HEZEGUNEAK

HEZEGUNEAK

Leioako udalerrian

HAS GAITEZEN!

AURKIBIDEA

1-Hezegunen inbentarioa eta horren onurak. 2- Eguraldia 3-Haien egoera 4-EAE-ko hezegunen inbentarioa. 5-Haien egoera 6-Leioako hezeguneak: 6.1 Lertutxe urtegiko hezegunea: 6.1.1Ezaugarriak 6.1.2Ingurune naturala(fauna, flora...) 6.2 Astrabudua ibarreko hezegunea: 6.2.1Ezaugarriak 6.2.2Ingurune naturala(fauna, flora..) 6.3 Lamiako ibarrako hezeguneak: 6.3.1Ezaugarriak 6.3.2Ingurune naturala(fauna, flora...) 7- Hausnarketa

HEZEGUNEAK edo LEKU HEZEAK: zer dira? zer onura dakarte?

ZER DIRA HEZEGUNEAK?

Hezeguneak, etengabe edo aldizka, urak hartuta egoten diren eremu lauak dira. Urak estalita egoten diren eremu lauak bai lehorrekoak nola itsasbazterrekoakizan daitezke. Naturalak edo artifizialak. Babestutako naturguneak dira eta biodibertzitaterako oso onuragarriak dira.

HEZEGUNEEN ONURAK

Hezeguneak guztiz beharrezkoak dira, gauza onuragarri askoren eragile baitira. Hauek dira hezeguneen onurak:

1- Ura garbitzen du. 2- Uholeen kalteak murrizten dituzte. 3- Itsasertza egonkortzen dute. 4- Kutsadura murrizten dute. 5- Nekazaritzako eta arrainketarako elikagaik ekoizteko.

LOKALIZAZIOA

Lertutxe urtegiko hezegunea

Astrabudua ibarreko hezegunea

Lamiakoko ibarra hezegunea

EGURALDIA

TEMPERATURA: maximoa 18 minimoa 11

HEZETASUNA: Hezetasuna 68%

HAIZEA: haizea 13km orduko doa

INTSOLAZIOA:Leioan , 15 ordu eta erdiko intsolazioa (eguzki-argia) dago.

PREZIPITAZIOA: 0,1 / M2 daude leioan

EAEko Hezeguneen INBENTARIOA.

Zer da? Zergaitik eta zertarako?

Hezeguneen INBENTARIOA

ZER DA?

Hezeguneen inbentarioa, EAEko hezeguneakezagutzeko eta ahal den neurrian, hauek babesteko babes neurriak hartzeko sortu egin da. Baita ere, honetan hezegune bakoitzaren informazio orokorra gordetzen da.

SAILKAPENA:

Hauek sailkatzeko eta bakoitza behar duen babes-neurriak hartzeko, EAEko Hezeguneen inbentarioan hezeguneak sailkatzeko multzoak egin dira:- I.MULTZOA - II.MULTZOA - III.MULTZOA Multzo hauetako bakoitzak babes-neurri ezberdinak ditu.

GURE HEZEGUNEAK ARRISKUAN DAUDE! SALBATU BEHAR DITUGU!

ASTRABUDUA:

Astrabuduako hezegunea da okerren dagoena. Legez kanpoko landareak eta landareentzako pestizidak erabili dituzten baratze batzuetatik gertu. Produktu horiek direla eta, ura kutsatu da eta hezeguneko arrain babestu bati kaltetu. Ere bai espezie batzuk desagertu dira eta espezie inbasoreak aurkitu dituzte. Societatea erabaki du gizakien patrimonioa izango dela importantea delako. Elkargoak dio astrabudua hezegunea egoera onean dagoela baina hobeto mantendu behar dela ezeren botilarik ez sartzen saiatuz eta tu ez.Oso aintzira ederra da errespetatu beharko genukeena

lLERTUTXE

Euskal Herriko Unibertsitatean (EHU) dagoen hezegunea. Nahiko ondo kontserbatuta , eta fauna eta flora zabalak. Harizti zahar dezente ere.

