las cruzadas

Las Cruzadas

EMPEZAR

Itxaso, sara y juliana

ÍNDICE

ondorioak

Hasiera

gurutzatuak Lurralde Santuan

Arrazoiak

hitzak

ESKERRIK ASKO

HASIERA

LOREM IPSUM

• Gurutzadak 1095. urtean hasi ziren, «Leku Santuak», hau da, Jesukristo bizi izan zen eskualdeak, menderatze musulmanetik askatzeko.

Zein da gurutzaden helburu nagusia?

LOREM IPSUM

• Espedizio militarrak izan ziren, eta Jerusalem hartu eta turkiarren eskuetan eroritako leku sakratuak kristautasunerako berreskuratu nahi zituzten. Gudariek beren bularretan brodatuta zeramaten gurutzeagatik deitu zien horrela. Guztira, 1095 eta 1291 arteko zortzi gurutzada egin ziren.

Lehen Gurutzada (1095-1102) mendebaldeko Europako indarren kanpaina militar bat izan zen, Jerusalem hiria eta Lurralde Santua kontrol musulmanetik berreskuratzeko.

Hitzak

LOREM IPSUM

Hitzaren eta horren zergatiaren jatorria da oihalezko gurutzea intsignia gisa erabili zela Lurralde Santuko errekonkistak parte hartu zuen arroparentzat. Erdi Arotik, hitz gurutzatuaren esanahia hedatu egin zen, boto bat betetzeko hasitako eta desleialen aurkako gerra guztiak barne hartzeko, hau da, musulmanen, paganoen, herejoen edo exkomunio ediktuaren aurka zihoazela.

Ondorio erlijiosoak

LOREM IPSUM

Eliza Latinoaren boterearen froga izan ziren, eta Ekialdeko komunitate kristauekin harremanetan jartzeko aukera eman zioten. Hala ere, gatazka sortu zuten Eliza ortodoxoarekin, eta 1054ko zisimak irekitako egoera larriagotu zuen. Konstantinopla latindar konkistak ortodoxoen erresumina eragin zuen, eta bi mende eta erdi geroago, hiriaren leku turkiarraren aurrean, esan zezaketen: «hobe da Sultanaren turbantea Aita Santuaren gurpila baino».

soziala

LOREM IPSUM

Gurutzadek jaun feudalak ahuldu zituzten; askok bizia galdu zuten edo Ekialdean geratu ziren; beste batzuk pobretu egin ziren beren lurrak saltzeagatik; gainera, denbora luzez kanpoan egon zirenez, ezin izan zituzten beren eskubideak zaindu. Erregeek konfiskatu egin zituzten plaza hutsak, eta gogor murriztu zituzten jaunen pribilegioak.

Ekonomikoak

Mendebaldean herri musulmanetatik hartutako laborantza eta fabrikazio prozedura berriak sartu ziren. Merkataritzak, batez ere itsasokoak, bultzada handiagoa hartu zuen.

kulturala

LOREM IPSUM

• Arteak eta zientzia arabiarrak eta bizantziarrak mendebaldeko kultura hobetu zuten; ohiturek aldaketa nabariak izan zituzten eta bizitza-generoa ez zen hain latza izan.

Gurutzatuak Lurralde Santuan

LOREM IPSUM

• Lehen Gurutzadak kanpaina militarren, erromes armatuen eta erresuma kristauen asentamenduaren fenomeno historiko konplexua hasi zuen. Musulmanen aurrerapenaren ondorioz galdutako lurren kontrola berreskuratzea izan zen haren helburua.

• Bigarren gurutzada Las Cruzadas izeneko kanpainen bigarren kanpaina militar handia izan zen. XII. mendean, Mendebaldeko Europatik (batez ere Frantzia) Ekialde Ertainera abiatu ziren, Lurralde Santua eta, bereziki, Jerusalem hiria konkistatzeko, vii. mendetik musulmanen eskuetan baitzeuden.

• Hirugarren gurutzada, Erregeen Gurutzada ere esaten zaiona, Europako buruzagien ahalegina izan zen Lur Santua Salah ad-Din Yusuf ibn Ayyuben bidez (gaztelaniaz Saladino deitzen zaio) birkonkistatzeko. Arrakasta partziala izan zen, baina ez zen bere azken helburura iritsi: Jerusalem menderatzea.

• Laugarren gurutzada Inocencio iii.a aita santuak Lurralde Santua berriz konkistatzeko aldarrikatutako espedizio militar bat izan zen, baina norabidea aldatu eta Konstantinopla —bizantziar Inperioko hiriburua— konkistatu eta arakatu zuten gurutzatuek, Latindar Inperio iragankorra ezarri zutenek.

• Bosgarren gurutzada Mendebaldeko Europatik zetozen ekintza militarren multzoa izan zen, Jerusalem eta Lurralde Santua berriz hartzeko, lehenik eta behin Egiptoko Ayubi estatu boteretsua garaituz, eta Jerusalenen aurkako erasoa egin zuten, azkenean hiria musulmanen esku utzita.

• Seigarren gurutzada, bosgarren gurutzadak porrot egin eta 7 urtera, eta Jerusalem berreskuratzeko beste saiakera bat izan zen. Azkenik, gurutzatuek hiria berpiztea lortu zuten, baita Nazaret, Sidón, Jaffa eta Belén ere.

• 1248an Egipto al-Salih Ayyuben Ayubí sultanarekin aliatutako musulmanek Siria eta Palestina korritu zuten, eta Jerusalem konkistatu eta arpilatu zuten, Seigarren Gurutzadaren ondorengo hamar urteko treguaren ondoren. Urte horretan bertan, Al-Salih kristauak eta haren aliatu korasmiarrak garaitu ziren.

LOREM IPSUM

• Zortzigarren gurutzada izan zen, halaber, Luis ix.a erregeak Tunisen 1270ean egin zuen kanpaina militarra. Helburua, lortu ez zena, hiriaren emiraren kristautasunera bihurtzea eta erlijio hori lurralde mugakidean zabaltzea zen. Espedizio militarrak porrot egin zuen eta bertan Frantziako erregea hil zen.

• Bederatzigarren gurutzada zortzidun gurutzatuaren zatitzat hartzen da askotan. Ingalaterrako Eduardo printzea, ondoren Eduardo I, Frantziako Luis ix.aren Tunisiaren aurkako gurutzadarekin elkartu zen, baina Frantziako kanpamendura iritsi zen erregea hil ondoren. Sizilian negua igaro ondoren, gurutzadarekin jarraitzea erabaki zuen eta haren jarraitzaileak zuzendu zituen, mila eta bi mila bitartean, Akreraino, Adonde 1271ko maiatzaren 9an iritsi zen.

¡Eskerrik asko!