O DÍA DE ROSALÍA

CEIP XOAQUÍN LORIGA

Compartimos este traballo con todo o alumnado do CEIP Xesús Golmar (Lalín), CEIP Pío Cabanillas Gallas (Dozón), Nosa Señora de Xuvencos (Boborás).

A todos, grazas por abrirlle a fiestra á nosa Rosalía

ALBORADA DE ROSALÍA

ANTES DE COMEZAR ESCOITAMOS A ALBORADA DE ROSALÍA DE CASTRO.

CARAPAUS

ALBORADA DE ROSALÍA

Alborada de Rosalía. Cantada polo alumnado de Infantil e Primaria na biblioteca do centro para conmemorar o Día de Rosalía

A INFANCIA DE ROSALÍA

María Rosalía Rita naceu en Santiago de Compostela, 0 23 de febreiro de 1837. Criárona unhas tías que vivían pretiño, na aldea de Ortoño. Alí medrou e aprendeu a falar. Como a xente de Ortoño falaba galego, Rosalía aprendeu esta lingua e as cousas bonitas que nela lle cantaban.

Miña Santiña, miña Santasa, miña cariña de calabasa: hei de emprestarvos os meus pendentes, hei de emprestarvos o meu collar; hei de emprestarcho, cara bonita, si me adeprendes a puntear.

2º CURSO EP

PREGUNTA 1

ONDE NACEU ROSALÍA DE CASTRO?

EN LOURENZÁ, LUGO

EN SANTIAGO

EN MALPICA, A CORUÑA

moi ben!

Rosalía de Castro naceu en Santiago de Compostela..

SEGUINTE

PREGUNTA 2

CAL É A DATA DE NACEMENTO DE ROSALÍA?

21 DE ABRIL DE 1900

23 DE FEBREIRO DE 1837

17 DE MAIO DE 1963

moi ben!

SEGUINTE

Rosalía naceu o 23 de febreiro de 1837.

PREGUNTA 3

LUÍSA ROSALÍA ALEXIA

QUE TRES NOMES LLE PUXERON A ROSALÍA?

MARÍA ROSALÍA RITA

PILAR ROSALÍA SILVIA

moi ben!

A Rosalía puxéronlle os nomes de María Rosalía Rita.

SEGUINTE

PREGUNTA 4

EN QUE DÚAS LOCALIDADES CORUÑESAS PASOU A SÚA INFANCIA ROSALÍA?

EN MEIRA E VILAGARCÍA

EN ORTOÑO E PADRÓN

EN GUITIRIZ E COIRÓS

moi ben!

Rosalía pasou a súa infancia nas vilas de Ortoño e Padrón.

SEGUINTE

A NATUREZA NA VIDA DE ROSALÍA

En Ortoño aprendeu tamén a coñecer as árbores e as flores. E as estacións do ano cos seus cambios. Porque Rosalía andaba polos camiños e polos prados. E mollábase coa chuvia e escondíase na brétema. E bebía nas fontes. E escoitaba os paxaros, os grilos, o moucho, o vento, as campás…E seguro que xogou coas bonecas de millo….

Retrato de Rosalía de Castro feito pola súa filla Alejandra.

A EMIGRACIÓN

Tamén viu traballar a xente. E soubo que os homes tiñan que emigrar. E que as mulleres quedaban soas cos meniños e meniñas pasando moitos traballos. Por iso escribiu despois:

Este vaise i aquel vaise, E todos, todos se van. Galicia, sin homes quedas Que te poidan traballar. Tes , en cambio, orfos e orfas E campos de soledad, E nais que no teñen fillos E fillos que non tén pais…

3º CURSO

Tradicións e Medio ambiente

E como en Ortoño a xente tamén cantaba, Rosalía aprendeu alí moitos dos nosos cantares:

Has de cantar, que che hei de dar zonchos; has de cantar, que che hei de dar moitos. Adiós, ríos; adiós fontes; Adiós regatos pequenos; Adiós, vista dos meus ollos; Non sei cándo nos veremos. Eu ben vin estar ó moucho Enriba d’ aquel penedo: ¡ Non che teño medo moucho, Moucho non che teño medo!.

EDUCACIÓN

INFANTIL

EN SANTIAGO DE COMPOSTELA

Cando Rosalía tiña catorce anos, a súa nai e máis ela trasladáronse a vivir a Santiago.

Retrato de Rosalía de Castro feito pola súa filla Alejandra.

