Want to create interactive content? It’s easy in Genially!

Get started free

GRAMMATICA LATINA

Sara Tonon

Created on August 29, 2023

Start designing with a free template

Discover more than 1500 professional designs like these:

Modern Presentation

Terrazzo Presentation

Colorful Presentation

Modular Structure Presentation

Chromatic Presentation

City Presentation

News Presentation

Transcript

Compiti vacanze

LATINO

go!

wow

Una battaglia fra Romani e Sanniti

VERSIONE N. 41 P. 111

go!

(Tertia pugna) (ad Suessulam) commissa est; quia fugatus (a M. Valerio) (Samnitium) (exercitus), (omni robore) (iuventutis) [domo accito], (certamine ultimo) (fortunam) experiri statuit.

notes

  • Elenca tutti i modi che conosci per esprimere la proposizione subordinata causale
  • Ricordi la differenza fra ''fugo'' e fugio''? Scrivi i paradigmi di entrambi i verbi e imparali
  • L'espressione ''fortunam experiri'' va imparata a memoria (e sottolineata sul lemma del vocabolario). Che tipo di verbo è ''experior''? Scrivi e impara il paradigma
  • Spiega il costrutto dell'ablativo assoluto e i modi in cui può essere tradotto

(Ab Suessula) (nuntii trepidi) (Capuam), inde (equites citati) (ad Valerium consulem) (opem) oratum veniunt.

notes

  • La frase contiene 4 complementi di luogo. Trovali e indicane la tipologia
  • A quale declinazione appartiene l'accusativo ''opem''? Trova il nominativo e declina il sostantivo
  • ''oratum'' è una forma che trovi nel paradigma. Quale proposizione esprime?

Confestim [signa mota relictisque impedimentis] (castrorum) (cum valido praesidio )raptim agitur agmen; (nec procul ab hoste) (locum perexiguum) castris cepit.

notes

  • L'espressione ''signa mota'' va imparata e segnata sul lemma del vocabolario
  • Cosa significa ''impedimentis''?
  • Che tipo di genitivo è ''castrorum''?
  • ''agitur agmen'' è un'espressione che va imparata e segnata sul lemma del vocabolario
  • L'espressione ''locum castris cepit'' va imparata e segnata sul lemma del vocabolario
  • Spiega il valore del preverbo ''per'' nell'aggettivo ''perexiguum''

(Samnitium) (exercitus),/ velut haud (ulla mora) (pugnae) futura esset/, (aciem) instruit; deinde, postquam (nemo) obvius ibat, (infestis signis) (ad castra) (hostium) succedit.

notes

  • A quale declinazione appartiene il sostantivo ''exercitus''? Declina
  • Come giustifichi la forma verbale ''futura esset''?
  • L'espressione ''aciem instruit'' va imparata a memoria e segnata sul lemma del vocabolario
  • Quale proposizione introduce ''postquam''? Ricordi altri modi per esprimere questa subordinata?
  • Come traduci ''nemo''? come traduci ''nihil''?
  • ''ibat'', da quale verbo deriva? Scrivi il paradigma e imparalo
  • ''infestis signis'' è un'espressione che va imparata e segnata sul lemma del vocabolario

Ibi ut (militem) (in vallo) vidit et (multi) exploratum missi (quam in exiguum orbem) contracta castra essent -paucitatem inde hostium colligentes- rettulerunt, fremebat (omnis acies) complendas esse fossas scindendumque vallum et in castra inrumpendum;

notes

  • Qual è il valore di ''ut'' + indicativo? ''ut'' + congiuntivo quali proposizioni introduce?
  • ''exploratum'' si tratta di un costrutto già incontrato in questa versione. Quale?
  • ''quam'' è un aggettivo. Quale proposizione introduce? Da quale verbo è retto?
  • ''complendas esse, scindendum (esse), inrumpendum (esse)'' si tratta di costrutti particolari ''incastonati'' in una proposizione subordinata. Quali?
  • Noti una differenza fra ''complendas esse, scindendum (esse)'' e ''inrumpendum (esse)''?

transactumque (ea temeritate) (bellum) foret, nisi duces continuissent impetum militum.

notes

  • Siamo di fronte a un periodo ipotetico. Ricordi la differenza fra protasi e apodosi?
  • Ricordi i tipi di periodo ipotetico e i verbi che li caratterizzano?

Quod iusserat (dux), faciunt ac subito (omnibus portis) [eruptione facta] neque cognoscendi quid fieret neque sui colligendi (hostibus) (facultatem) relinquunt.

notes

  • Analizza la funzione di ''quod''
  • Trova l'ablativo assoluto e spiega perchè l'azione è anteriore rispetto a quella espressa dalla reggente
  • Quale proposizione introduce ''quid'' e da quale verbo è retto?
  • ''cognoscendi''. Gerundio o gerundivo?
  • ''sui colligendi''. Gerundio o gerundivo?

