OINARRIZKO ELEKTRIZITATEA

OINARRIZKO ELEKTRIZITATEAMOTOREAK

02

ZIRKUITUELEKTRIKOAK

01

ZER DA ELEKTRIZITATEA?

03

MOTORELEKTRIKOAK

Barne atalak

04

05

MOTOR ELEKTRIKOAK

MOTORELEKTRIKOAK

Kanpo a talak

Abioak

ZER DA ELEKTRIZITATEA?

Elektrizitatea gorputz fisikoen karga elektriko positibo eta negatiboen arteko mugimenduak eta elkarrekintzak sortutako fenomeno-multzo bat da.

01

ZIRKUITUELEKTRIKOAK

02

Zirkuitu elektriko batek oinarrizko hiru osagai izan behar ditu derrigorrez: * Sorgailua: bere poloen artean karga- edo tentsio-diferentzia sorrarazten duena. * Eroalea: elektroiak zirkuituan batetik bestera ibiltzea ahalbidetzen du. (adibidez: kobrea)* Hargailua: elektroien higidura aprobetxatuz energia elektrikoa bero-energia, argi-energia, energia eragile... bihurtzen duen gailu elektrikoa da.

SORGAILUA

Sorgailua zirkuitu osoan korronte elektrikoa ekoizteaz eta mantentzeaz arduratzen da, esan dezagun zirkuituari energia ematen diotenak direla.Korrontea, bi motatan bereizten dira: alternoa eta zuzena. Korronte zuzenaren adibide bat bateriak eta pilak izango lirateke, bestalde, alternadoreak, izenak adierazten duen bezala korronte alternoaren eremuan egongo liratekeenak.

Energia elektrikoa sortzeko erak ondorengoak dira:* Eraldaketa kimikoz: Pilak eta metagailuak sorgailuak dira, eta erreakzio kimiko jakin batzuetan garatzen den elektrizitatea aprobetxatzen dute.* Presioaren bidez : Badaude material jakin batzuk, kuartzozko kristalak esaterako, talka edo presio eginda euren aurpegien artean tentsio elektrikoa sorrarazten dutenak.* Argiaren bidez: Zelula fotovoltaikoen bidez argi-energia, energia elektriko bihur daiteke.* Beroaren bidez: Gorputz batzuek propietate termoelektrikoak dituzte eta horiekin pare termoelektrikoak egin daitezke.* Eragin magnetikoaren bidez: Zentral elektriko handietan energia sorrarazten da korronte alternoko alternadoreen bidez, edo beste kasu batzuetan, korronte zuzeneko dinamoen bidez.* Zentral elektriko motak:

ENERGIAELEKTRIKOASORTZEKO ERAK

Korronte zuzena (KZ) edo korronte jarraia, zirkuitu elektriko itxi batean karga elektrikoak edo elektroiak beti norabide berean isurtzen dituena da, polo negatibotik indar elektroeragile (FEM) baten polo positibora mugituz. Beste era batera esanda, korronte zuzena konstante mantentzen den fluxu elektrikoa da eta ez dago aldaketarik tentsioan.

KORRONTE ZUZENA

* Korronte zuzenaren abantailak:- Bateria moduan biltegiratu daiteke.- Kasu batzuetan, bateriak kargagarriak izan daitezke.- Korronte alternoaren erabilera baino seguruagoa da. - Tentsio baxuagoak erabiltzea ahalbidetzen du, * Korronte jarraituaren aplikazioak:- Automobilak.- Lurpeko garraio-sistemak eta trenbideak.- Telefonia mugikorra.- Konputagailuak (korronte alternoarekin elikatu , baina barne-mailan korronte zuzen bihurtzen da).- Bateriak erabiltzen dituzten gailuak.

Korronte alternoan (KA/AC) magnitudea eta norabidea ziklikoki aldatzen diren korronte elektrikoa da. Gehien erabiltzen den korronte alternoaren uhin-forma Uhin Senoidal batena da, energiaren transmisio eraginkorragoa lortzen baita.Tentsio maximoa eta minimoa modu ziklikoan aldatzen dira. Tentsioa positiboa da denboraren erdian, eta negatiboa beste erdian. Horrek esan nahi du denboraren erdia noranzko batean zirkulatzen duela korronteak, eta beste erdia kontrako noranzkoan.* Korronte alternoaren ezaugarriak:– Uhin-forma– Zabaltasuna– Maiztasuna– Fasea* Korronte alternoaren abantailak:- Transformadoreen bidez tentsioa edo tentsioa handitu edo gutxitu daiteke.- Elektrizitate elektrikoaren garraioa errazten du, baina energia gutxi galtzen du.- Erraz bihur daiteke korronte zuzen.- Maiztasuna elektronikoki handituz gero, ahotsa, irudia, soinua eta kontrol-aginduak transmititu daitezke distantzia handietara, haririk gabe.- Motor elektrikoak eta korronte mota horren sorgailuak sinpleagoak eta mantentzeko errazagoak dira.

KORRONTE ALTERNOA

EROALEAK

Eroaleetatik garraiatzen da korronte elektrikoa zirkuituko elementuen artean.Behe tentsioan erabiltzen diren eroale elektrikoak, 3 zatiz osatuta daude: * Eroalea: kobrezkoa (edo aluminioa) izaten da. Bertatik, korrontea pasatzen da. * Isolatzailea: Zati aktiboa ingurunetik bereiztu. Binil polikloruroa (PVC), kautxu etileno-Propilenoa (EPR) eta polietileno erretikulatua (XLPE). * Babes-estalkia: Kablea edo haria mekanikoki babesteko balio du. Forma eta lodiera askotako kableak daude. Horregatik, gure zirkuiturako egokiena aukeratu beharko dugu.

HARGAILUA

korronte elektrikoarekiko kontaktua efektu jakin bat sortzeko aprobetxatzeko gai den elementua da. Beste era batera esanda, energia elektrikoa beste energia erabilgarri mota batean eraldatzen duten elementuak dira.Hargailu elektriko mota ezberdinak daude:* Hargailu termikoak: Energia bero bihurtzea ahalbidetzen duten gailuak (plantxak, berogailuak,...).* Argi-hargailuak: Energia elektrikoa argi bihurtzen duten gailuak dira (lanparak,...).* Hargailu elektrokimikoak: Energia elektrikoa energia kimiko bihurtzen dute, eta horrek erreakzio kimikoak sortzen ditu. (edozein ekipoko zelula elektronikoak,...). * Hargailu mekanikoak: Energia elektrikoa energia mekaniko bihurtzen duen makina. (motor elektrikoak,...)

MOTORELEKTRIKOA

Industrian makinek egiten dituzten mugimendu gehienak ( objektuak mugitzea, paketatzea, ateak ixtea, materialak igotzea eta jaistea, etab.) motor elektriko bidez egiten dira. Motorra hargailu bat da, korronte elektriko baten bidez elikatzen denean biraketa-mugimendu bat sortzen duena bere ardatzean; mugimendu hori, akoplamendu mekaniko egokien bidez, era askotako lanak egiteko erabiltzen da industria-sektorean zein etxebizitzetan. Motor elektrikoen funtzionamendua eta abiaraztea, automatismo elektrikoen sistemek kudeatzen dituzte.

MOTORRAREN BARNE ATALAK

Makinaren atal finkoa da. Xafla magnetiko artekadunez (edo polo-piezaz) osatuta dago, eta bertan kokatzen da harilkatua. Konexio elektrikoa kanpotik egiten da borne kaxaren bidez.

02

01

ESTATOREA

Makina elektrikoaren atal birakaria da, eta estatoreko zirkuitu magnetikoaren barnean kokatuta dago. Kanpotik, haren ardatza besterik ez da ikusten. Errotorea harilkatua izan daiteke edo ez. Errotorea harilkatua dagoen kasuetan, konexio elektrikoa borne-kaxatik egiten da, eskuila bidez, kolektore baten bidez edo eraztun irristariak erabiliz.

