Олоҕу туругурдар Үлэ киһитэ

Олоҕу туругурдар үлэ киһитэ

2023 сыл- Арассыыйаҕа Уһуйааччы сыла Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Үлэ сыла Чурапчы улууһугар Ытыктабыл сыла

Чурапчы туһунан өйдөбүлКөлүөнэ ситимэ, кэс тыла. Чурапчы туһунан өйдөбүл - Туруулаһыы, олохпут суола.

Сэмэн Тумат саха норуодунай суруйааччыта

Былыр-былыргыттан Чурапчы буоруттан үгүс талааннаах, үлэһит, үтүө дьон төрөөн-үөскээн, үүнэн-сайдан тахсыбыттара.Биир дойдулаахтарбыт үтүө суобастаах, бэриниилээх үлэлэринэн-хамнастарынан өрөспүүбүлүкэ, оройуон сайдыытыгар сүҥкэн кылааттарын киллэрсибиттэрэ. Улуустааҕы киин библиотека пуондатыттан киэн туттар дьоһун дьоммут олохторун, үлэлэрин сырдатар кинигэлэри билиһиннэрэбит. Убаастабыллаах ааҕааччыларбыт виртуальнай кинигэ быыстапкатын көрүҥ,сэргээҥ, ааҕыҥ!

Киһи киэнэ кэрэмэһэ, үлэһит үтүөкэннээҕэ

Константинов Роман Иннокентьевич

Социалистическай Үлэ Дьоруойа

Роман Иннокентьевич Константинов Боотуруускай улуус I-кы Болугур нэһилиэгэр 1896 сыллаахха алтынньы 14 күнүгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ.5 саастааҕар тулаайах хаалан, олох очурун, уустугун билэн улааппыта. Тулаайах хаалбыт оҕо үөрэх диэни үөрэммэтэҕэ. Кыратыттан ордук кэрэхсээн сылгы көрөрүн сөбүлүүрэ.1933 сылтан сылгыһыт идэтин талан, олоҕун бүтүннүүтүн сылгы көрүүтүгэр анаабыта.Өрүс сиргэ бу туспа дьулууру, сатабылы, үөрүйэҕи эрэйэр үлэ.Мэччирэҥи талыы,отунан аһатыы, хастарыы ньымаларын үөрэппитэ, үлэтигэр туһаммыта.

Сэрии сылларыгар кулуннааһын элбэҕэ. Роман Иннокентьевич тугу да быраҕан туран,бу маннык көстүүттэн быыһанар туһугар туруулаһан дьаныардаахтык үлэлээбитэ.1945сыл кулуну ылыы 94, нөҥүө сылыгар 95,5 бырыһыаҥҥа тиэрдиллибитэ. 1947 сыллаахха 55 биэттэн 55 кулуну ылан, нөҥүө сылыгар ССРС Үрдүкү Сэбиэт Президиумун 1948 сыл атырдьах ыйын 5 күнүнээҕи Ыйааҕынан Социалистическай Үлэ Дьоруойун үрдүк аата иҥэриллибитэ. Буденнай эҕэрдэтин ылбыта. Чулуу сылгыһыт аата историяҕа көмүс бэлиэнэн тиһиллибитэ уонна Саха сирин бастыҥтан-бастыҥ үлэһиттэригэр маннык үрдүк билиниибэлиэтэ иҥэриллэригэр сырдык суолу арыйбыта.1949 с. Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин дьокутаатынан талыллыбыта. Чулуу киһи олоххо көрүүтэ, үлэҕэ үтүөкэн холобура хайа да кэмҥэ сымсаабат, сүппэт.Роман Иннокентьевич сылгыһыттар үтүө сүбэһиттэрэ, учууталлара этэ.Кини өр сылларга сылгыны иитиигэ туһуламмыт сыралаах үлэтин уопутун республика колхозтара, совхозтара киэҥник туһаммыттара.Дьоруой баай опытыгар үөрэнэн, киниэхэ уһуйуллан оройуоҥҥа үгүс бастыҥ сылгыһыттар иитиллэн тахсыбыттара.Роман Иннокентьевич 98 сааһыгар тиийиэр диэри олох уҕараабат уотун уматар, сырдыкка, үрдүккэ угуйар үтүө дьулуурдаах сүдү кырдьаҕас этэ.Кини олорбут олоҕо, үлэлээбит үлэтэ биһиги улууспут киэн туттуутунан буолар.Дьоруой аатын Амма орто оскуолата чиэстээхтик сүгэр. Мындаҕаайы нэһилиэгин киирии суолугар Роман Иннокентьевич Чаҥкый диэн аатырбыт миинэр атын кытта турар памятнига ыалдьыттары уруйдуу көрсөр. Чурапчы сэлиэнньэтигэр Константинов уулусса баар.Роман Иннокентьевич аатын үйэтитэн,2006 сыллаахха "Дьоруой Арамаан" диэн ахтыы кинигэ, "Саха киэн туттар дьоно" сериянан "Роман Иннокентьевич Константинов" 2016 сыллаахха кинигэ, 120 сылыгар "Үлэҕэ анаммыт олох" фотоальбом -кинигэ тахсыбыттара.

