Klejnoty z papieru

Klejnoty z papieru

Skarby i wojenne łupy sprzed dziesięcioleci nadal rozpalają wyobraźnię nie tylko poszukiwaczy, ale i turystów przemierzających szlaki Dolnego Śląska. Mieszkańcy powinni pamiętać jak wiele bezcennych pamiątek kultury faktycznie odkryto po wojnie na tych terenach. Nie zawsze były to skrzynie wyładowane błyskotkami i złotem.

Zniszczenie lub zaginięcie tych klejnotów kultury byłoby ogromną stratą dla naszego dziedzictwai. Około 60 km na północ od Krzeszowa leży wieś gdzie znaleziono bezcenne druki – skarby polskiej kultury: dzieła pisane ręką Mickiewicza, Słowackiego, Fredry czy Chopina! Co wydarzyło się 90. lat temu w ówczesnym Adelinie, co poprzedziło to odkrycie i jakie są dziś jego następstwa?

Po 1945 roku we wsi pojawili się pierwsi polscy osadnicy. I niemal natychmiast zaczęli znosić do władz gromadzkich znalezione egzemplarze polskich książek. Polskie książki – rzecz niezwykła we wsi na niemieckim jeszcze do niedawna Niederschlessien.

W mieszkaniu na pierwszym piętrze, szesnastoletni Bernard Manecki znalazł arcydzieło Mickiewicza.

Latem 1945 roku do Adelina przyjechała wspólna ekspedycję warszawskich i krakowskich bibliotekarzy z profesorem Stanisławem Sierotwińskim na czele. W pożółkłym ze starości egzemplarzu Dziennika Polskiego z września 1945 roku znajdziemy opis tej wyprawy spisany przez dr Irenę Barową:

Więcej w artykule

„Za Lignicą, zjeżdżając z głównej autostrady drogą wysadzaną jabłoniami, na których rumieni się owoc, ekipa biblioteczna minęła czarodziejskie, jakby żywcem ze starych sztychów zdjęte miasteczko – Złotorię (Goldberg) i dotarła do Ziemi Obiecanej, t.j. Adelina. Wioska rozbudowana wzdłuż rzeki, w wąskiej kotlinie, była niegdyś zamożna, jak świadczą obszerne dwory i murowańce, zelektryzowane warsztaty, piekarnie, mleczarnia – obecnie świeci niemal pustką, zamieszkana przez kilka rodzin niemieckich i szesnaście polskich. Repatrianci – osadnicy przeważnie z tarnopolszczyzny i członkowie milicji z kieleckiego gospodarzą nienajgorzej, bo w polu pełno zboża i okopowizn, w sadach późnojesiennych gruszek i jabłek, a kiście winogron wychylają się z gęstwy listowia, osłaniającego południowe wystawy domów”.

Wieść o nich rozniosła się po całym kraju. Informacje były tym ciekawsze, że współbrzmiały z pogłoskami, jakoby pod koniec wojny uciekający przed sowiecką ofensywą Niemcy ukryli na Dolnym Śląsku księgozbiory Biblioteki Jagielońskiej oraz Biblioteki Publicznej Miasta Stołecznego Warszawy.

+INFO

Zadanie:

Uwaga: Jedna z liter nie pasuje do nazwy miejscowości.

Czy już wiesz jak nazywa się wieś na Dolnym Śląsku, gdzie odnaleziono cenne zbiory Biblioteki Ossolińskich zrabowane przez Niemców we Lwowie? Jeśli tak, to ułóż nazwę miejscowości z rozsypanych liter.

Odnalezienie rękopisu "Pana Tadeusza wspomina pan Bernard Manecki:

W połowie czerwca 1945 roku wieś dopiero zajmowali pierwsi polscy osadnicy. Bernard Manecki miał 16 lat. Rosyjskich żołnierzy, którzy na dziedzińcu szkoły palili książki, pamięta jakby to było wczoraj. – Ogień buchał ogromny. Można w nim było konia usmażyć – wspomina. Wślizgnął się do opuszczonego przez Niemców domu nauczyciela. Talerze ze spleśniałą, niedojedzoną zupą jeszcze stały na stołach. Porozrzucane sprzęty walały się pod nogami. Chodził po otwartych na oścież pokojach, szukając papieru, z którego dałoby się skręcić papierosy.

Pod jedną z liter ukryte jest przejście do kolejnego slajdu.

czytaj więcej w artykule

O odnalezieniu rękopisu "Pana Tadeusza i innych cennych zbiorów w artykułach poniżej:

• Bezcenne rękopisy znalezione w oborze w Zagrodnie

• Skarb znaleziony w Zagrodnie

• Klejnoty z papieru – czyli o skarbie z Zagrodna

• 200 lat Ossolineum

Więcej o samym Zagrodnie w filmie z cyklu Echa przeszłości

Manuskrypt "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza

Zapraszamy do obejrzenia kolejnych zagadek

Oprac. Edyta Kilian Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu