polska rzeczpospolita ludowa w czasach edwarda gierka

Polska Rzeczpospolita Ludowa w czasach Edwarda Gierka (1971-1976)

Na lekcji dowiemy się o:

Partia umacnia swoją władzę

Kultura i sport w czasach Gierka

Otwarcie PRL na Zachód

Największe inwestycje epoki Edwarda Gierka

Budowa Drugiej Polski

Edward Gierek I sekretarzem KC PZPR

W grudniu 1970 r. na VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotni- czej, po wcześniejszych konsultacjach z sekretarzem generalnym KC Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego Leonidem Breżniewem, zapadła decyzja o odsunięciu od kierowania partią dotychczasowego I sekretarza Władysława Gomułki. Jego miejsce zajął Edward Gierek, sekretarz wojewódzki z Katowic. Do zmian doszło także na szczeblu rządowym - premiera Józefa Cyrankiewicza zastąpił Piotr Jaroszewicz (1909-1992).W styczniu 1971 r Gierek pojechał na Wybrzeże, aby spotkać się z robotnikami, i w czasie bezpośrednich rozmów z protestującymi zakończyć strajki. Spotkania te, mimo nadzoru Służby Bezpieczeństwa, częściowo miały spontaniczny charakter, ale nie doprowadziły do wyga- szenia napięć w kraju. Dopiero w lutym 1971 rgdy do strajkujących stoczniowców dołączyły pracownice zakładów włókienniczych w Łodzi, władze ugięły się i wycofały z podwyżek, które były przyczyną strajków

Edward Gierek I sekretarzem KC PZPR

Edward Gierek (1913-2001), polityk komunistyczny, I sekretarz KC PZPR w latach 1970-1980. Z zawodu był górnikiem. W młodości wraz z rodziną wyjechał do Francji w poszukiwaniu pracy. Tam związał się z Francuską Partią Komunistyczną iw 1934 r. za organizację strajku został kamie deportowany do Polski. W pażdzierniku 1956r. wszedł do Biura Politycznego KC PZPR, a w grudniu 1970 r. zastąpił Gomułkę na stanowisku I sekretarza KC.

Edward gierek

Jedną z pierwszych decyzji Edwarda Gierka była odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie.

Celem ekipy Gierka było zbudowanie tzw. Drugiej Polski - nowoczesnego kraju socjalistycz nego z prężną gospodarką, kraju, z którego Polacy byliby dumni. Według nowych założeń w Polsce miał nastąpić wzrost gospodarczy o 39 %, produkcji przemysłowej o 50 %, rolniczej 20%, a placa realna miała wzrosnąć o 18 %. Cel ten chciano osiągnąć poprzez zwiększe nie inwestycji przemysłowych, wzrost wydatków państwa na świadczenia spoleczne i poprawę warunków życia Polaków. Pierwszym krokiem w tym kierunku było zamrożenie cen podsta wowych artykułów konsumpcyjnych oraz umożliwienie rolnikom działań prowadzących do rozwoju ich gospodarstw.

Budowa drugiej polski

W efekcie, dzięki prowadzonej przez ekipę Gerka propagandzie sukcesu", rosła popularność I sekretarza i jego dokonań. Szczególnie duży nacisk ekipa Gierka położyła na rozwój budownictwa mieszkaniowego. Bloki mieszkalne wznoszono z tzw. wielkiej płyty. Technologia budowy polegala na montażu budynków z gotowych prefabrykatów betonowych lub idbetowych, co przebiegało zazwyczaj w dość szybkim tempie.

Zadłużenie Polski w latach 1946-1980 w milliardach dolarów

Aby doprowadzić do ożywienia gospodarczego państwa, niezbędne były jednak inwestycje w gospodarkę, na które Polska nie miala środków własnych. Realizacja założeń byla zatem możliwa jedynie dzięki kredytom, które ekipa Edwarda Gierka zdecydowała się zaciągnąć w krajach zachodnich. Polska zakupila także zachodnie licencje i technologie, co miało wprowadzić na polski rynek nowoczesne rozwiązania i zachodnie towary, również konsumpcyjne. Równocześnie przystąpiono do realizacji wielu dużych inwestycji gospodarczych. Oficjalna Propaganda glosila, że dzięki temu Polska dołączy do grona dziesięciu najprężniej rozwiniętych gospodarek świata.

Powstała w 1975 r. kopalnia miała być pierwszą z siedmiu kopalń Lubelskiego Zagłębia Węglowego.

3. Kopalnia węgla kamiennego w Bogdance.

Port został oddany do użytku 22 lipca 1974 r. razem z drugą inwestycją - Rafinerią Gdańską z którą jest połączony rurociągiem. Przeładowuje się tu głównie ładunki masowe: węgiel i ropę naftową oraz kontenery.

2. Budowa Portu Północnego w Gdańsku.

Nowy kombinat hutniczy był największym i najbardziej nowoczesnym zakladem metalurgicznym w PRL. Jego budowę zatwierdził VI Zjazd PZPR w grudniu 1971. Była to największa inwestycja epoki Gierka.. Fotografia współczesna.