A súa vida desde aquela foi moi diferente. Ía á escola. Debuxaba e pintaba. Tocaba a guitarra, a arpa, a frauta e o piano. Representaba obras de teatro... Lía moito e escribía moi ben. Por iso axiña soubo contar historias e facer poemas.. Porque Rosalía foi unha grande escritora.

PREGUNTA 5

QUE IDADE TIÑA ROSALÍA CANDO MARCHOU COA SÚA NAI A SANTIAGO?

CATORCE ANOS

CATRO ANOS

DEZASEIS ANOS

moi ben!

Rosalía tiña catorce anos cando ela e a súa nai foron vivir a Santiago.

SEGUINTE

Teño tres pitas brancas e un galo negro, que han de poñer bos ovos andando o tempo; i hei de vendelos caros polo xaneiro; i hei de xuntá-los cartos para un mantelo; i heino de levar posto no casamento; i hei... -Pois mira, Marica, vai por un neto, que antramentras non quitas eses cerellos, i as pitas van medrando co galo negro, para poñé-los ovos, e todo aquelo do xaneiro, dos cartos i o casamento, miña prenda da ialma, ¡vamos bebendo!

SOFÍA. 6º CURSO

PREGUNTA 5

De que ave nos fala este poema que recitou Sofía?

3 pitas brancas e un galo negro

2 pitas brancas

3 porquiños

moi ben!

Siii, o poema que tan ben recitou Sofía fala de tres pitas brancas e un galo negro.

SEGUINTE

Aos dezanove anos marchou a Madrid. Alí escribiu o seu primeiro libro de poemas, "La flor". En Madrid coñeceu escritores importantes, como Manuel Murguía, co que casou. Tiveron sete fillos, dos que se criaron cinco: Alexandra, Aura, Gala, Ovidio e Amara. Murguía animouna a escribir Cantares gallegos, un libro moi importante para a nosa lingua e a nosa literatura. Recordando a publicación deste libro celébrase cada 17 de maio o Día das Letras Galegas.

EN MADRID: A MORRIÑA

Cantarte hei, Galicia, teus dulces cantares, que así mo pediron na veira do mare. Cantarte hei, Galicia, na lingua gallega, consolo dos males, alivio das penas. Mimosa, soave, sentida, queixosa; encanta si ríe, conmove si chora.

4º CURSO

PREGUNTA 7

QUE LIBRO DE POEMAS ESCRITO POR ROSALÍA FOI MOI IMPORTANTE PARA A LINGUA GALEGA?

moi ben!

SEGUINTE

Cantares Gallegos foi o primeiro libro escrito en lingua galega.

PREGUNTA 8

CON QUEN CASOU ROSALÍA EN MADRID?

CURROS ENRÍQUEZ

MANUEL MURGUÍA

EDUARDO PONDAL

FRANCISCO AÑÓN

moi ben!

SEGUINTE

Casou en Madrid co escritor e historiador Manuel Murguía.

ROSALÍA EN CASTELA

Rosalía e a súa familia tiveron moi pouco acougo. Cambiaron moito de fogar e percorreron terras moi diferentes da nosa.

Unha tarde alá en Castilla brillaba o sol cal decote naqueles desertos brilla. Craro , ardoso e insolente, con perdón del, pois né modo aquel de queima-la xente e secar con tales bríos a probe inxeliña pranta, a fonte, os sedentos ríos....

6º CURSO

ROSALÍA EN CASTELA

Rosalía doíase, nos versos que compoñía para un novo libro, da dor dos que tiñan que marchar, como lle pasaba a ela e aos seus fillos.

Foi a Páscoa enxoita, choveu en San Xoán; a Galicia a fame logo chegará.

1º CURSO

Con melenconía miran para o mar os que noutras terras tén que buscar pan.

ROSALIA MULLER

Tamén falaba das mulleres que quedaban sen os seus homes e que, ás veces, non volvían saber deles.

Tecín soia a miña tea, sembrei soia o meu nabal, soia vou por leña ó monte, soia a vexo arder no lar. Nin na fonte nin no prado, así morra coa carraxe, el non ha de virm’a erguer, el xa non me pousará. ¡Que tristeza! O vento soa, canta o grilo ó seu compás… Ferve o pote… mais, meu caldo, soíña t’hei de cear.

5º CURSO

DOS NENOS E DAS NENAS

Xuntando todos estes poemas publicou Follas novas. Este é un libro moi variado. Fala das penas escondidas no seu corazón. Das inxustizas que facían cos pobres. Da emigración. E de cousas da terra contadas con moito humor… Rosalía refírese tamén moitas veces ás nenas e aos nenos.

