ZELENTERATUAK

ZELENTERATUAK

Leire Aizpuru, Aicha Bady, Nini Kizikelashvili eta Aya Tamlakoutan

AURKIBIDEA

• Zer dira?

• Ezaugarriak

• Sailkapena

• Polipoak

• Marmokak

• Ugalketa

• Habitat

• Zelenteratuaren elikadura

• Bideoa

01

ZELENTERATUAK

Zer dira?

Zelenteratuak oso egitura bakuneko animaliak dira, itsasoan bizi dira, itsasertzean batez ere. Gorputzaren antolamendua bakuna da, belakiena bezala. Zaku itxurako gorputzak luzakin koroa ditu, horiek aho inguratzen dute. Ahoa gorputzaren barruko digestio barrunbeaz lotuta dago. Zelenteratuen gorputz paretak hiru geruza ditu: Epidermisa: digestio barrunbea estaltzen du. Mesoglea: gorputzari eusten dio.

EZAUGARRIAK

• Harrapakina ukitzean, eztena jaurti eta toxina bat askatzen du, toxina horrek paralizatuta uzten ditu tamaina txikiko harrapakinak.

• Zelenteratu gehienak haragijaleak dira eta kustazeo txikiak jaten dituzte.

SAILKAPENAK

SAILKAPENA

Zelenteratuen 10.000 espezie baino gehiego daude. Talde horretan baitan bi talde bereizten dira egituraren arabera: batetik, bizi eserikoak hau da ez direnak mugitzen: Polipoak eta hauek anemonak eta koralak dira. Bestetik askatasuna dutenak dira hau da mugitzen direnak, eta hauek marmokak dira.

POLIPOAK

Anemonak: Normalean substratuari itsasten zaizkion itsas animaliak dira, batzuetan hondoko hondarrean, beste batzuetan harkaitzetan, eta baita krustazeoen edo moluskuen maskorretan ere. 1.25 cm-tik 2 m-ko diametrora neurtzen dute. Polipo bakartiak dira, animalia bat bera baino gehiago landare koloretsua diruditenak. Koralak: Itsas koralak, animalia kolonialak dira. Koralak zooide izeneko ehunka edo milaka gizabanakok osatzen dituzte eta tamaina handikoak izan daitezke. Ur tropikal eta subtropikaletan arrezife handiak eratzen dituzte. «Koral» terminoak ez du esanahi taxonomikorik, eta horren azpian hainbat organismo mota sartzen dira.

MARMOKAK

Marmokak: gorputz biguna dute, plater itxurakoa. Igerilari motelak dira eta oso gorputz irristakorra dute. Hasieran marmokak algak dira. Alga horiek handitzen direnean hazi bat askatzen dute. Hazi hori denbora pasa heinean, marmoka bihurtzen da. Bizidun hauek, bizi denbora gutxi dute, eta hiltzen direnean hazi bat askatzen dute, eta hazi hori berriro ugaltzen da. Aktiniak: aktinia bi eratara aurkitzen da bere bizilekuan. Alde batetik forma zilindrikoan egon daiteke eta bertan tomate itxura du. Bestetik, zabaltzen denean, uretako txikuaren antza du. Beren garroekin krustazeo txikiak edo itsas larbak harrapatuz elikatzen dira. Arroken arrailduren artean daude, batez ere, harrapakinak harrapatzeko. Beraien harrapakinak harrapatzeko, substantzia pozoitsu bat erabiltzen dute hauek paralizauta uzteko.

HABITAT

Uretako ekosistemetan daude, batez ere eremu tropikaletako itsasokoak, nahiz eta batzuk ur gezetan bizi diren. Forma bentonikoak dituzte, hau da, itsas hondoan bizi direnak, anemonak eta koralak, esaterako. Eta forma planktonikoak, ur-zutabean aske flotatzen dutenak, hala nola marmoka motako formak. Badira pelagikoak (itsaso zabalean bizi dira, plataforma kontinentaletik kanpo), zenbait marmoka bezala, eta badira dementsalak (kostaldeko uretan bizi dira), koralak eta anemonak bezala.

