arnas -aparatua

Arnas-aparatua

Jone Etxeberria,Oier Aristi eta Mireia Gonzalez

BIRIKI AIREZTAPENA

2 prosezu bereizten ditugu:

• Arnasgora
• Arnasbehera

Arnasgoran oxigenoa aberatsa den airea sartzen da arnas bideetan birikietara eta arnasbeheran karbono dioxidoz betetako airea kanporatzen dugu. Mugimendu horiek etengabe ematen dira eta ez borondate mugimenduak dira pentsatu gabe egiten ditugunak. Birikak zabaldu eta airez betetzen dira. Arnasbeheran kutxa uzkurtu egiten da airea modu pasiboan irtetzen. Birikak ez dira modu autonomoan mugitzen ez dutelako inolako giharrik eta airez bete ahal izateko eta gero hori kanporatzeko zenbait gihar erabiltzen dituzte; diafragma eta saihetsarteko muskuluak.

BIRIKI AIREZTAPENA

GAS - TRUKEA

Albeoloetan ematen da gas trukea. Prozesu oso azkarra da;

• Albeoloen iunguruan dauden kapilarretan dagoen odola, gorputz osotik dator eta CO2 asko dauka.

• Bestalde, albeoloen barruan kanpotik harturiko airea iristen da, oxigeno ugari duena.

Kapilar horietan igarotako odolak co2-a utziko du eta oxigenoa hartu egiten du. Odol hori oxigenoz kargatuko da eta organoetara iritziko da.

Hau difusio bakuna izeneko prozesua erabiltzen da.

• Airearen eta odolaren arteko hesi horrek, oxigenoak azkar zeharkatzen du, eta kapilarretan dabilen odoleraino iristen da. Era berean, karbono dioxidoa odoletik albeoloen barrura igarotzen da.

ZE ARAZO EMAN DAITEZKE ARNASKETAN SAHIETSENTAN EMANDAKO KOLPEAREN ONDORIOZ SAIETSEN BAT APURTU BADA?

Kolpe baten ondorioz gertatu ahal dena sahietsen bat apurtu ahal zaizula hori gertatzen denean;hautsitako hezur baten ertz irregularren bat kalte egin ahal dezaiekete odol-hodiei edo barne-organo nagusiei, hala nola birikei.

NEUMOTORAXA

Pneumotoraxa biriketako kolapsoa bat da. Pneumotoraxa sortzen da airea biriken eta toraxeko paretaren artean dagoen espazioaren barruan iragazten denean. Kolapsoa eragiten du; aireak presioa egiten duenean birikaren kanpoko aldeetara.

IÑAKI WILLIAMSEK NEUMOTORAXA DU?

Izan daiteke Williamsek neumotoraxa izatea, Neumotoraxak arnasketan kalte egiten duelako eta berak arnasketako arasoak ditu.

TABAKISMOA

Tabakoa kontsumitzeak arazo asko eragin ditzake, hala nola:

• biriketako minbizia
• ahoko, eztarriko eta laringeko minbizia
• leuzemia mota bat (...)

Tabakoak hainbat substantziak ditu (Baina 3 aztertuko ditugu)

• Nikotina:

Erretzailearen biriketan uzten da. Odolak berehala xurgatzen ditu eta garunera iristen da nerbio-sistema zentrala estimulatuz, bihotz-erritmoa eta arteria-presioa areagotuz. Horrek oxigeno kontsumo handiagoa eragiten du.

TABAKISMOA

• Txokolatea eta eztia:

Nikotinaren mingostasuna disimulatzen laguntzen dute. Zapore gozoari esker, zigarroa atseginagoa da erretzailearentzat.

• Amonioa:

organismoak azkarrago xurgatzea. Helburua nikotinaren eragina indartzea da.

GAIXOTASUNAK

Mikroorganismo patogenoa

Mikroorganismo patogeno batek sortutako arnas-aparatuko gaixotasun batzuk hauek dira: -Trakeitisa → Trakeitisa zintzurrestearen hantura da.Infekziosoa izan daiteke. Bakterio-trakeitia, goiko arnasbideen infekzio birikoa eragiten duena. -Bronkitisa → Bronkitisa, bronkio arnas bideen inflamazioa da. Arnas bide horien funtzioa, oxigenoa eramaten duen airea biriketara eramatea da, eta era berean karbono dioxidoko airea kanporatzea. -Bronkiolitisa. → Arnasbideetako infekzio bat da, azken finean bronkioloak izeneko arnas hodi fin-finak birus batekin infektatzen direnean gertatzen da.

GAIXOTASUNAK

Atmosfera

Atmosferan dagoen agente natural edota kutsatzaile kimiko batek sortutako gaixotasun batzuk: -Arnas gaixotasunak → Arnas gaixotasuna arnas aparatuari kalte egiten dion eritasuna da. Pneumologia da gaixotasun hauetaz arduratzen den espezialitate medikoa. Tabakoa da eragile nagusia. -Nerbio-sistemaren gaixotasunak → Nerbio-sistema seinale elektrikoak eroalean espezializatutako zelula multzo bat da eta neuronaz eta zelula glialez osatuta dago. -Minbizia → Minbizia gure organoetako ehunak osatzen dituzten zelulen alterazio biologiko eta genetikoa dira.