Kultura i nauka międzywojennej Polski

Mecenansem kultury stało się państwo

Państwo, które choć umiarkowanymi środkami wspierało rozwój różnych dziedzin działalności artystycznej. Uczestniczyło w finansowaniu instytucji kultury: teatrółw, bibliote i mózeów, a także szkół artystycznych. W 1928r. w Warszawie utworzono Bibliotekę Narodową, kontynuując tradycje Biblioteki Załuskich.

Nowa sytuacja

Artyści zostali w dużej mierze zwolnieni z obowiązku tworzenia dzieł o wymiarze patriotycznym. Dzięku temu artyści w więszym stopniu niż przed 1918r. mogli uprawiać sztukę dla niej samej.

odzyskanie przez Polskę niepodległości w ogromnym stopniu wpłyneło na warunki funkconowania polskiej kultury

Kultura i nauka międzywojennej Polski

Nauka

07

Kultura masowa

03

Szkolnictwo

06

Sztuka

02

Architektura

05

Literatura

01

Jakie tematy poruszę?

Literatura i sztuka

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. Twórcy Skamandra podkreślali potrzebę związku poezji z teraźniejszością i codziennością, nie unikali jednak nawiązań do tradycji.Inny program miała Awangarda Krakowska, skupiona wokół Tadeusza Peipera i Juliana Przybosia.

W poeazji doby międzywojennej Polski ogromną rolę odegrała warszawska grupa poetycka Skamander. Należeli do niej wybytni poeaci tacy jak Julian Tuwim, Antoni Słomiński, Kazimierz wierzyński, Jarosław Iwaszkiewicz i Jan Lechoń.Związane z nią były także poetki Kazimiera Iłłakówiczówna i

W latach 30 pojawiły się grupy poetyckie nazywane ogólnie Drugą Awangardą. W twórczości ich przedstawicieli - Czesława Miłosza i Józefa Czechowicza ujawniły sie nastroje katastroficzne. W dwudziestoleciu nadal aktywni byli pisarze starszego pokolenia m.in. Władysław Reymont ("Chłopi"). W prozie 20-letniej ważne miejsce zajmowała tematyka społeczna i polityczna.

Twórcy tej grupy, zawascynowani miastem i nowoczesnością, odrzucali tradycyjną poetkę,preferowali zwięzłość formy i nieoczywiste metafory. Jeszcze dalej w swoich eksperymentasz szli futuryści, odwołując się między innymi do dadaizmu i zrywający z wszelkimi konwencjami. Twórcami tego nurtu w poezji byli Anaton Stern i Bruno Jasieński.

Wybitne zasłógi dla sztuki teatralnej położyli Juliusz Osterwa i Leon Schiller. W kolei Karola Szymanowskiego uznano za najwybitnieszego polskiego kompozytora obok Chopina.Malarze okresu międzywojennego tworzyli w różnych estetykach, dominujących wówczas w sztuce europejskiej. Do nurtu formizmu, inspirowanego achodnioeuropejskim ekspresjonizmem, kubizmem i futuryzmem oraz sztuką ludową zaliczano m.in. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Leona Chwista, Tytusa Czyżewskiego. Olga Boznańska, Józef Mehoffer, Leon Wyszczółkowski nawiązywali do impresjonizmu

Kto i co stworzył w tym czasie?

Zacznę od elementu absurdu i groteski, które wprowadził do polskiej literatury Witold Gombrowicz (Ferdydurka). Oryginalną prozę, pzresyconą magią, tworzył Bruno Shulz. Jednym z najbardziej poczytnych autorów okresu międzywojennego był Tadeusz Dołęga-Mostowicz. Natomiast w dziedzinie reportażu warto wymienić Melchiora Wańkowicza, który stworzył własny styl tego gatunku - z elementami gawędy. Ważną postacią życia literackiego był Tadeusz Boy-Żeleński, krytyk literacki, satur i tłumacz. W Polsce międzywojennej działało ponad 100 teatrów.

Autoportret w zielonym bugatti Tamary Łępickiej

Mimo wszystko ulubioną rozrywką wszystkich warstw społecznych w Polsce był sport. Odbywały się tu międzynarodowe zawody sportowe m.in. w narciarstwie i w hokeju. Dużą popularnością cieszła się piłka nożna

W muzyce popularne przeboje, zwane wówczas szlagierami, komponowali Jerzy Petersburski i Henryk Wars. Na fali był wówczas na całym świecie jazz natomiast idolem wielu Polaków był śpiewak operowy Jan Kiepura.