PRESA DI AVARÌCO

VERSIONE N. 11 P. 121

go!

Hostes (re nova) perterriti (muro turribusque) deiecti (in foro ac locis patentioribus) cuneatim constiterunt (hoc animo), ut [acie instructa] depugnarent.

notes

  • PARTICIPI PERFETTI
  • ABLATIVO ASSOLUTO
  • PROP. COMPLETIVA DICHIARATIVA

Ubi (neminem) (in aequum locum) (sese) demittere, sed (toto undique muro) circumfundi viderunt, veriti ne omnino (spes) (fugae) tolleretur, [abiectis armis] [ultimas (oppidi) partes] (continenti impetu) petiverunt, parsque (ibi), [cum (angusto exitu) (portarum) (se) ipsi premerent], (a militibus), pars iam egressa (portis) (ab equitibus) est interfecta;

notes

  • prop. sub. temp.
  • costruzione dei verbi di timore
  • cum + cong.

Nec fuit quisquam, qui (praedae) studeret. Sic [et (Cenabi) (caede) et (labore) (operis) incitati](non aetate confectis, non mulieribus, non infantibus) pepercerunt.

notes

  • pronomi indefiniti
  • prop. rel. impropria

Denique (ex omni numero), qui fuit circiter milium XL, vix DCCC, qui [primo clamore audito] se (ex oppido) eiecerunt, (incolumes) (ad Vercingetorigem) pervenerunt.

notes

  • pronomi indefiniti
  • pronomi relativi

Quos ille multa iam nocte silentio (ex fuga) excepit, veritus ne qua (in castris) [ex (eorum) concursu et misericordia (vulgi)] seditio oreretur, ut [(procul) (in via) dispositis familiaribus suis principibusque civitatum] disparandos deducendosque (ad suos) curaret, quae (cuique civitati) pars (castrorum) (ab initio) obvenerat.

notes

  • nesso relativo
  • pronomi indefiniti
  • ''curo'' + gerundivo predicativo

Sortita e vittoria dei Romani

VERSIONE N. 42 P. 112

go!

Ita [commutata fortuna] eos qui (in spem) (potiendorum castrorum) venerant undique circumventos intercipiunt, et (ex hominum milibus amplius XXX), (quem numerum) (barbarorum) (ad castra) venisse constabat, [plus tertia parte interfecta] (reliquos perterritos) (in fugam) coniciunt ac ne (in locis) quidem (superioribus) consistere patiuntur.

notes

  • ''eos'' svolge la funzione di aggettivo o pronome?
  • ''potiendorum'', di che verbo si tratta? Quale caso regge di solito? Gerundio o gerundivo?
  • Trova gli ablativi assoluti e indica se esprimono anteriorità o contemporaneità con la reggente
  • Quale funzione assume il preverbo ''per'' in ''perterritus''?
  • Cosa significa ''ne...quidem''?

Sic [omnibus (hostium) copiis fusis] [armisque exutis] (se) (intra munitiones suas) recipiunt.

notes

  • Trova gli ablativi assoluti e indica se esprimono anteriorità o contemporaneità con la reggente
  • L'espressione ''se recipiunt'' va imparata. Cosa significa?

[Quo proelio facto], quod saepius (fortunam) temptare (Galba) nolebat atque (alio) se (in hiberna) (consilio) venisse meminerat, (aliis) occurrisse (rebus) videbat, maxime (frumenti commeatusque) (inopia) permotus (postero die) [omnibus (eius vici) aedificiis incensis] (in provinciam) reverti contendit, ac [nullo hoste prohibente aut iter demorante] (incolumem) (legionem) (in Nantuates), inde (in Allobroges) perduxit ibique hiemavit.

notes

  • ''quo'' si tratta di un nesso relativo. Spiega
  • ''quod'', quale proposizione introduce?
  • Nolo, volo, malo. Paradigmi e significato
  • ''se'', di cosa si tratta?
  • Trova gli ablativi assoluti e indica se esprimono anteriorità o contemporaneità con la reggente

La prefazione delle ''Noctes Atticae''

VERSIONE N. 43 P. 113

go!

Usi autem sumus [ordine (rerum) fortuito], quem antea (in excerpendo) feceramus.

notes

  • ''usi sumus'', di che verbo si tratta? quale caso regge? esistono altri verbi della medesima diatesi e che reggono il medesimo caso?
  • ''in excerpendo'', gerundio o gerundivo?

