Untitled genially

Pan Tadeusz

Adam Mickiewicz

Księga IV Dyplomatyka i łowy

Play

Marta Kierończyk Wojtek Klawikowski

Adam Mickiewicz (1798-1855)

Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego romantyzmu. Był poetą, publicystą, filozofem, działaczem politycznym. W czasie, kiedy Adam Mickiewicz tworzył swoje dzieła, Polska znajdowała się pod zaborami. Obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego zaliczany do grona tzw. Trzech Wieszczów.

"Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie" Adama Mickiewicza to epopeja narodowa, powstała w latach 1832–1834 w Paryżu. Składa się z dwunastu ksiąg pisanych wierszem. Akcja utworu rozgrywa się na Litwie, w dworku Soplicowo i w pobliskim zaścianku w Dobrzynie, w latach 1811 –1812.

Młode pokolenie

Córka zmarłej młodo Ewy Horeszko i wnuczka zabitego przez Jacka Soplicę Stolnika. Panna 14-letnia, która zamieszkała pod soplicowskim dachem wraz ze swą opiekunką, Telimeną

Wykształcony i przystojny syn Jacka Soplicy z jego krótkiego i nieudanego małżeństwa. Wychowywany przez Stryja – Sędziego, studiował w Wilnie. Po powrocie do Soplicowa wikła się nieco w romans z Telimeną, w końcu jednak, żeniąc się z Zosią Horeszkówną, wypełnia plany swego ojca.

Tadeusz Soplica

Zosia Horeszkówna

Plan wydarzeń

1.

Przygotowania do łowów - pomyłka Tadeusza

2.

Rozmowy Ks. Robaka wśród szlachty zgromadzonej w karczmie u Jankiela.

3.

Polowanie na niedzwiedzia.

4.

Gra Wojskiego na rogu kończąca polowanie.

5.

Spór Asesora z Rejentem o to kto zabił niedzwiedzia

6.

Opowieść Wojskiego o Domejce i Dowejce.

Księga IV rozpoczyna się tęsknotą narratora za ojczyzną. Według legendy, wielki książę Giedymin miał sen na Górze Ponarskiej o wilku żelaznym i za radą Wajdeloty Lizdejki (litewskiego arcykapłana z czasów pogańskich) założył miasto Wilno (zostało ono porównane do Rzymu). Wspomnienia narratora dotyczą piękna litewskich lasów i obyczajów wiążących się z nimi, w tym łowów. Narrator wspomina także wielkiego Baublisa (dąb w powiecie rosieńskim), który w czasach Mickiewicza liczył podobno tysiąc lat i pamiętał czasy pogańskie, a także lipę czarnoleską (symbol polskiej poezji).

Pomyłka Tadeusza

1.

Co dzieje się w Soplicowie o poranku ?

W Soplicowie od rana trwają przygotowania do polowania na niedźwiedzia.

2.

Kto i po co zbudził Tadeusza?

Śpiącego Tadeusza zbudziła na polowanie jasnozłota dziewczyna, stukając cicho w okiennicę.

3.

Jaką pomyłkę uświadomił sobie Tadeusz?

Młodzieniec przyjrzał się dziewczynie, która go obudziła i zrozumiał swą pomyłkę. Do tej pory uważał, że to Telimenę zobaczył w pokoju zaraz po przyjeździe do Soplicowa. A w rzeczywistości była nią Zosia

W karczmie

Jakie dwa budynki stoją przy drodze?

1.

Przy drodze naprzeciwko siebie stały dwie karczmy

Jaki obraz Żyda przedstawia A. Mickiewicz w "Panu Tadeuszu"?

2.

a) Kto zarządzał karczmą?

b) Kim jest Jankiel, jak wygląda i czym się zajmuje?

Ksiądz Robak

Kto jeszcze przebywa w karczmie o poranku?

3.

Jankiel

W karczmie przebywa Ksiądz Robak.

Przebieg polowania

1.

Jak wygląda litewska puszcza?

2.

Czym jest matecznik?

3.

Kto pierwszy wykrył niedzwiedzia?

Bohaterowie polowali na niedźwiedzia. Jako pierwszy nadchodzące zwierzę usłyszał Wojski.

Kogo z bohaterów zaatakował niedźwiedź, podczas ucieczki przed pogonią?

4.

Niedźwiedź zaatakował Hrabiego i Tadeusza. Zwierzę padło od strzału księdza Robaka.

Co symbolicznie zakonczyło polowanie?

5.

Gra Wojskiego na rogu

Polowanie na niedzwiedza

Polowanie na niedźwiedzia jest bardzo istotnym wydarzeniem w fabule epopei Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”. Bohaterowie dzieła zorganizowali je w sercu puszczy litewskiej, miejscu bogatym w bory, knieje, wilcze doły zarośnięte trawą, małe i głębokie jeziorka pełne wody w kolorze rdzy oraz w drzewa pozbawione kory i liści. To tam żyło mnóstwo dzikich zwierząt: żubry, tury, rysie, dziki, łosie, wilki.