1. Huta Katowice" w Dąbrowie Górniczej.

Największe inwestycje epoki Edwarda Gierka

Dwutorowa i w pełni zelektryfikowana magistrala została otwarta w 1977 r. Kursujące nią pociągi mogły rozwijać prędkość do 160 km/h.

6.Budowa Centralnej Magistrali Kolejowej.

Największy dworzec pasażerski w Polsce został oddany do użytku w grudniu 1975r. Przejął obsługę wszystkich połączeń dalekobieżnych w Warszawie. Fotografia współczesna,

5. Dworzec Centralny w Warszawie.

tzw. gierkówka, była jedną z pierwszych dwupasmowych tras samochodowych w Polsce. Została oddana do użytku w październiku 1976,

4. Trasa szybkiego ruchu Warszawa-Katowice

Otwarcie na świat zachodni przełożyło się nie tylko na dostępność zachodnich towarów w Polsce, ale także umożliwilo pewien dostęp do zachodniej kultury, m.in. filmów. Dzięki nim polskie społeczeństwo dowiadywało się, jak wygląda życie w państwach Zachodu i jak bardzo jego poziom różni się od tego w bloku wschodnim.

Edward Gierek w czasie Niedzieli Czynu Partyjnego we wrześniu 1973 r.

Spotkanie w Moskwie w grudniu 1976 r.

Rozumial, że dla Polski ważne jest otwarcie na Zachód, ale jednocześnie pozostawał lojalny wobec Związku Sowieckiego. Okres jego rządów to w polityce międzynarodowej czas odprę żenia, co polska 1 sekretarz dokładnie wykorzystal. Nawiązal liczne kontakty z przywódcami państw zachodnich oraz z prezydentami Stanów Zjednoczonych - Richardem Nixonem, Geraldem Fordem i Jimmym Carterem, których gościl w Warszawie.

Otwarcie prl na zachód

Na scenach teatru sukcesy święcili tacy reżyserzy, jak-Andrzej Wajda,-Adam Hanuszkiewicz,-Konrad Swinarski,-Jerzy Jarocki.

W kinach prezentowano powstale z wielkim rozmachem ekranizacje polskich powieści, m.in. -Ziemię obiecang (A. Wajdy), -Potop (J. Hoffmana),-Noce i dnie (J. Antczaka).

Wielką popularnością na świecie cieszyli się także polscy kompozytorzy: -Witold Lutosławski (1913-1994)-Krzysztof Penderecki (1933-2020)

Osiągnięcia w piłce nożnej (1. miejsce na igrzyskach olimpijskich w Mona- chium w 1972 r. i 3. na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r.) oraz sukcesy olimpijskie (w 1972 r. w Monachium 21 medali, w tym 5 złotych; w 1976 r. w Montrealu 26 medali, w tym 7 zlotych).

Polityka gierka pozwalała również na dynamiczny rozwój kultury, zwłaszcza kina i teatru.

Kultura i sport w czasach gierka

Poseł Stanisław Stomma z katolickiego Koła Poselskiego „Znak" jako jedyny wstrzymuje się od głosu za przyjęciem znowelizowanej ustawy zasadniczej w 1976 r.

Rzeczywiste i propagandowe sukcesy, które przypisywała sobie ekipa Gierka, sprawiły, że pozycja partii w społeczeństwie wzrosła. W szeregi PZPR wstąpiło wielu nowych członków-pod koniec lat 70. było ich prawie 3 mln. W tej sytuacji Gierek postanowił dokonać reorganizacji administracji państwowej, za którą poszła reforma struktur partyjnych. Po pierwsze wzmocnił nadzór nad przeciętnym obywatelem PRL. Po drugie- poprzez utworzenie nowych jednostek administracyjnych i ich partyjnych odpowiedników - zwiększył liczbę stanowisk, którymi mógł obdarzyć swoich stronników w partii. Po trzecie-zwiększając liczbę stanowisk- osłabił pozycję sekretarzy wojewódzkich partii, bo choć było ich więcej, zarządzali oni teraz mniejszymi terytoriami i samodzielnie nie stanowili zagrożenia dla władzy I sekretarza.

Partia umacnia swoją władzę-reforma administracji i zmiana konstytucji

Kolejnym krokiem ku wzmocnieniu partii miały być zmiany w konstytucji PRL, czyli zagwarantowanie w ustawie zasadniczej socjalistycznego charakteru państwa, dominującej roli partii komunistycznej, sojuszu z ZSRS oraz uzależnienie respektowania praw i wolności obywatelskich od wywiązywania się z obowiązków wobec państwa. Niespodziewanie dla Gierka propozycja nowelizacji wywolała liczne głosy sprzeciwu ze strony Kościoła, środowisk inteligenckich i działaczy społecznych.W grudniu 1975 r. i w styczniu 1976 r. do Sejmu i władz PRL spłynęły liczne listy wzywające do zaniechania zmian. Protesty częściowo przyniosły skutek, bo choć nowelizacja konstytucji została przegłosowana 10 lutego 1976 r., to jednak w łagodniejszej wersji i bez wpisu łączącego prawa obywatelskie z obowiązkami.

Zosia WęgrzynowskaMałgosia CiechanowskaJulia Skuza Zuzia Braun

opracowały: