTZUNA EMAN

Infekzioei, odoleko kaltzioari, kanpo estimuluei

02

Nerbio sistema

ERREGULATU

Hormonen jaiaketa

03

Hipotalamoa

Sistema endokrinoaren ANATOMIA

Pankrea eta organo sexualakPankrekoak eta barrabilak/obarioak Intsulina eta androgenoak

ORGANOAK -->GURUINAK --> HORMONAK-->

Guruin endokrino nagusiak

03

02

01

GURUIN ENDOKRINOAK

HORMONAK

GARRANTZITSUENAK

Hormonak jariatu eta, hauek gorputzean zehar barreiatu. Odol korronteak baliatu

Odolera jariatu ondoren beste zelula batzuetan eragin fisiologikoa duten substantziak AUTOKRINOAK: Eragina gertu PARAKRINOAK: Eragin hurrun

8 guruin garrantzitsuenak:- Hipofisia - Tiroidea - Paratiroidea - Timoa - Pankrea - Giltzurrun gainekoak - Barrabilak - Obarioak

HORMONA ETA GURUINA

HORMONA NAGUSIAK

OXITOZINA

TIROXINA

PARATIROIDEARENA

TIMOARENA

ANDROGENOAK

INTSULINA

ADRENALINA

ESTROGENOAK

HIPOFISIA

HAZkundearena, oxitozina, prolaktina, lutoestimulantea eta folikuloestimulantea

Entzefaloaren oinarrian kokatua- Hazkundearena --> diafisiaren hazkundea - Oxitozina --> umetokiaren uzkurdurak - Prolaktina --> bularretik esnea jariatzea - Lutoestimulantea --> obulazioaren erregulazioa - Folikuloestimulantea --> umeetan obuluen ekoizpena

HIPOFISIAREN KOKAPENA

TIROIDEA eta PARATIROIDEA

Tiroxina eta paratiroidearena

Erreakzio kimikoak bultza Hezurren eraketan parte

Tiroidea trakeatik gertu.Tiroxinak iodo asko --> Paratiroidea tiroidearen atzean Paratiroidearenak odoleko fosfato eta kaltzioa erregulatu -->

TIROIDEA ETA PARATIROIDEAREN KOKAPENA

TIMOA

TIMOARENA

Toraxaren goiko aurrealdean Timolina --> mina murriztu Timopoetina Timosina --> inmunitate sistema

TIMOAREN KOKAPENA

GILTZURRUN GAINEKO GURUINAK

KORTISOLA ETA ADRENALINA

Kortisola: "Estresaren hormona" --> Proteinen eta gluzidoen metabolismoa erregulatu --> Preio igoeren aurrean erantzuna eman Adrenalina: Gorputza estualdietara egokitu --> Beldurraren usaina

GURUINEN KOKAPENA

Gibela

PANKREA

Glukagoia eta intsulina

Digestio sistemaren ezkerraldeko zakutxoa Glukagoia: Odoleko azukre maila igo Intsulina: Azukrea odolera xurgatzea ahalbidetu

Pankrea

Obulutegiak

BARRABILAK eta OBULUTEGIAK

Estrogenoak eta androgenoak

OBULUTEGIAK:Estrogenoak eta progesterona --> Ugal organoak aktibatu --> Umetokia prestatu

BARRABILAK:Androgenoak eta testosterona --> Ugal organoak garatu --> Sexu ezaugarriak aktibatu

Barrabilak

GURUIN SEXUALAK

GAIXOTASUNAK ETA APLIKAZIOAK

Aplikazioak:- Terapia hormonala

Gaixotasunak:- Diabetesa - Hiper/Hipotiroidismoa - Cushing-en sindromea

DIABETESA

ODOLEKO GLUKOSA ALTUA

1. mota: Nahikoa intsulina ez (Jaiotzetik)2. mota: Kalitate txarreko intsulina (Diabetesa) SINTOMAK: Egarria, gosea, fatiga, begirada lausoa, pisu galera

Biztanleriaren %9,2 ak jasaten du

Odoleko azukrea neurtzeko beharra

HIPER eta HIPOTIROIDISMOA

Tiroxina kantitate desegokiak

HIPERTIROIDISMOA: Ekoizpen handiegiaHIPOTIROIDISMOA: Ekoizpen txikiegia Sintomak: insomnioa, kontzentratzeko zailtasunak, antsietatea, lepoko hantura edo eskuen dardarak

Lepoko hantura sintomak

CUSHING-EN SINDROMEA

KORTISOL MAILA ALTUAK

Ondorioak: Fatiga, giharren ahuldura, hipertentsioa edo hematomak izan daitezke.