Polas silveiras errante Vexo unha meniña orfa Que triste vai marmurando: -¿Ña Virxe, quen rosa fora! - ¿Por que qués ser rosa, nena?- Lle preguntei cariñosa. I ela contesta sorrindo: -Porque non tén fame as rosas-...

ALEJANDRA 6º

ROSALÍA E A NATUREZA

Rosalía tamén escribiu outro grande libro de poemas en castelán, En las orillas del Sar.

En mi pequeño huerto Brilla la sonrosada margarita, Tan fecunda y humilde, Como agreste y sencilla....

EMMA 6º

OS ÚLTIMOS ANOS

Rosalía pasou os derradeiros anos da súa vida na Casa da Matanza, en Padrón, unha Casa-Museo que agora visita moita xente. Está enterrada en Santiago de Compostela, no Panteón de Galegos Ilustres de San Domingos de Bonaval.

LOIS 4º

AMOR A GALICIA

Pero tamén é querida e coñecida en todo o mundo. Os seus poemas están traducidos a moitas linguas.

Lugar máis hermoso non houbo na terra que aquel que eu miraba, que aquel que me dera. Lugar máis hermoso no mundo n'hachara que aquel de Galicia, ¡Galicia encantada! Galicia frorida, cal ela ningunha, de froles cuberta, cuberta de espumas,

ERIC 4º

XOÁN 4º

PREGUNTA 9

CAL ERA O NOME DA CASA DE PADRÓN ONDE VIVIU ROSALÍA OS ÚLTIMOS ANOS?

CASA DA MATANZA

PAZO DE MEIRÁS

CASTELO DE PAMBRE

moi ben!

SEGUINTE

Rosalía pasou os útimos anos da súa vida na Casa da Matanza, en Padrón.

PREGUNTA 10

ONDE DESCANSAN OS RESTOS DE ROSALÍA DE CASTRO?

NO MOSTEIRO DE MONFERO

NO PANTEÓN DE GALEGOS ILUSTRES

NO CASTELO DE GONDOMAR

moi ben!

SEGUINTE

Rosalía está enterrada no Panteón de Galegos Ilustres, en Santiago de Compostela.

PREGUNTA 11

QUE FIXERON OS FILLOS DE ROSALÍA COS SEUS ESCRITOS?

VENDÉRONOS

QUEIMÁRONOS

BORRÁRONOS

moi ben!

SEGUINTE

Os fillos de Rosalía, á súa morte, queimaron os seus escritos.

CANTARES GALLEGOS

Rosalía de Castro escribiu en prosa e en verso, usando o galego e o castelán. No ano 1863 publicouse en Vigo o seu libro Cantares Gallegos, que era o primeiro escrito en galego, nunha época na que non se adoitaba escribir nada no noso idioma.

PREGUNTA 12

CAL É O TÍTULO DO PRIMEIRO LIBRO EN GALEGO PUBLICADO POR ROSALÍA?

moi ben!

SEGUINTE

O primeiro libro en galego publicado por Rosalía foi Cantares Gallegos.

PREGUNTA 13

EN QUE CIDADE E EN QUE ANO SE PUBLICOU CANTARES GALLEGOS ?

SARRIA

1801

VERÍN

1823

VIGO

1863

FERROL

1888

moi ben!

SEGUINTE

Cantares Gallegos publicouse en Vigo no ano 1863.

UN REPOLUDO GAITEIRO

De Cantares Gallegos

Un repoludo gaiteirode pano sedán vestido, como un príncipe cumprido, cariñoso e falangueiro, entre os mozos o primeiro e nas soidades sen par, tiña costume en cantar aló pola mañanciña: Con esta miña gaitiña ás nenas hei de enganar.

PREGUNTA 14

QUE INSTRUMENTO TOCABA O PROTAGONISTA DO POEMA?

A gaita

A guitarra

O tambor

moi ben!

SEGUINTE

O protagonista do poema tocaba a gaita.

PREGUNTA 15

A QUEN QUERÍA ENGANAR O REPOLUDO GAITEIRO?

Aos nenos

Ás nenas

Á vella

moi ben!

SEGUINTE

O gaiteiro quería enganar ás nenas.

O DÍA DAS LETRAS GALEGAS

Coincidindo co centenario da publicación de Cantares Gallegos comezou a celebrarse o Día das Letras Galegas, foi un 17 de maio de 1963. Ese ano a autora homenaxeada foi Rosalía de Castro.

PREGUNTA 16

EN QUE DATA CELEBRAMOS ANUALMENTE O DÍA DAS LETRAS GALEGAS?