Сылгыһыт

Дьуон Дьаҥылы

Үрүҥ хаардаах сыһыылар,Үрүйэлэр, сис тыалар Туллуктара - сылгылар Хаһан аһыы бардылар. Ханна баҕар хастыннар, Хаар , тыал, тымныы буолуоҕа, Холкуос таптыыр, астынар Сылгыһыта булуоҕа. Сылгыһыттан бастыҥ дьон Бастаан Дьоруой буоллулар. Үлэ- хайҕал, үлэ- дьол, Үксээтиннэр Дьоруойдар! Сылайары билбэккэ, Сылгыларын бэрийэ, Ыҥыыр аттаах биэбэккэм Ыырын тула кэрийэр.

1948 с.

Саха АССР тыатын хаһаайыстыбатын бастыҥнарыгар Үлэ Дьоруойун аатын иҥэрэр туһунан

Саха АССР Сэбиэтин президиумун 1947 сыл балаҕан ыйын 16 күнүнээҕи ыйааҕар сөп түбэһиннэрэн, 1947 сылга сүөһүттэн элбэх аһы-үөлү ылбыттарын, итиниэхэ холкуостар тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйаларын эбэһээтэлинэй туттарыыларын уонна сүөһү иитиитин сайыннарыы былаанын бары көрүҥүн толорбуттарын иһин, Ленин уордьанын уонна "Сиэрпэ уонна өтүйэ" Кыһыл көмүс Сулус мэтээли туттаран туран, Социалистическай Үлэ Дьоруойун аатын иҥэрэргэ: Константинов Роман Иннокентьевичка - Чурапчы оройуонунааҕы "Фрунзе" аатынан холкуос сылгыны үөрдээн иитиигэ 55 биэттэн 55 кулуну ылбыт ыстаарсай сылгыһытыгар. Степанов Алексей Егоровичка - Мэҥэ-Хаҥалас оройуонунааҕы "Комбайн" холкуос сылгытын пиэрмэтин 21 биэттэн 21 кулуну иитэн таһаарбыт сэбиэдиссэйигэр. ССРС Үрдуку Сэбиэтин Президиумун Бэрэссэдээтэлэ Н.Шверник ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун Сэкирэтээрэ А.Горкин Москва, Кремль. 1948 сыл атырдьах ыйын 5 күнэ

Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун бэрэссэдээтэлэ В.А. Протодьяконов ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун сорудаҕынанРоман Иннокентьевичка Ленин уордьанын итиэннэ "Сиэрпэ уонна Өтүйэ" Кыһыл көмүс Сулус мэтээли туттарар. 1948 сыл, балаҕан ыйын 16 күнэ Саппаас От

Дьиэ кэргэнэ

Роман Иннокентьевич, Дария Абрамовна сиэннэрин Романы, Машаны көтөҕөн олороллор. 1973 с.

Хаҥастан уҥа олороллор: Мария Романовна оҕотунаан, Роман Иннокентьевич, кыыһа Аграфена, Дария Абрамовна сиэнин кытары. Иккис кэккэҕэ тураллар: саҥастара Ольга, кыыстара Александра. 1950 с.

Ефимов Г.Д. Дьоруойу кытта кэпсэтэр

Роман Иннокентьевич холкуос бэрэссэдээтэлэ Е.С.Николаевы уонна ССКП Чурапчытааҕы райкомун I-кы сэкирэтээрэ И.П.Листиковы кытта

Социалистическай Үлэ Дьоруойа Роман Иннокентьевич Константинов Чаҥкый диэн аатырбыт миинэр атын кытта.1960 с.

Арамаан миҥэ ата, Чаҥкый диэн улахан, үрдүк уҥуохтаах, кылгас соҕус, маҥан дьүһүннээх, сиикэй муруннаах (кытаран көстөрүн, түүтэ суоҕу этэллэрэ), үчүгэй быһыылаах-таһаалаах ат этэ. "Үчүгэйдик сиэллэҕинэ сыарҕа көтөн иһэр курдук буолар, суол томторуттан томторугар охсуллан баран иһэр буолар. Сылгыларбын кини баар буолан, далга аҕалтыыр буоллаҕым", - диир буолара Роман Иннокентьевич.