Kausak: Estres kronikoa, hormona sintetikoen efektuak, zelula kaltegarriak...

TERAPIA HORMONALA

Androgenoei esker

Genero disforiari aurre egin, osasun psokologikoa bermatu. Aldaketa fisikoen jarraipena egin, odoleko osaketa kontrolatu eta medikura maiz joan.

INDARTZEKO

- Kirol asko egin- Dieta nutritibo bat eraman - Azterketa medikoetara joan - Medikuaren gomendioak kontuan hartu

ARAZOEN SINTOMAK:- Ura edaterakoan egarria edukitzen jarraitzea - Tripako mina handiak - Pisua irabazi edo galdu denbora gutxian - Oso nekatuta eta ahul sentitzea

Kirola egitea mesedegarria da

ERREFERENTZIA BIBLIOGRAFIKOAK

Douketis, James D. “Ganglios linfáticos inflamados - Trastornos del corazón y los vasos sanguíneos - Manual MSD versión para público general.” MSD Manuals, ekaina 2022, https://www.msdmanuals.com/es-mx/hogar/trastornos-del-coraz%C3%B3n-y-los-vasos-sangu%C3%ADneos/trastornos-del-sistema-linf%C3%A1tico/ganglios-linf%C3%A1ticos-inflamados. Accessed 1 March 2024. Mayo clinic. “Linfoma - Síntomas y causas.” Mayo Clinic, 14 December 2022, https://www.mayoclinic.org/es/diseases-conditions/lymphoma/symptoms-causes/syc-20352638. Accessed 1 March 2024. mayo clinic. “Terapia hormonal de feminización.” Mayo Clinic, 2 December 2023, https://www.mayoclinic.org/es/tests-procedures/feminizing-hormone-therapy/about/pac-20385096. Accessed 1 March 2024. Nemours kids health. “El sistema endocrino (para Adolescentes) - Nemours KidsHealth.” Kids Health, iraila 2023, https://kidshealth.org/es/teens/endocrine.html. Accessed 1 March 2024. Reitegi, Maite. YouTube: Home, https://sites.google.com/site/zientzia3/zientziak-3/biologia-eta-geologia--3-dbh/5-erlazioa/5-6-sistema-endokrinoa?pli=1. Accessed 1 March 2024. “Sistema linfatikoa – egitura, funtzioak, gaixotasunak. Nola funtzionatzen du sistema linfatikoak? – Elikadura osasuntsua nire ondoan.” Elikadura osasuntsua nire ondoan, 7 September 2022, https://eu.healthy-food-near-me.com/lymphatic-system-structure-functions-diseases-how-does-the-lymphatic-system-work/#Lymphatic-system-8211-the-most-common-diseases. Accessed 1 March 2024. Wikipedia. “Guruin endokrino.” Wikipedia, 12 abendua 2019, https://eu.wikipedia.org/wiki/Guruin_endokrino. Accessed 1 March 2024. wikipedia. “Hormona.” Wikipedia, 13 abendua 2023, https://eu.wikipedia.org/wiki/Hormona. Accessed 1 March 2024. wikipedia. “Sistema linfatiko.” Wikipedia, urtarrila 2021, https://eu.wikipedia.org/wiki/Sistema_linfatiko. Accessed 1 March 2024.

Gaia lantzeko dinamika

Antzararen jokoa

Deskargatu plantilla eta galderak hemen: https://docs.google.com/document/d/11LRHLp082KEBg4to_JrTPv8vAofEcAK0jn-0nCxRdCY/edit?usp=sharing

MILA ESKER ZUEN ARRETAGATIK