Dzedziną sztuki przeżywającą szybki rozwój w Polsce w okresie międzywojennym stała się kinematografia. Pierwszy polski film dzwiękowy powstał w 1930r. W 1938r. sieć stałych kin w Polsce liczyła 807 placówek z czego 300 działało codziennie.

Podobnie jak w innych krajach, także w polsce rozwijała się radiofonia. Polskie radio zaczeło naawać audycje w 1925r. Rok później miało 5 tyś abonentów. Ich liczba w przededniu wybuchu II wojny światowej zbliżała się do miliona. Poza Wawrszawą otwierano także regionalne ośrodki radiowe.

Sport

Muzyka

Kinematografia

Radiofonia

Architekci awangardowi projektowali budynki w duchu modernizmu, o geometrycznych formach, eks- ponujące urodę samej konstrukcji i zastosowanych mate- riałów. Priorytetami dla ich twórców stały się funkcjonal- ność i wygoda użytkowników. W tym duchu powstawały zarówno prywatne wille, jak i nowoczesne osiedla dla spółdzielni mieszkaniowych

W architekturze polskiej okresu międzywojennego współ- istniały różne nurty. Pierwszy z nich dążył do wypraco- wania stylu narodowego i czerpał inspirację ze stylów historycznych, zwłaszcza renesansu i klasycyzmu. Jedną z odmian stylu narodowego był tzw. styl dworkowy. Do tradycyjnych form nawiązywali także architekci projektujący monumentalne, reprezentacyjne budynki użyteczności publicznej. W ich uproszczonych i zwykle symetrycznych bryłach można dostrzec nawiązujące do klasycyzmu kolumny, pilastry i gzymsy. Nowoczesność tych budowli wyrażała się w ich imponujących rozmiarach oraz w oszczędnym stosowaniu ozdobnych detali

Architektura

Powstały nowe uniwersytety, np. w Poznaniu i reak- tywowany w Wilnie. W 1918 r. w Lublinie utworzono wyższą uczelnię, która od 1928 r. nosiła nazwę Kato- licki Uniwersytet Lubelski (KUL). W 1938 r. w kraju działało 28 wyższych uczelni, w których naukę pobierało blisko 50 tys. studentów, w tym 13 tys. kobiet. Co czwarty student pochodził z rodziny chłopskiej lub robotniczej. Był to bardzo wysoki odsetek, świadczący o tym, że tak- że ludzie z niższych warstw społecznych mieli możliwość awansu społecznego. Największymi ośrodkami akademic- kimi w Polsce były Warszawa i Lwów. N- a a wa owe, W nauce światową sławę zyskała lwowska szkoła mate- matyczna (patrz: temat 34). Znani i cenieni byli również m.in. logik i filozof Alfred Tarski oraz socjolog i filozof Florian Znaniecki. Studia nad historią i gramatyką języ- ka polskiego prowadził Zenon Klemensiewicz. Dzięki badaniom lekarza i mikrobiologa Ludwika Hirszfelda, rozpoczętym jeszcze przed I wojną światową, na całym świecie wprowadzono oznaczenia grup krwi, używane do dzisiaj. Hirszfeld prowadził także badania nad nowo- tworami. Swoje własne instytucje naukowe miały także mniejszości narodowe, m.in. Żydowski Instytut Naukowy w Wilnie czy ukraińskie Towarzystwo Naukowe im. Tarasa Szewczenki we Lwowie

U progu niepodległości istotnym problemem był wysoki poziom analfabetyzmu, sięgający nawet 30% społeczeństwa. W większym stopniu dotyczył on kobiet niż mężczyzn. Najgorzej pod tym względem wypadały województwa wschodnie, leżące na obszarze dawnego zaboru rosyjskiego, dużo lepiej było na zachodzie kraju. Aby zwalczyć te plage, rozwijano sieć szkół podstawowych i starano się objąć wszystkie dzieci obowiązkiem szkolnym (zapisanym w konstytucji marcowej). W 1932 r. minister Janusz Jędrzejewicz przeprowadził reformę szkolnictwa podstawowego i średniego, w wyniku której wprowadzo- no czteroletnie gimnazja i dwuletnie licea. Zorganizowano także szkolnictwo zawodowe. Pod koniec dwudziestolecia międzywojennego poziom analfabetyzmu spadł do 15%, co stanowiło duże osiągnię cie młodego państwa. Postępy w edukacji wpłynęły na rozwój prasy, także w językach mniejszości narodowych, i na czytelnictwo książek.

Szkolnictwo i nauka

Daria Kapuścińska kl.IV jcm

Dziękuję za uwagę!