LAMIAKO:

Lamiakoko hezegunea nahiko ongi kontserbatuta. 143 landare espezie eta 168 hegazti espezie. Mehatxu handiena da fabrikak ura kutsatzea. Alkateak proiektu bat hasi du:Pasealekua eraikitzeagaz oinezkoen mugikortasuna bultzatuko litzateke, eta bidegorriak eskualdean bizikletaren erabilera sustatuko luke". Ere bai ondoko errepideak ez egitea eskartu dute kaltearen ondorioak berrikuzten

LERTUXE:

LEIOAKO HEZEGUNEEN LOKALIZAZIOA

LEIOAKO HEZEGUNEAK

LERTUTXEKO URTEGIA HEZEGUNEA

Hurrengoa

EZAUGARRIAK

• MULTZOA:

• UDALERRIA:

Leioa

III. multzoa

• LOKALIZAZIOA:

• TAMAINA:

Latitudea: 43°19′33″N Longitudea: 2°58′05″W

Az.: 2.18 ha Per.: 944.44 m

• UR MOTA:

• UNITATE HIDROLOGIKOA:

Ur gazia

Ibaizabal

INGURUNE FISIKOA eta NATUR-SISTEMAK

• Hezegune hau pertsona guztientzat irekita dago.
• 19 hektareako azalera izan arren, 6 hektarea baino ez dira urtegiaren parte. Gainerakoa, 3 kilometroko bideek lotutakoa, 420 espezie eta barietateko 2.200 zuhaitz eta zuhaixka daude.
• Arboretuma bi parte ditu: bata, natur-gunea, zein Zientzia eta Teknologia Fakultatearen eta Arte Ederren Fakultatearen arteko ibarbidean dagoen.
• Bestalde, Lertutza errekastoaren inguruan, berez garatutako haritzez eta haltzez osatutako baso txikia, gaur egun naturaltasun handia duena.

FAUNA

Ur-oiloa (Anas platyrhynchos)

Ugalketa: Neguan hegazti taldekoia bada ere ugalketa garaian bikoteak bakartiak izaten dira eta oso lurraldekoiak. Hau da obiparoa da.

Arnasketa: Birikietatik arnasten du

Elikadura: Orojalea da eta urtaroaren arabera landareen eta animalien arteko proportzioa aldatzen du. Ihiak, ur azpiko landareak, fruituak eta zekaleak jaten ditu, bai eta ornogabe ugari ere.

DORDOKAK ( Emys Orbicularis)

- Elikadura orojalea dute. - Obiparoa da eta bere arrautzak likido amniotikoa dute. Hau da garatuta jaiotzen dira.Emeak 3 eta 16 arrautzen artean jartzen ditu udan. Barne ernalketa dute. - Birikien bidez arnasten dute. -Ingurune ia guztiak jasan ahal dituzte.

ZERTZETA (Anas Crecca)

• Elikadura orojalea dute.
• Obiparoa, jarritako arrautz amniotikoak txitatzen dituzte hiru astetan zehar. Barne-ernalketa dute.
• Biriki bidezko arnasketa dute.
• Udan zehar, Eurasian bizi da, neguan hegoaladerantz migratzen dute, hau da, Euskal Herrian neguan zehar ikus daitezke.

APIOA

Apioa (apium grabeolens) Umbeliferaseko botanika familiako landarea da, eta perrexila, hinojoa, azenarioa edo txiribia bezalako landare ezagunak ditu.

Angiospernoak dira, hermafroditak dira hau da bi sexuak ditu fruituan. Ugalketa normala egiten du hau da anteratik polena ateratzen da eta ubulutegira doa hor enbrioaia sortzen da eta azkenik, obulutegia fruitua bihurtzen da. Hazia babestu eta erreserba nutritiboak izateko

Mehatsu egoeraren aldetik, ez dago zeren eta gehiago eta gehiago erabiltzen da hau esan nahi du ez dagoela egoera txarrean ez dagoelako babestuta nahi duzu anbeste hartu ahal duzu.

ASTRABUDUA IBARREKO HEZEGUNEA

Hurrengoa

EZAUGARRIAK

• MULTZOA:

II. multzoa.

• LOKALIZAZIOA:

Longitudea:-2.97608386 (2º 58' 33.9'' W ) Latitudea:43.31707825 (43º 19' 01.48'' N )

• UDALERRIA:

Erandio / 25.56 ha / 93.04 Leioa / 1.91 ha / 6.96

• UR MOTA:

Ur geza

• TAMAINA:

ha 27,47 pe 550,04m

• UNITATE HIDROLOGIKOA:

Ibaizabal

INGURUNE FISIKOA eta NATUR-SISTEMAK

• Astrabudua Ibarreko Hezegunearen parte txiki bat Leioan kokatuta dago, beste aldea, berriz, Erandion. Hala ere, bi aldeak bideekin daude elkarrekin lotuta.
• Hortu txikiez inguratuta dago.

FAUNA

AINGIRA (Anguilla Anguilla)

• Elikadura haragijalea dute.
• Obiparoak dira, baina ez dituzte arrautz amniotikorik eratzen. Kanpo ernalketa dute.
• Zakatzetatik arnasten dute.

• Aurkitutako ibai-aingirarik luzeenak 133 cm eta 6,6 kg-koa zen, eta zaharrenak 88 urte zituen.

