EREDU ATOMIKOAK -

NAHIA PERURENA

EREDU ATOMIKOAK

1911

1808

1925-1926

DALTON-EN TEORIA ATOMIKOA

RUTHERFORD-EN EREDU ATOMIKOA

EREDU MEKANO-KUANTIKOA

1913

1904

THOMSOM-EN EREDU ATOMIKOA

BORH-EN EREDU ATOMIKOA

DALTON-en EREDUA

Daltonek atomoak aurkitu zituen.Atomo hitza Antzinako Greziako filosofoek prososatu zuten, ‘’zatiezina’’ esan nahi du, Daltonek hitz horietan oinarritu zen eta atomoa zatiezina zela ondorioztatu zuen. Elementu jakin baten atomoak beste elementu batzuetatik ezberdinak zirela aurkitu zuen. Daltonek proposatu zuen atomoaren kontzeptua gaur egun irauten du ‘’elementu kimiko baten zatirik txikiena’’

MUGAK

* Atomoak partikula subatomikoz osatuta daude

DALTONEN TEORIA ATOMIKOA

*Elementuak atomoz, partikula aldaezin eta zatiezinez osaturik daude. *Elementu bereko atomo guztiak berdinak dira. *Elementu desberdinen atomoek masa eta propietate desberdinak dituzte. *Konposatuak elementu desberdinen atomoen elkarketaz eratzen dira.

THOMSOM-en EREDUA

Thomson atomoaren egitura ikertzeko zenbait esperimentu egin zituen. Materiaren eta elektrizitatearen arteko eragina aztertzen ari zenean, atomoa baino askoz ere txikiagoak ziren partikula batzuk aurkitu zituen: elektroiak. Atomoa positiboki kargatutako esfera bat da, eta elektroi negatiboak bertan txertatuta daude. Multzo osoa neutroa eta egonkorra dela esaten zuen. Ektrizitatearen eraginpean, atomoan txertatutako elektroiak materiatik erauzi egiten dira, eta saiakuntzentan elektroiak antzematen dira.

MUGAK

*Atomoak nukleoa dutela ez zuen aipatu *Neutroiak+Elektroiak ez zuen aurkitu

KANAL-IZPIAK

IZPI KATODIKOAK

Deskarga-hodietan gertatzen den fenomenoa zehatzago aztertzeko, zuloak egin zituen katodo bat erabili zuten. *Dekarga-hodian dagoen gasaren izaeraren araberako masa duten partikulak dira. *Elektroiak baina masa askoz handiagoa dute. *Karga positiboko korronte elektrikoaren antzera jokatzen dute.

Saiakuntza honetak erabilitako gailua: desgarga-hodia, hodi hermetikoki itxi bat da, barruan gasa duena, oso presio txikian eta milaka volteko tentsioan.

RUTHERFORD-en EREDUA

Atomoen teoria orbitalaren aintzindaria izan zen urre xafla saiakuntzan gertatutako Rutherford sakabanaketan oinarrituta. Atomoen protoiak eta nukleoa aurkitu zituen. RUTHERFORDEN EREDU ATOMIKOA - Masarik gehiena eta atomoaren karga positibo guztia erdialdean dagoen eskualde oso txiki batean kontzentraturik dago: nukleoan. - Nukleoa baino askoz handiagoa den atomoak geruza elektronikoa du. Eskualde honetan elektroiak daude nukleoaren inguruan orbita zirkularrak eginez. - Nukleoan positiboki kargatuta partikulak daude, protoiak. - Atomoa neutroa da, elektroien eta protoien kopuruak berdinak baitira

MUGAK

*Neutroiak ez zituen azaldu *Elektroiak ez zituen orbitatan sakabanatu

SAIAKUNTZA

Atomoen egitura finkatzeko saio ugari egin zituen. Ordurako erradioaktibitatea aurkituta zegoen, eta alfa partikulak ezagunak ziren. Alfa partikula azkarrak urrezko xafla baten aurka jaurti zituen, eta konturatu zen partikula horiek (positiboki kargatutako partikulak) espero baino gehiago desbideratzen zirela batzuetan; gehienetan, ordea, oso gutxi. Materiaren egiturak fenomeno horrekin zerikusirik zuela ondorioztatu zuen eta hona hemen bere arrazoiak: - Alfa partikula gehienak ez dira desbideratzen, bidean ezer gogorrik aurkitzen ez dutelako. - Partikulak desbideratzeko, zerbait oso gogorra aurkitu behar dute bidean: karga positiboz osaturiko nukleo txikia; halakoetan, aldaratze indar oso gogorra sortzen da, eta alfa partikulak nabarmen desbideratzen dira.

BORH-en EREDUA

Azaleko elektroiak nukleoaren inguruan energia maila jakin batzuetatik soilik biratzen direla ondorioztatu zuen (orbitalak). Nukleotik gertuko energia mailan biratzen ari diren elektroiak energia gutxiago daramate kanpoko geruzetan biratzen ari direnak baino. Geruza horietan elektroi kopuru zehatza egon daiteke. Borh-en eredu atomikoa esperimentalki frogatuta zegoen.

MUGAK

*Ez zuen azaltzen zergatik dagoen kuantizaturik orbita atomikoen energia, ezta zergatik errepikatzen ziren periodikoki elementuen propietate batzuk

TEORIA KUANTIKOAREN HASTAPENAK

Argia uhin elektromagetiko bat da, ezaugarri hauekin:

*Anplitudea*Uhin-luzera *Maiztasuna *Periodoa *Abiadura

EREDU MEKANO KUANTIKOA

1925ean W. Heisenber eta 1926an E. Schrödinger zeinek bere aldetik aurkezztu zituzten ere berriaren oinarrizko ekuazioak, desberdinak bakarrik formari dagokionez. Ereduaren ezaugarri nagusiak teoria hauetan jasota daude: -Uhina-partikula dualitatea: Partikula materiales uhin propietateak dituzte, eta horregatik, higitzen den partikula orok uhin bat dakar berekin. -Ziurgabetasun-printzipioa (W. Heisenberg): Ez dago partikula baten posizioa eta higidura kantitea aldi berean zehazterik. Eredu mekano-kuantikoaren ekuazioak elektroiak atomoaren barnean duen portaera deskribatzen dute.