indarrak

INDARRAK

aurkibidea

01. zer dira indarrak?

02. INDAR BAT NEURTZEA ETA ADIERAZTEA

03. gorputzak deformatzea

04. indarren konposizioa

05. legeak

1. Zer dira indarrak?

Indarra gorputz bat mugitzeko edo deformatzeko egiten den edozein ekintza da.

ekintza horietan bi gorputzek hartzen dute parte eta bi motatakoak izan daitezke:

urruneko indarrak

Bi gorputzak ez badute elkar ukitzen Adibidez; pisua, indar magnetikoak…

kontaktuzko indarrak

Gorputzak elkar ukitzen badute Adibidez; baloiari ostikada bat ematean...

bi motatako ondorioak eragiten dituzte gorputzetan:

efektu dinamikoa

higiduran aldaketaren bat eragiten direnak.

efektu estatikoa

gorputza deformatu edo apurtzen dutenak.

2. INDAR BAT NEURTZEA ETA ADIERAZTEA

Indarrak magnitude bektorialak dira eta bektoreen bidez irudikatzen dira

aplikazio puntua

Indarren elementuak

Indarra egin den gorputzaren puntu bat da.

norabidea

indarrak eragiten dion lerroa da.

noranzkoa

indarrak izan ditzakeen bi orientazioetako bat da.

intentsitatea

indarraren balioa adierazten du.

Indarren neurketa

Indarra neurtzeko tresna dinamometroa da.

indarraren unitatea SI sisteman newtona da (N) Beste unitate bat: kiloponda (kp) 1 kp = 9,8 N

3. gorputzak deformatzea

Gorputz batek jasaten duen deformazio maila egindako presioaren araberakoa da.

presioa

PRESIOA (P) EGINDAKO INDARRAREN ETA INDARRA ERAGITEN ZAION AZALERAREN ARTEKO ERLAZIOA DA. PRESIOAREN UNITATEA SI SISTEMAN PASCAL (Pa) DA.

P: PRESIOA Pa)F: INDARRA N S: AZALERA m2

gorputzen sailkapena

Deformazioaren arabera gorputzak sailkatu daitezke

gorputz zurrunak

Ez dira deformatzen (adb; harria).indar handia eragiten bada haustura-muga gainditu eta puskatu egingo da

gorputz elastikoak

indar bat aplikatzean deformatu egiten dira baina jatorrizko forma berrezkuratzen dute (adb; malgukia).indarra handiegia denean elastikotasun-muga gainditu eta ez da jatorrizko egoerara itzuliko.

gorputz plastikoak

indarra aplikatzean deformatu egiten dira baina ez dira jatorrizko egoerara itzultzen (ADB; plastilina).

4. INDARREN KONPOSIZIOA

indar multzo baten erresultantea edo ordezkaria bilatzea da.

Bi indarrek eragiten badute gorputz baten gainean, indar bakar batekin (FR) ordezkatu ahal dira.

1.Noranzko berdina

2.aurkako noranzkoa

3.perpendikularrak

1. noranzko berdina

indarrarrek noranzko berdina dutenez hauen totala jakitzeko, bi indarrak batzen dira.

7 N

adb: fr = f1 + f2 fr = 4 + 3 fr = 7n

2. aurkako noranzkoa

indarrek aurkako noranzkoa badute hauen totala jakitzeko, bi indarren kenketa egiten da.

1N

adb: Fr = f1 - f2 Fr = 4 - 3 fr = 1n fr=

3. perpendikularrak

5N

indarrak perpendikularrean badaude, indarren totala diagonalean egongo da. Totala kalkulatzeko, pitagorasen formula erabili behar da.

5. legeak

indarrei buruz hainbat lege daude. hooke eta newton.

newtonen legeak

1. legea

Inertziaren legea

INDARREK GORPUTZEN ABIADURA ALDATZEN DUTE. abiadura-aldaketa bat gertatzen da; Beraz, azelerazioa dago. Azelerazioa gorputzaren masaren araberakoa da.

2. legea

dinamikaren funtsezko legea

3. legea

akzio-erreakzioaren legea

1. legea

inertziaren legea

Bideoa:

lorem ipsum

Gorputz batek pausaguneko edo higidura zuzen uniformeko (HZU) egoeran jarraituko du, baldin eta hari eragiten dion indarrik ez badago.

2. legea

dinamikaren funtsezko legea

Bideoa:

Gorputz baten azelerazioa aplikatutako indarrarekiko zuzenki proportzionala da.

lorem ipsum

3. legea

akzio-erreakzioaren legea

Bideoa:

lorem ipsum

Gorputz batek beste baten gainean F indarra (akzioa) eragiten badu, bigarren gorputzak lehenengoaren gainean indar berdina egingo du baina aurkako noranzkoan (erreakzioa) –F.

hooke-ren legea

Gorputz elastikoetan gertatzen den deformazioa zuzenki proportzionala da egindako indarrarekiko.