Роман Иннокентьевич Константинов туһунан кинигэлэр

Роман Иннокентьевич Константинов / [хомуйан оҥордулар : П.С.Иванов, А.С.Ноева, А.Н.Харитонова, Ф.Н.Афанасьева]. - Дьокуускай : Бичик, 2016. - (Саха киэн туттар дьоно).

Дьоруой Арамаан: ахтыылар / хомуйан оҥордулар П.С.Иванов, А.С.Ноева. - Дьокуускай : Офсет, 2006. - 192 с.

манна көр

Трудовая слава Якутии :Почет. граждане Респ. Саха (Якутия), городов и улусов. Т. 1 / Правительство Респ.Саха (Якутия); Авт-сост.: М.П.Габышев, К.Е.Павлов; Редколл.: Н.В.Шадринов (рук.) и др. - Якутск: Сахаполиграфиздат, 2003.- 416 с.

Чурапчинский улус: история, культура, фольклор / Администрация МО "Чурапчинский улус (район)" ; АН РС (Я). Ин-т гуман. исслед.; Б.Н. Попов (ответ.ред.) и др.: - Якутск : Бичик, 2005. - 440 с. - Улусы Республики Саха (Якутия).

манна көр

манна көр

Төлкөбүт түөрэҕэ-Мындаҕаайы [хомуйан оҥордо И.М. Павлов]. - Дьокуускай : Компания "Дани Алмас", 2012. - 172 с.

Мындаҕаайы. Бастакы кинигэ / Муницип. тэриллии "Мындаҕаайы" ; хомуйан оҥордо И.М. Павлов. - Дьокуускай : Офсет, 2007. - 176 с.

Тыа хаһаайыстыбатын бастыҥ үлэһиттэрин түмсүүтүгэр. 1972 с.

Lorem ipsum dolor sit amet consecter

Роман Иннокеньевич 75 сааһын бэлиэтээһин.1971 с.

Р.И.Константинов туһунан периодическай бэчээккэ

Киэн туттар киһибит/ Михаил Корякин // Саҥа олох. - 1996.- Сэтинньи 14 к. - С. 2

"Саҥа олох" хаһыат нүөмэрдэрин сыылканан киирэн көр

манна көр

Нэһилиэгин, оройуонун туһа диэн / Егор Дьячковскай // Саҥа олох. - 2003.- Атырдьах ыйын 5 к. - С. 2

манна көр

Алааспар, мин ыаллыы колхозпар ... / Гаврил Попов // Саха сирэ. - 2003.- От ыйын 22 к. - С. 3

50-с сыллардааҕы сылгыһыттар / Варвара Попова // Саҥа олох. - 2020.- Сэтинньи 13 к. - С. 3

манна көр

Үтүө дьыала утумнаныахтаах / Г. Попов // Саҥа олох. - 2003.- Бэс ыйын 5 к. - С. 3

манна көр

Социалистическай Үлэ Дьоруойа Роман Иннокентьевич Константинов / Н Золотарев, С Яковлев // Саҥа олох. - 2021.- Бэс ыйын 23 к. - С. 2

"Саҥа олох" хаһыат нүөмэрдэрин сыылканан киирэн көр

манна көр

Чулуу сылгыһыт аатын үйэтитэн

Үлэ Дьоруойугар өйдөбүнньүк турда / Анна Захарова // Саҥа олох. - 2016.- Алтынньы 18 к. - С. 1

Саханы саха оҥорон сандаарпыт, Киһини киһи оҥорон килэппит, Дьиэни дьиэлитээччи, Күрүөнү уһатааччы, Алтан сэргэни анньааччы, Аал уоту уматааччы, Төлкөлөөх түһүлгэни төрүттээччи, Түөрэм үктэл туйахтаах, Нэлим сиэллээх, Сиэр дьүһүннээх, Доллу кулгаахтаах, Санныгар дьаҕыллаах, Самыытыгар таҥара бэлиэлээх, Күн Дьөһөгөй Айыы Тойон Бэттэх көрөн Мичик гын! Дом!

Мария Герасимова - Сэҥээрэ "Амарах тыллаах алгыһым" "Роман Иннокентьевич Константинов" кинигэттэн

Улуустааҕы киин библиотека Ааҕааччыны кытта үлэлиир отдел

2023 сыл