Gra Wojskiego na rogu koniec polowania

Po zakończonym sukcesem polowaniu pora na grę Wojskiego na rogu.

Spór Asesora z Rejentem

Podczas uroczystej kolacji na zamku Rejtan i Asesor rozpoczęli spór o to, który z ich hartów, Kusy czy Sokół, jest lepszy w polowaniach. Chcieli rozsądzić, który z psów złapał zająca podczas ostatniego polowania. Wciągnęli w swą kłótnię pozostałych gości, którzy raz brali stronę Kusego, raz Sokoła. Nikt nie potrafił rozstrzygnąć tego sporu, więc postanowiono rozwiązać go następnym polowaniem.

Opowieść Wojskiego o Domejce i Dowejce.

Wojski opowiada historię dwóch mężczyzn o podobnych nazwiskach: Domejko i Dowejko. Przez to podobieństwo nazwisk mieli dużo problemów, np.Dowejko nie brał udziału w sejmikach, a karę za to dostał Domejko; Domejko bił się z pewnym szlachcicem. Ten chciał się zemścić i przez niedosłyszenie nazwiska bił się z Dowejko. Pewnego razu spotkali się obaj na polowaniu. Strzelali do niedźwiedzia i tak zaczęła się kłótnia: kto zabił niedźwiedzia?Dowejko czy Domejko. Nie mogli się pogodzić więc postanowiono strzelać przez skórę niedźwiedzia dla rozstrzygnięcia sporu. Postawiono ich po dwóch stronach ogona niedźwiedzia, zaczęli się kłócić a cała szlachta dookoła wybuchła śmiechem. Tak wszyscy się śmiali, iż oni wkrótce też zaczęli się śmiać i się pogodzili. Zostali przyjaciółmi, Dowejko ożenił się z siostrą Domejko, a Domejko z siostrą Dowejko a w miejscu sporu postawili wspólnie karczmę "Niedźwiadek".

Dziękuje za uwagę

Jankiel jest Żydem, dzierżawi karczmy. To wielki patriota - przyjaciel Jacka Soplicy. Słynie z wielkiej uczciwości i wygrywania na cymbałach oraz śpiewania polskich pieśni patriotycznych - podobno to on przywiózł do Soplicowa "Mazurka Dąbrowskiego".

" Ulubioną rozrywką szlachty w dawnych wiekach były polowania. Zamiłowanie do nich brało się z przywiązania do ziemi, lasów, a także z potrzeby przeżywania przygód. W szlacheckiej Rzeczypospolitej było wielu myśliwych i zwolenników tej formy spędzania czasu. Niemal nie istnieli przeciwnicy polowań. Ponadto dziczyzna stanowiła zbyt ważną pozycję w jadłospisie szlachty, aby nawoływać do rezygnacji z łowów. Dzikich zwierząt żyło w lasach dużo, a niektóre z nich, jak na przykład wilki czy dziki, stanowiły istotne zagrożenie dla ludzi i plonów. Polowanie stawało się zawsze wielkim okolicznym wydarzeniem. Przygotowania do niego rozpoczynały sie dzień wcześniej. Czyszczono broń, szykowano konie i psy. Na łowy wyruszano o wschodzie słońca, a ich pierwszym i najważniejszym elementem było wytropienie zwierzyny i jej osaczenie, czyli tak zwana nagonka. Myśliwi zbierali się w wyznaczonym miejscu, czekali w ukryciu na wypłoszone i gonione przez psy zwierzęta. Kiedy te pojawiały się na horyzoncie, strzelali do nich. Polowanie kończyło się zwykle o zachodzie słońca, Podziwiano wówczas zdobyte trofea, a następnie ucztowano przy ognisku. Szlachta najczęściej brała udział w polowaniach na grubego zwierza, zwłaszcza na jelenia i niedźwiedzia. Myśliwi bowiem najbardziej cenili sobie zwierzęta mające poroże lub kły."

W środku litewskich puszcz znajdowała się kraina nietknięta ludzką stopą, zwana matecznikiem. Tam miały swoje królestwo zwierzęta. W mateczniku dominują kolory ciemne, ponure. Jest to miejsce tajemnicze, niedostępne i nieodkryte. Matecznik jest miejscem świętym. Życie tu jest zgodne z harmonią, każdy podporządkowuje się panującej hierarchii. Zwierzęta żyją zgodnie z naturą. To właśnie tu udają się zwierzęta na swój ostatni spoczynek.