Nam cum (librum quemque) (in manus) ceperam, seu Graecum seu Latinum, vel cum aliquid memoratu dignum audieram, ita (quaelibet), (cuiuscumque generis) erant, indistincte atque promisce annotabam atque ea (mihi) (ad subsidium) (memoriae) recondebam;

notes

  • ''cum'' quale proposizione introduce?
  • c'è differenza fra ''cum'' + indicativo e ''cum'' + congiuntivo?

(id) (hoc consilio) faciebam/, ut/, cum usus venisset aut rei aut verbi et libri/, ex quibus ea sumpseram,/ non adessent,/ facile inde nobis inventu atque depromptu esset.

notes

  • ''cum'', quale proposizione introduce?
  • ''ut'', quale proposizione introduce
  • ''inventu'' e depromptu'' sono due supini passivi. Quale proposizione introducono?

Inest igitur (in his quoque commentariis) [eadem (rerum) disparilitas], quae fuit (in illis adnotationibus pristinis), quas breviter et indigeste et incondite (ex auditionibus lectionibusque variis) feceramus.

notes

  • ''inest'', di quale verbo è un composto? Quale caso reggono solitamente questi verbi?

Sed, quoniam (longinquis hiemalibus noctibus) (in agro) (terrae Atticae) (has commentationes) facere exorsi sumus, idcirco (eas) inscripsimus Noctium esse Atticarum.

notes

  • ''eas'' ha valore di pronome o aggettivo? di quale proposizione è soggetto?

La battaglia di Maratona

VERSIONE N. 27 P. 129

go!

(Hoc in tempore) nulla civitas (Atheniensibus) (auxilio) fuit (praeter Plataeenses). Ea (mille) misit (militum). Itaque (horum) (adventu) (decem milia) armatorum completa sunt, quae manus mirabili flagrabat (pugnandi) cupiditate.

notes

COSTRUTTO DEL DOPPIO DATIVO: - verbo essere - dativo di vantaggio\svantaggio - dativo di fine GENITIVO PARTITIVO dopo numerale GERUNDIO

Nemo dubitavit quin plus quam collegae Miltiades valeret: (eius) ergo (auctoritate) impulsi Athenienses (copias) (ex urbe) eduxerunt (locoque idoneo) (castra) fecerunt.

notes

VERBI DI DUBBIO: - quin\quin non + congiuntivo CONT. => pres. o pf. ANT. => perf. o pperf. POST. => part. futuro + sim\essem dubito + inf. = non esitare a (fare qlcs.)

Deinde (postero die) [sub (montis) radicibus] [acie instructa] (regione non apertissima) (proelium) commiserunt - namque arbores (multis locis) erant rarae - (hoc consilio), ut et (montium) (altitudine) tegerentur et (arborum) (tractu) equitatus (hostium) impediretur, ne (multitudine) clauderentur.

notes

proelium committere ut completivo ne finale

Datis, etsi non (aequum) (locum) videbat (suis), tamen fretus (numero) (copiarum suarum) confligere cupiebat, eoque magis quod, priusquam Lacedaemonii subsidio venirent, dimicare utile arbitrabatur.

notes

''etsi'': prop. sub. concessiva = sebbene\anche se\pur (cfr. ''tamen'') fretus = forte, sicuro (confidando) + ablativo eoque magis quod = tanto più che

Itaque in aciem (peditum) (centum), (equitum) (decem) (milia) produxit (proelium)que commisit. (In quo) tanto plus (virtute) valuerunt Athenienses, ut (decemplicem numerum) (hostium) profligarint, adeoque eos perterruerint, ut Persae non castra, sed naves petierint.

notes

''produco in aciem'' = far avanzare in formazione di battaglia In quo = nesso relativo ut consecutivo (anticipato da ''tanto'' e da ''adeo'')

(Qua pugna) nihil adhuc est nobilius: nulla enim umquam tam exigua manus (tantas opes) prostravit.

notes

nobilius = comparativo neutroqua pugna = 2^ termine di paragone in ablativo; nesso relativo

Verbi di impedimento e rifiuto

ESERCIZIO N. 15 P. 125

go!

Epaminondas in iudicium venit, nihil eorum negavit, quae adversarii crimini dabant, omniaque, quae collegae dixerant, confessus est neque recusavit quominus legis poenam subiret.

in iudicium venire

crimini dare

recuso = rifiutarsi + quominus (sia per reggente + sia per reggente -)CONT. => cong. pres.\impf. ne (+) quin (-)

1) Facere non possum quominus (cotidie) (ad te) (litteras) mittat. 2) (Orgetorigis) exitus (dubium) non abstulit num (fraude aliena) perisset an ipse (mortem) oppetisset. 3) Nec modestia mea recusabit quominus omnes (opera mea) legant. 4) Non dubitabam quin te Pompeius aut Dyrrachi aut (in istis locis) uspiam visurum esset.