ERROTOREA

Aquí puedes nombrar algo genial

Aquí puedes nombrar algo genial

MOTORRAREN KANPO ATALAK

Motor elektriko baten kanpoko aldean atal hauek identifikatu aurkituko ditugu: * Borne-kaxa: motor elektrikoa elikatze-sistemara konektatzen du. * Ezaugarri-plaka: aluminiozko plaka bat da non motorraren ezaugarri adierazgarrienak adierazten dituen ( serigrafiatua edo trokelatua ). * Ardatza: motorraren mugimendu birakaria transmititzen duen elementua da. Txabeta bat dauka, berak higiaraziko duen makinara akoplatzeko. * Karkasa: motorraren barnealde osoa estaltzen du. Haizagailuaren estalkia: motorra aireztatzeko sistema estaltzen du. Sareta bat dauka airearen irteera bideratzeko. * Finkatzeko oina: karkasaren parte bat da, eta motorra kokatuko den bankadan finkatzeko balio du. Lau arteka izaten ditu, torloju bidez finkatu eta doitzeko.

MOTORMOTAK

Jarraian dugun taulan ikus dezakegu oso modu laburrean dauden motor elektriko motak.

MOTOR ELEKTRIKOENABIOAK

02

IZAR-TRIANGELUABIOA

01

ZUZENEKOABIOA

03

ABIAGAILULEUNA

04

MAIZTASUNBIHURGAILUA

Motor trifasikoek abio-intentsitate oso altua dute, hau da, abioan funtzionamendu normalean baino askoz intentsitate handiagoa kontsumitzen dute.Motorrak abiarazteko eta kontrolatzeko elikadura-modu desberdinak daude.

Abioak ikusi aurretik, motoreak nola konektatzen diren ikus dezagun.

Aquí puedes nombrar algo genial

Aquí puedes nombrar algo genial

Aquí puedes nombrar algo genial

MOTOR TRIFASIKOAREN KONEXIOA

Motor trifasiko bat elikatzen denean, motorraren plakaren datuak elikatze tentsioarekin eta maiztasunarekin bat etorri behar dira.Bi konexio mota bereizi behar ditugu: izar konexioa eta triangelu konexioaDemagun 230/400 V motorra dugula:* Motorra konektatuko dugun instalazio elektrikoaren tentsioa txikienarekin bat badator; hau da, 230V trifasikoa, konexioa triangeluan egin beharko da. * Motorra konektatuko dugun instalazio elektrikoaren tentsioa handienarekin bat badator; hau da, 400V trifasikoan, konexioa izarrean egin beharko da. * Motorra konektatuko dugun instalazio elektrikoaren tentsioa bat ez badator; hau da, beste tentsio batera elikatuta badago, transformadore bat erabili beharko dugu irteerako tentsio egokia eman diezagun.

MOTOR TRIFASIKOAREN KONEXIOA

Jarraian ditugun taulatan, gure inguruan gehien erabiltzen diren motoreak konektatzeko aukerak ikus ditzakegu.Batetik, motorraren ezaugarria ikus ditzakegu baita, VL edota lineako tentsioaren balio ezberdinak.Bestetik, Δ (triangelu) eta Υ (izar) konexioak ditugu.Taula jarraitzen badugu, egoera bakoitzean zein konexio mota izan dezakegun adierazi da.

ZUZENEKOABIOA

Motor trifasiko asinkronoa abiarazteko metodorik errazena motor zuzena abiaraztea da. Estatorearen harilkatuak zuzenean sare elektrikora konektatuta daude. Zuzeneko abioak estres termikoa sortzen du motorraren harilkatuetan, eta, une labur batez, indar elektrodinamikoak. Abio zuzenak, motor estandar baten harilkatuen bizitza murriztu dezake.

IZAR-TRIANGELU ABIOA

Izarrean, puntu zentrala puntu neutroa da, linearen neutroa balitz bezala, eta, beraz, bobinak fasearen eta neutroaren (230V) arteko tentsioari konektatuta geratzen dira, eta ez 400V faseen artekoari. Izarrean bobinek beren tentsio nominalaren % 58an lan egiten dute eta, beraz, motorraren abiadura eta intentsitatea ere bajuagoak izango dira. Beraz, gure motorra izarrean abiarazten badugu, bobinen tentsioa txikiagoa dela eta, beraz, abio-intentsitatea jaitsi egiten dela. Motorra biratzen dagoenean, triangeluan jarriko dugu lanean,

ABIAGAILU LEUNA

Abiagailu leuna (Soft Started) ekipo elektroniko bat da, indukzio-motor trifasikoen abioa eta geldialdia modu leunagoan kontrolatzeko erabiltzen dena, abio zuzen batek eragindako kalteak saihesteko helburuarekin.