SORGIN ORRATZA( ANISOPTERA) ASTRABUDUAN

• Sorgin orratzaren elikadura predatzailea da , haragijaleak dira insektuaz elikatzen baitira.

• Trake edo birikietatik arnasten dute.

• Taldearen inguruan esan ahal dugu ornogabea dela, artropodoa, insektua.Burua toraxa eta sabelaldea du euliaren antzekoa da desberdintasuna sorgin orratzak 4 hego eta eiulia 2 ego dituela.

• 13-15 cm inguru da bere tamaina.

• Ugalketa sexualaren bidez ugaltzen dira. Obiparoak dira, arrautzak landare hezetan uzten dituzte uraren gertu

• Zientzialariek baieztatu dute sorgin horratzak desagertzeko arriskuan daudela.

• Leku hezeetan bizi dira, mota askotako ur gezako habitetan

• bi hego ditu alde bakoitzeko, bi begi handiak eta buztan bat handia dela.

ERBINUDEA (Mustela Nivalis)

• Elikadura haragijalea dute.
• Bibiparoa da, hau da, kumea amaren zabelean garatu egiten da. Barne-ernalketa dute.
• Biriki bidezko arnasketa dute.
• Haragijaleak diren ugaztunek, haragijale-ordena deitzen dena osatzen dute. Erbinudea talde honetako ugaztunik txikiena da.

ARRAIN HIRUANTZA( GASTOLESUS AKULEATUS)

-Arrain hiruantzaren elikadura orojalea da bere elikadura generalki plaktonaz, algaz eta beste animali txikiz elikatu ahal dira. -Obiparoak dira. Elikaduraren inguruan ere esan dezaket ugalketa sexualaren bidez udaltzen dira. - Arnasketa: zakatzen bidez arnasten dute arrain guztien bezala.

LAMIAKOKO IBARRA HEZEGUNEA

Hurrengoa

OHITURAK:maskarada

LAMIAKO HEZEGUNEA

LAMIAKO HITZAREN ETIMOLOGIA

Zer da? Maskarada ez da soilik antzerki bat.Pertsonai, maskara eta dantzekin ospatzen dute. Da modu bat Euskal herriko mitologia irudikatzeko. Noiztik egiten da? (urtea) 1979tik ospatzen da. Noiz ospatzen da? Maiatzan Zergatik egiten da? Festa hau jarraitzen da egiten lamiaren historioak mantentzeko eta ez galtzeko. Beraien ametsa da arbasoak gaztei kontatzea historioa horrela ez galtzeko. Zein helbururekin egiten da? Jai onen helburu nahagusia da jendeari erakuztea bere kultura nola den herritar hauen izaera. Zer egiten da egun horretan? Lehenengoz, Lamiako dantza Txikia egiten dute kaleen zehar(lamidantza), Gero ahokoa jotzen dute eta azkenean euskal mitologiaren pertsonaien jarduera. Zeintzuk dira pertsonaia nagusiak? Prudentzia, Mari, Sugar, Lamaia , Ur, Lur, Illazki, Gau, Eguzki, Su, Oineztarri, Mendi, Galtzagorri, Igurma, Aker, Sorgin eta Letxu.

-Lamiako hitzak Lamia hitzatik dator. Zer da lamia? Lamia erdi ahate erdi neska da.Euskal herriko mitologiaren parte da. Esaten denez, ibaien ondoan bizi ziren.

LEGENDA

Prudentzaren semea itsasora jaon zen eta ez zen bueltatu. Prudentzia itsaso alboan itxaon zuen penaz hil arte. Horren ondorioz, Lamiek beste lamia batean bihurtu zuten.Prudentzia Berriz media eta zona horretan itxaroten zuelako, zona guzti hori "Lamia"ko deitu dute.

EZAUGARRIAK

• MULTZOA:

III. multzoa

• LOKALIZAZIOA:

Longitudea: (2º 59' 49.53'' W ) Latitudea: (43º 19' 04'' N )

• UDALERRIA:

Leioako udalerria

• UR-MOTA:

Ur gazia

• TAMAINA:

Az.: 16.34ha Per.: 2,008. 17m

• UNITATE HIDROLOGIKOA:

Ibaizabal

INGURUNE FISIKOA eta NATUR-SISTEMAK

• Klima aldetik, itsasoaren hurbiltasuna kontuan hartuta, tenperatura ez da ez oso altua egunean ezta oso baxua gauean.
• Prezipitazioari dagokionez, nahiko prezipitazio dago. Hilabete euritsuena azaroa da, eta uztaila, berriz, lehorrena. Hemendik hurbil, Sondika aireportua dago , meteorologikal datu batzuekin.
• Tenperaturaren aldetik , urte guztiaren batez besteko tenperatura 14,2 ingurukoa da. Urtarrila tenperatura hotzena eta abuztua beroena.
• Azkenik hazeari dagokionez nagusia da.