Puszcza litewska charakteryzuje się niezwykle bogatą roślinnością. Gęsto rosnące krzewy i bagna okalające bór uniemożliwiają dostęp do najgłębszych części lasu. Przez puszczę przepływa niezliczona ilość strumyków, można też natknąć się na małe, cuchnące jeziorka o barwie rdzawoczerwonej. Drzewa rosnące w borze mają nietypowe kształty, często są ogołocone z kory i liści. W głębi lasu unosi się gęsta mgła. W miejscu, gdzie się rozrzedza, rozpościerają się piękne krajobrazy. To właśnie tę okolicę zamieszkuje większość gatunków zwierząt żyjących w puszczy litewskiej. Bór stanowi dom m.in. dla turów, żubrów, niedźwiedzi, rysi, dzików, wilków i łosi. Po niebie beztrosko szybują sokoły i orły. Ze względu na brak obecności człowieka w puszczy, zwierzęta nie są narażone na śmierć za jego sprawą. Osobniki najczęściej umierają ze starości. Podobnie jest z roślinami. Ludzie nie mają wstępu do lasu, więc całkowitą władzę sprawuje w nim matka natura.

Młodzieniec urodził się w czasach insurekcji Kościuszkowskiej, dlatego postanowiono dać mu imię Tadeusz (takie samo, jak imię bohatera narodowego - Kościuszki). Wychowywał się we dworze Sędziego, a potem „w dalekim mieście [Wilnie] kończył nauki”. – Tadeusz jest honorowy (broni Telimeny przed pijanym Płutem, oferuje się stanąć do pojedynku z Hrabią, który znieważył starszych podczas uczty), – dzielny, waleczny i męski, – słucha starszych i ceni sobie ich rady, choć czasem młodzieńcza natura, zdrowy temperament i kierowanie się porywami serca sprawiają, że zapomina o tym, co właściwe (romans z Telimeną, którą wziął za Zosię). – jest krzepki, silny, sprawny fizycznie, dobrze włada bronią, – jest szczery, otwarty, niewinny, trochę jeszcze młodzieńczo naiwny i niedoświadczony (nie wiedząc jak wybrnąć z sytuacji z Telimeną, jedyne wyjście widzi w samobójstwie) – to typowy przedstawiciel ówczesnej szlacheckiej młodzieży, c narratora podkreśla jego: patriotyzm (broni piękna rodzimej przyrody w rozmowie z Telimeną i Hrabią; po bitwie z Moskalami chętnie udaje się na służbę wojskową do Księstwa Warszawskiego, gdzie wstępuje do legionów), odwagę (polowanie, udział w bitwie), prostotę jego szczerej natury (kiedy tylko rozpoznaje swoją pomyłkę w związku z Telimeną, zrywa z nią stosunki, chcąc być w zgodzie z własnym sumieniem i sercem, które należy do innej; nie chce nikogo krzywdzić, dlatego mimo zazdrości o sympatię, jaką może Hrabiego darzyć Zosia, rezygnuje z pojedynku). – Tadeusz dojrzewa i dorośleje w trakcie poematu – W momencie powrotu z emigracji, jest już poważnym oficerem, świadomym swojej odpowiedzialności Po zaręczynach z Zosią pierwszą decyzją młodego gospodarza była decyzja o uwłaszczeniu chłopów w rodzinnym majątku.

– jest prosta, naturalna, spontaniczna i skromna, choć wszystkich uderza piękno jej urody, – wcielenie dobroci, troszczy się o zwierzęta i ludzi, dba, aby nikomu nie stała się krzywda (zasłania Gerwazego w czasie kłótni na zamku przed atakiem rozzłoszczonych gości), – nie ma w niej cienia sztuczności, co najlepiej oddaje scena, w której Telimena strofuje ją za zapomniane petersburskie nauki wystudiowanych manier, obce jej prostej naturze. Bliższy dziewczynie jest bowiem tradycyjny strój litewski, niż blichtr stołecznych salonów, z którego zresztą świadomie rezygnuje, decydując się na ziemiański żywot u boku Tadeusza, – jej układność, podporządkowanie woli przyszłego męża, szacunek do starszych składają się na obraz kobiety anioła, idealnej Polki, który wszedł na stałe do kanonu rodzimej literatury. Taka właśnie bowiem powinna być polska szlachcianka-patriotka, będąca wzorem cnót do naśladowania, opiekuńcza, stojąca na straży ogniska domowego, wspierająca męża i pielęgnująca wartości tradycyjnego wychowania. – Zosia nie jest postacią całkiem bierną. Zapytana przez Tadeusza o zdanie w sprawie uwolnienia chłopów, podejmuje świadomą decyzję, zgadzając się na skromniejsze życie ziemiańskie, zamiast dostatniego włościaństwa. W tym przejawia się jej dojrzałość i gotowość stawiania dobra publicznego ponad własnym, tak istotna w nowej, trudnej dla Polski sytuacji politycznej.

Ksiądz częstował zebraną w karczmie Jankiela szlachtę i chłopów tabaką z Częstochowy, którą przechowywał w tabakierze z wizerunkiem Napoleona. Agitował do powstania przeciwko Rosjanom. Ksiądz Robak kończy rozmowę i opuszcza karczmę ujrzawszy za oknem Tadeusza galopującego w stronę lasu.