ZELENTERATUAK HABITATEN ADIBIDEAK

Adibidez, ilargi medusa aurkitzen dugu, ozeano guztietan zabalduta dagoena, Artikoan izan ezik, eta, beraz, Amerika, Asia, Europa, Australia eta Afrikako zenbait eremutako itsasoetan bizi dena. Ur gezako marmoka, aldiz, Asiako ur gezatako gorputzetatik dator, Hydra generoko kideak bezala, ur gezatan bizi baitira. Bestalde, itsas liztor beldurgarria (Chironex fleckeri) Australiako itsas uretan eta Asiako hego-ekialderantz mugatuta dago batez ere. Bestalde, koralezko arrezifeek, zenbait zelenteratuak motaz osatuak egon daitezkeenak, habitat definituagoa dute, eta habitat hori itsaso tropikalekin lotuta egon ohi da, 50 metroko sakoneran, 20 eta 28 ºC bitarteko tenperatura-tarteekin eta gazitasun-baldintza jakin batzuekin. Horiek oso produktiboak diren eta planetarako ekologia-garrantzia duten itsas ekosistemen parte dira; gainera, kostaldeko beste itsas ekosistema batzuekin lotuta daude, eta horiekin elkarrekiko onurak eskaintzen dituzte.

Horrela, espeziearen arabera, zelenteratuak honela elikatzen dira:

• Fitoplanktona
• Zooplanktona
• Partikula disolbatuak
• Arrainak
• Krustazeoak
• Moluskuak
• Arrautzak
• Beste zelenteratuak batzuk

elikadura

Zelenteratuaren motaren arabera, animalia horiek elikatzeko modu bat dago. Horrela, batzuk harrapari aktiboak dira, hala nola marmokak, beren harrapakinak beren garroak, ahozko besoak eta knidozito pozoitsuak erabiliz ehizatzen dituztenak geldiarazteko eta gero irensteko. Aldiz, bizitza sesileko zelenteratuak, hala nola koralak, uretan disolbatutako substantziak iragaziz elikatzen dira, partikulak xurgatuz. Espezie batzuek mantenugaiak lortzen dituzte erlazio sinbiotikoak dituzten algen bidez, animaliaren barruan bizi direnak, eta, beraz, endosimbiontes esaten zaie.

UGALKETA

Izaki zelenteratuak belaunaldi txandaketa dute, hau da, sexu bidezko ugalketa zein asexuala izan dezakete. Animali hauek birsortzeko (bere ehunak, organoak etb. sendatzeko) ahalmen handia dute.

POLIPO ETA MARMOKEN UGALKETA

POLIPOAK

MARMOKAK

Alde batetik, polipo itxurakoak gemazio bidez ugaltzen dira normalean. Espezie kolonial batzuetan (koraletan, adibidez) gemazio bidez sortutako organismoak ez dira beraien jatorriko polipoetatik bereizten eta polipo horri lotuta segitzen dute. Modu horretan polipo koloniak sortzen dira. Koralen kasuan prozesu hau asko eman bada arrezife koralak sortzen dira.

Beste aldetik, marmokek ugalketa sexuala dute eta dioikoak izaten dira normalean, hau da, espezie hauetan bai arrak eta bai emeak daude. Askotan gameto arrak eta gameto emeak uretan askatzen dira eta bertan gertatzen da hauen ernalketa.

MARMOKEN BELAUNALDI TXANDAKETA

Lehenengo bi marmoken gameto ar eta emea ernaltzen dira zigoto bat osatuz. Zigoto hori hazten da planula bat bihurtu arte. Ondoren planula hori itsas-hondora itsatsi eta berriro hazten da polipoa bihurtuz. Momentu honetan polipoa elikatzeaz bakarrik arduratzen da. Polipo hori kolonia burtzerakoan eta beharreko elikadura maila iristerakoan zatiketa prozesu berri batean sartzen da. Polipoak anana irudiko forma batera iristen da. Anana irudiko izaki horren goiko ‘diskoa’ azkatu egiten da efira bihurtuz. Efira hori hazten denean marmoka bihurtzen da.

BIDEOA

https://youtu.be/9R3XVApEcT0?si=C2qgJjMnpHOaLppD

BIBLIOGRAFIA

SAILKAPENA: - https://www.lifeder.com/celenterados/ -https://www.ecologiaverde.com/anemonas-de-mar-caracteristicas-tipos-y-alimentacion-3889.html -https://pecesmediterraneo.com/invertebrados-del-mar-mediterraneo/actinia-equina/ -https://www.bing.com/search?pglt=169&q=celenterados+tipos&cvid=e6e3331fdf9d4aeda968125ec0fddac5&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIGCAEQABhAMgcIAhBFGPxV0gEIOTk4NGowajGoAgCwAgA&FORM=ANNAB1&DAF0=1&PC=ACTS UGALKETA: - Biologia-Geologiako (Batxi 1) 'elkar' liburua - https://europe.oceana.org/es/blog/como-se-reproducen-las-medusas/ HABITAT: - https://www.lifeder.com/celenterados/ - https://www.expertoanimal.com/tipos-de-cnidarios-que-son-ejemplos-caracteristicas-y-reproduccion-26177.html