13 de xullo

14 de febreiro

24 de xaneiro

17 de maio

moi ben!

SEGUINTE

O Día das Letras Galegas celebrámolo o 17 de maio.

PREGUNTA 17

QUEN FOI A PRIMEIRA PERSOA HOMENAXEADA NO DÍA DAS LETRAS?

MANUEL ANTONIO

ÁLVARO CUNQUEIRO

ROSALÍA DE CASTRO

ALFONSO D. R. CASTELAO

moi ben!

SEGUINTE

A primeira persoa homenaxeada no Día das Letras foi Rosalía de Castro.

PREGUNTA 18

A QUEN SE LLE DEDICA ESTE ANO 2024 O DÍA DAS LETRAS GALEGAS?

LUÍSA VILLALTA

ROSALÍA DE CASTRO

XELA ARIAS

Mª VICTORIA MORENO

moi ben!

Neste 2024, o Día das Letras Galegas dedícaselle á escritora Luísa Villalta Gómez.

SEGUINTE

FOLLAS NOVAS

En 1880 publicou unha escolma de poemas en galego co título de Follas Novas.Neste libro Rosalía escribe poemas sobre a emigración e foi escrito na localidade de Simancas, en Valladolid, onde Manuel Murguía, o seu marido, dirixía o Arquivo Xeral de España.

PREGUNTA 19

DE QUE TRATA FOLLAS NOVAS ?

É UN LIBRO DE POEMAS EN GALEGO SOBRE AS PLANTAS

É UN LIBRO DE POEMAS EN GALEGO SOBRE A EMIGRACIÓN

É UN LIBRO EN PROSA SOBRE AS PÁXINAS DOS LIBROS

moi ben!

SEGUINTE

Follas Novas é un libro de poemas en galego sobre a emigración.

PREGUNTA 20

en que LOCALIDADE de valladolid escribiu rosalía follas noVAS ?

TORRELOBATÓN

MEDINA DO CAMPO

SIMANCAS

MEDINA DE RIOSECO

moi ben!

SEGUINTE

Follas Novas foi escrito na localidade de Simancas, en Valladolid.

PRA HABANA

De Follas Novas

Vendéronlle os bois,vendéronlle as vacas, o pote do caldo e a manta da cama. Vendéronlle o carro e as leiras que tiña; deixárono só coa roupa vestida.

PREGUNTA 21

que animais aparecen no poema?

BOIS e VACAS

CANS e GATOS

OVELLAS e CABRAS

moi ben!

SEGUINTE

Tes razón, no poema aparecen citados os bois e as vacas.

PREGUNTA 22

A QUE CIDADE TIVO QUE emigrar O SEÑOR?

A CARACAS

A LISBOA

Á HABANA

moi ben!

SEGUINTE

Á Habana foi a cidade á que emigrou.

PREGUNTA 23

A QUE libro de rosalía pertence o poema pra a habana ?

moi ben!

SEGUINTE

Pois si, este poema é do libro Follas Novas.

23

O DÍA DE ROSALÍA

Rosalía de Castro está considerada a escritora máis representativa e reivindicativa de Galicia.Cada 23 de febreiro, data do seu nacemento, dedicámonos a homenaxeala como agradecemento pola defensa que fixo do pobo galego e da súa lingua, é o Día de Rosalía .

PREGUNTA 24

CANDO CELEBRAMOS O DÍA DE ROSALÍA?

17 de MAIO

23 de FEBREIRO

25 de XULLO

moi ben!

SEGUINTE

O 23 de febreiro celebramos o Día de Rosalía.

PREGUNTA 25

POR QUE HOMENAXEAMOS A ROSALÍA DE CASTRO NO DÍA DE ROSALÍA?

POLA DEFENSA DO POBO GALEGO E DA SÚA LINGUA

POLA DEFENSA DA FLORA E DA FAUNA DOS NOSOS RÍOS

POLA DEFENSA DOS PAZOS E DOS MUÍÑOS GALEGOS

moi ben!

SEGUINTE

Homenaxeamos a Rosalía pola súa defensa do pobo galego e da súa lingua.

NON É CORRECTO!

INTENTÁMOLO OUTRA VEZ?

feliz día de rosalía !

23 DE FEBREIRO DE 2024

CEIP XOAQUÍN LORIGA

Rosalía quíxolle moito a Galicia e Galicia quérelle moito a Rosalía

XA SABES MÁIS COUSAS DE ROSALÍA DE CASTRO!

DÁMOSLLE OUTRA VOLTA?