AUTOFOCUS
AF
Czym jest autofokus? Autofocus, to, najprościej mówiąc, mechaniczne i automatyczne ustawianie ostrości. Wyposażone są w niego wszystkie aparaty amatorskie i te wbudowane w telefony. Podobnie jest w przypadku obiektywów – zdecydowana większość nowych szkieł jest wyposażona w system automatycznego ustawiania ostrości. Oczywiście nie zawsze tak było. Kiedyś ostrość trzeba było ustawiać ręcznie za pomocą pierścienia na obiektywie, co nie było łatwym zadaniem. Pierwszy system autofocusu pojawił się już w latach 60-tych, jednak szerokie zastosowanie w większości aparatów znalazł dopiero kilkanaście lat temu. Zadaniem autofokusu jest wykrywanie kontrastu na zdjęciach i ustawianie ostrości na jednym lub wielu punktach. W szerokich kadrach, gdy ogniskowa ma małą wartość, zwykle ostre jest niemal wszystko. Różnice zaczynamy zauważać przy dłuższych ogniskowych, gdy tło staje się rozmyte. Autofokus jednak nie zawsze wyostrzy to, co chcemy, bo nie czyta nam w myślach. Dlatego właśnie możemy korzystać z różnych trybów autofocusa, bo w różnych sytuacjach różne są nasze oczekiwania względem niego.
Jak działa autofocus? W aparatach systemowych wykorzystywane są dwie różne metody ustawiania ostrości. Do ustawiania ostrości lustrzanki cyfrowe wykorzystują system detekcji fazy a bezlusterkowce, przede wszystkim detekcji kontrastu. Detekcja fazy wykorzystuje osobny, umieszczony w dolnej części komory lustra czujnik wykrywania fazy. Z kolei w bezlusterkowcach czujnikiem odpowiedzialnym za ustawianie ostrości jest sama matryca. Działanie tego mechanizmu opiera się na założeniu, że ostrość jest idealna, gdy kontrast obrazu jest największy. Chcąc potwierdzić, że obiektyw jest zogniskowany poprawnie, aparat wprowadza soczewki obiektywu w ruch, przesuwając je do przodu i do tyłu w odniesieniu do punktu o najwyższym kontraście. Taki pomiar jest zazwyczaj też dokładniejszy.
Autofokus z detekcją fazy Do ustawienia ostrości wykorzystywane są czujniki umieszczone poza matrycą światłoczułą. Ich zadaniem jest obliczenie odległości między dwoma wybranymi promieniami światła, które padają na matrycę. W dużym uproszczeniu – jeżeli promienie nie zbiegają się w jednym punkcie, obraz jest nieostry
Autofokus z detekcją kontrastu Zasada działania jest prosta. Oprogramowanie aparatu mierzy kontrast obrazów znajdujących się w kadrze. Soczewki poruszają się do momentu, w którym osiągnięty zostanie najwyższy kontrast, a co za tym idzie – najlepsza ostrość Niektóre aparaty wykorzystują system hybrydowy, który łączy w sobie mechanizmy detekcji fazy i detekcji kontrastu, umożliwiając śledzenie ostrości w trybie podglądu obrazu na żywo.
Automatyka ostrości (AF) to funkcja, dzięki której aparat automatycznie ustawia ostrość na fotografowany obiekt. Większość aparatów cyfrowych wyposażona jest w to rozwiązanie. Istnieją różne tryby pracy systemu AF, a ich dostępność zależy od modelu aparatu. Możemy je dobierać do sceny albo obiektu, który fotografujemy.
3 TRYBY PRACY AUTOFOKUSA Większość aparatów cyfrowych wyposażonych jest w trzy tryby pracy autofocusa: pojedynczy, ciągły oraz tryb mieszany.
TRYB POJEDYNCZY Zwany One-Shot w Canonach i AF-S w Nikonach. To zdecydowanie najbardziej powszechnie używany tryb autofokusa. Idealny do wykonywania zdjęć obiektów nieruchomych: śpiących dzieci, fotografii makro czy produktowej. To także dobra opcja, gdy fotografujemy w dość ciemnym pomieszczeniu, a aparat ma problem z ustawieniem ostrości. Po wciśnięciu spustu migawki do połowy, aparat raz ustawia ostrość. Inaczej mówiąc, ostrość zostaje „zablokowana” na tak długo, jak długo pozostaje wciśnięty spust migawki do połowy, a my możemy spokojnie zrobić zdjęcie lub je przekadrować.
TRYB CIĄGŁY Zwany Al Servo w Canonach i AF-C w Nikonach. Ten tryb autofokusa przeznaczony jest do fotografowania obiektów w ruchu. Raz ustawiona ostrość na poruszającym się obiekcie, będzie za nim „podążać” tak długo, jak długo trzymasz wciśnięty przycisk migawki do połowy. Niezależnie, czy obiekt oddala się od obiektywu, przybliża, czy może porusza na boki. Idealne rozwiązanie, gdy próbujesz uchwycić dzieciaki w ruchu czy ruchliwego zwierzaka.
TRYB MIESZANY Rozwiązanie łączące dwa powyższe tryby. Jeśli nie do końca wiesz, czego spodziewać się po fotografowanym obiekcie, wtedy zdecyduj się na tryb mieszany, zwany Al Focus. W tym trybie aparat pracuje jak w trybie pojedynczym (po wciśnięciu migawki do połowy, ostrość zostaje zablokowana), chyba, że fotografowany obiekt zaczyna się przemieszczać. Wtedy AF zaczyna pracować, jak w trybie ciągłym. Jak to często w fotografii bywa – nie istnieje rozwiązanie idealne. Tryb mieszany występuje tylko w niektórych modelach aparatów, poza tym lubi zawodzić. Jeśli czujesz się wciąż niepewnie, dopytaj mnie w komentarzu, albo zwyczajnie przeczytaj powyższe opisy raz jeszcze i od razu spróbuj przetestować je na żywo. Z aparatem w ręce.
Ręczna regulacja ostrości (MF) Przy ustawieniu ręcznej regulacji ostrości (MF) fotograf ustawia ostrość ręcznie, nie korzystając z automatyki aparatu. Chociaż w przypadku aparatów cyfrowych częściej fotografuje się z użyciem systemu AF, ręczna regulacja ostrości przydaje się wtedy, kiedy korzystanie z automatyki jest utrudnione — na przykład podczas fotografowaniaw w bardzo słabym oświetleniu, podczas fotografowania z bliska lub gdy scena jest mało kontrastowa. W trybie MF ustawiamy ostrość pierścieniem regulacji ostrości na obiektywie.
Co to jest wspomaganie AF? Wspomaganie AF doświetla obiekty w ciemnych miejscach, aby ułatwić ogniskowanie. Wspomaganie AF emituje czerwone światło w momencie wciśnięcia spustu migawki do połowy, aż do momentu nastawienia ostrości, co ułatwia ogniskowanie. W tym czasie pokazuje się wskaźnik .
Autofocus – jak ustawiać i na czym się skupiać? Do prawidłowej pracy system autofokusa potrzebuje kontrastowych elementów. Jeśli wybierzemy kadr, na którym będzie widoczne przede wszystkim niebo – autofokus nie będzie umiał ustawić prawidłowo ostrości w jednym punkcie. Wystarczy, że w części kadru znajdzie się element kontrastowy dla płaszczyzny nieba, na przykład odległe drzewo, budynek – możemy ustawić ostrość na ten właśnie punkt, a następnie przekadrować zdjęcie. Inny problem pojawi się, gdy będziemy mieli aparat z możliwością wykrywania twarzy. Po włączeniu tej funkcji, system autofokusa będzie ustawiał ostrość na wykrytych twarzach, ale nie na osobach lekko odwróconych lub wręcz będących tyłem do aparatu. Gdy pozwolimy aparatowi wybrać punkt AF, musimy pamiętać, że system faworyzuje pierwszy plan. Dlatego w takim ustawieniu ostre będą obiekty znajdujące się najbliżej aparatu.
PUNKTY AUTOFOKUSA Pomogą Ci ustawić ostrość na konkretnym elemencie kadru. Są aparaty, które posiadają tylko jeden punkt AF, na samym środku kadru. Wtedy ustawiasz ostrość, wciskając migawkę do połowy, i zdjęcie przekadrowujesz. Są też takie, gdzie mamy kilka, kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt punktów autofocusa w aparacie. Jak wybrać odpowiedni punkt? Możesz pójść na łatwiznę i pozwolić aparatowi samemu zdecydować, gdzie złapie ostrość. Pamiętaj przy tym, że automatyka zawsze będzie faworyzować pierwszy plan. Ja jednak zachęcam do świadomego fotografowania i odradzam tę opcję.
PUNKTY AUTOFOKUSA Kiedy spojrzymy w wizjer aparatu, zobaczymy tak zwane punkty autofokusa. Są to małe kwadraciki, w których oprogramowanie aparatu, we współpracy z obiektywem ustawia ostrość. W zależności od modelu aparatu punktów tych może być kilka lub nawet kilkadziesiąt. Domyślnie aparat ma ustawiony automatyczny autofokus. To oprogramowanie aparatu, analizując scenę na którą, patrzymy przez obiektyw, wybiera punkty, w których ustawiona będzie ostrość. Zazwyczaj ostrość ustawiana jest na obiektach znajdujących się na pierwszym planie. Nie prowadzi to do niczego dobrego, gdyż zdajemy się na wybór dokonywany przez aparat, a ten może nam nie odpowiadać. Najlepiej więc korzystać z innych niż automatyczny trybów autofokusa. Przyczyni się to do fotografowanie w sposób przemyślany i świadomy.
PUNKTY AUTOFOKUSA W większości aparatów dostępne są (poza całkowicie automatycznym) trzy tryby ustawienia autofokusa. Mają one różną nazwę w zależności od marki aparatu, lecz ich działanie jest podobne Omówię je na przykładzie aparatu Marki Sony.
PUNKTY AUTOFOKUSA Autofokus strefowy. Pole matrycy podzielone jest na trzy strefy. Prawą, środkową i lewą. Wybór jednej z nich spowoduje, że ostrość będzie ustawiona właśnie w obrębie wybranej strefy. To ustawienie dobrze sprawdza się przy fotografowaniu szybko poruszających się obiektów, mamy bowiem pewność, że nie uciekną nam one z obszaru, w którym następuje wyostrzenie zdjęcia.
PUNKTY AUTOFOKUSA Autofokus punktowy. Ustawienie ostrości bierze udział jedynie środkowy, krzyżowy punkt autofokusa. Ustawienie to dobrze sprawdza się w fotografii krajobrazowej oraz tam, gdzie mamy do czynienia z płaskimi powierzchniami. Ten tryb pozornie wymusza na nas ustawienie ostrości w centrum kadru, lecz nic nie stoi na przeszkodzie, by po ustawienie ostrości przekadrować obraz w wizjerze.
PUNKTY AUTOFOKUSA Autofocus lokalny. Najbardziej elastyczny i kreatywny tryb wyboru punkt ustawiania ostrości sami możemy wybrać punkt na matówce, w którym aparat będzie ustawiał ostrość. Do wyboru mamy kilkanaście pól autofokusa. Ten tryb jest doskonały dla bardziej zaawansowanych fotografujących, którzy mogą precyzyjnie wybrać miejsce, w którym ustawiona będzie ostrość. Doskonale sprawdza się on fotografii portretowej i produktowej.
canon
nikon
PUNKTY AUTOFOKUSA Przykłady
Jest kilka przypadków, kiedy mechanizm autofokusa może nas zawieść, a raczej, zawiedzie niemal na pewno. Uwaga na: Mało kontrastowe powierzchnie, takie jak biała ściana czy czyste niebo. Wzory wypełniające cały kadr (tekstylia, tapeta) Przedmioty w ciemnym pomieszczeniu. Elementy blisko siebie, jak na przykład źrenica i rzęsy. Aparat nie będzie potrafił zdecydować, na skupić ostrość. Intensywnie odblaskowe czy świecące powierzchnie (oszklone budynki) W takich przypadkach, kiedy wyraźnie widzisz, że Twój aparat „zgłupiał”, najlepszym wyjściem jest wyłączenie AF i przejście w tryb MF czyli Manual Focus. Ni mniej ni więcej, oznacza to, że wyłączamy silnik w aparacie/obiektywie i sami, za pomocą pierścienia na obiektywie, ustawiamy ostrość na odpowiednim elemencie. W aparatach analogowych był to jedyny sposób na zdjęcia ostre jak tasak. :) Wiele nowszych modeli aparatów kompaktowych czy lustrzanek posiada dotykowy ekran, w który wystarczy kliknąć, aby ustawić ostrość na dowolnym elemencie zdjęcia. Tak jak w smartfonach. Także ostrzenie w trybie Live View, czyli podglądem na żywo na wyświetlaczu, może przynieść zaskakująco dobre efekty.