FAUNA

ARRATOI ARRUNTA( RATTUS NORVEGICUS)

-Elikadura: Arratoia belarjalea da. Bere elikadura normalean: frutas, barzazkiz eta fruitu lehorrez. -Ugalketa: Arratoia bibiparoa da eta plazenta du. Bestalde karenduna da. Espertoak diotenez arratoien jaiotza oso azkar egiten da. -Arnasketa: Arratoia ugaztun guztiak bezala birikien bitartez arnasten du.

Zankaluzea

(Himantopus himantopus)

• Elikadura: Ornogabeetaz elikatzen da, intsektu urtarrak bereziki, dipteroen larbak eta koleoptero urtarrak. Hau da haragijaleak dira.
• Obiparoak dira eta apirila eta abustuaren artean ugalketa egiten dute.
• Birikien bidez arnazten dute.
• Bere hanka luzeekin arin mugitu ahal da.

HORMA-SUGANDILA (Podarcis Muralis)

• Elikadura intsektujalea dute, hau da, haragijalea. Baita ere anfibioen larbak jan ditzakete.
• Obiparoak dira, baina ez dituzte jaritako arrautz amniotikoak txitatzen. Barne-ernalketa dute.
• Biriki bidezko arnasketa dute.
• Harrapatzaileetatik ihes egiteko, haien buztana gorputzetik bereiz daiteke, eta gero leheneratu ditzakete.

SASIAK

Sasia zuhaixka arantzatsua da, gogorra eta menperatzen zaila da, eta nahaspilatsuta hazten da, garaiera desberdinetako zuhaixkak osatuz. Udaberria iristean, sasia landare mugikor bihurtzen da. Ipar hemisferioko eskualde epel eta hotzetan dago, baina baldintza tropikaletara ere egokitzen da.

Sasiak angiospermoak dira, eta horrek esan nahi du fruituak ematen dutela, baina nekazariek ere landatzen dituzte. Sasiak ez daude mehatsu egoeran, oso azkar ugaltzen dira beraien kabuz.. Sasiak landare inbaditzaileak dira eta zuhaixkak ere, baina hau kalte egiten dio gure ekosisitemari adibidez Sasiak beste landare batzuk hazteko oztopo bihur daitezke, eta inguruko eremuetan eragin kaltegarria izan dezaketen fauna-mota ugari ere izan ditzakete.

INTSUSUAK( sambucus)

Intsusuak zuhaitz txikiak dira. Fruitu batzuk ditu. Lehenengo alboko argazki bezala daude, eta gero lore zuriak ateratzen dira beheko argazkian ikusi ahal duzun moduan.Medikugintzan asko erabiltzen da. Angiospernoa da, hermafrodita. Horregatik ugalketa normala egiten du hau da anteratik polena ateratzen da eta ubulutegira doa hor enbrioaia sortzen da eta azkenik, obulutegia fruitua bihurtzen da. Hazia babestu eta erreserba nutritiboak izateko.

Haren mehatsu egoera, nahiko mehatsatuta dago. Landare mota hau asko erabiltzen dute medikuntzan eta aparte belarjale askoren janaria da.

LANDARE ESKALATZAILEA

Botanikan, landare igokari bat elementu bizi edo hil baten gainean dagoen landare bat da (horma, horma-sarea, etab.). Landare eskatzailea, arantzadun landare igokiriak garatzen dituztenak garatzen dituztenak dira eusten dien egitura edo gidari bati atxikitzeko. Haien adibide oso bereizgarria arrosa-sastrak eskalada dira.

Landare igokaria hazien bidez elikatzen dira, esan ahal dugu angiospermoak direla. Ez daude mehatsu egoera oso azkar egaltzen dira eta inbasoreak direla eta ekosistema askotan hazten dira

KALTEAK EKOSISTEMAREKIKO

Landare inbaditzaileek ekosistemetan duten eragina suntsitzailea izan daiteke. Espezie autoktonoak lekuz aldatzean, kate trofikoen oreka eteten da eta beste organismo batzuek duten elikagai-eskuragarritasuna aldatzen da.

HAUSNARKETA

1- Eremu babestua izatea haien ekosistema guztiak 2- Haien kaltearen ondorioz multa jartzea eta dirulaguntza horrekin neurri serio gehiago hartzea 3- Pertsona bat sarritan haren egoeraren informazioa aipatzea

4- Debekatu animaliak ukitzea, etxera eramatea etab. haien babesa bermatzeko

Eskerrik asko! Honen ostean zera eskatzen dizugu: gure HEZEGUNEAK ZAINDU eta SALBATU!

Ander Moreno, Luken Piñuelo, Uxue Cabarcos, Ane Zulueta