DALUMAT - Modyul 2 : Ifugao Terms/ Pananaliksik

MODYUL 2

IFUGAO TERMS PROPOSED FOR INCORPORATION INTO THE VOCABULARY OF THE NATIONAL LANGUAGE

ni M. Dulawan Department of Philosophy, Ateneo de Manila University, Philippines

simula

INTRODUksyon

Ifugao ang tawag sa pangkat etnolinggwistiko na naninirahan sa lalawigan na ipinangalan sa kanila, ang Ifugao. Ang grupong Ifugao ay binubuo ng dalawa pang grupo, ang Ayangan at ang Tuwali. Nakikilala sila sa isa't isa lalo na sa paraan ng pagsasalita ng bawat grupo ng wikang Ifugao, diyalektong Ayangan at diyalektong Tuwali.

karagdagang kaalaman

Mga salita

6. Honga

1. Ifugao

7. Hagoho

2. Bagol

8. Bogwa

3. Hudhud

4. Baltung

9. Dangli

5. Bangibang

10. Bolwa'

1. ifugao

Ang terminong Ifugao ay nagmula sa Pugaw.

+ inpormasyon

Mga impluwensya

Ifugaw = Ifugao

Ang ponemang aw ay isinulat bilang ao - malinaw na ang paraan ng naturang tunog ay binabaybay sa Espanyol gayundin sa Ilokano.

2. BAGOL

Ang terminong bagol ay nangangahulugang diyos sa Ingles.

3. hudhud

Ang terminong hudhud ay nangangahulugang kwento.

+ inpormasyon

MGA HANGONG SALITA

2A

Manhudhud

Makahudhud

Ihudhud

umawit ng isang partikular na piraso ng hudhud

nangangahulugang umawit ng kwento ng hudhud; grupo ng mga umawit ng hudhud

ay isa na magagaling umawit o mahilig sa pag-awit ng hudhud

4. baltung

Ang terminong baltung ay literal na nangangahulugang "pagpadyak o pagtapak ng paa".

+ inpormasyon

5. bangibang

Ang Bangibang ay tumutukoy sa pinahabang kahoy na instrumentong perkusyon.

Dalawang Uri ng Bangibang

HIM-UNG

DOG-AL

Isinasagawa ito kaugnay ng paglilibing sa isang pinaslang. Alinman sa isang dog-al o him-ung, ang bangibang ritwal ay isinasagawa sa isang magkatulad na paraan.

Literal na nangangahulugang "magtaboy". Ang bangibang ritwal na ito ay ginagawa upang itaboy ang mga espiritu ng mga peste na sumisira sa mga pananim na palay, tulad ng daga, balang, insekto, atbp.

6. Honga

Ang salitang ito ay nangangahulugan ng pasasalamat o ritwal para sa kaginhawaan.

+ inpormasyon

7. Hagoho

Ito ay espesyal na ritwal na idinaraos sa tahanan sa gabi ng isang mumbaki.

8. Bogwa

Ito ay nangangahulugang tanggalan ng takip o ilabas sa pagkakahimlay ang isang bagay.

9. dangli

Ito ay tumutukoy sa mga hayop na iniaalay o kinakatay sa panahon ng isang ritwal ng kamatayan o ritwal sa paghuhukay ng patay.

10. bolwa'

Ang bolwa ay isang kasanayan ng pagbabahagi ng karne sa mga kapamilya mula sa kinatay na hayop sa pagtatanghal ng honga sa tahanan.

+ inpormasyon

buod

1. Ifugao

6. Honga

- pasasalamat o ritwal para sa kaginhawaan

- ang mga tao at ang pangalan ng lugar na Ifugao.

7. Hagoho

2. Bagol

- espesyal na ritwal na idinaraos sa tahanan sa gabi

- diyos

3. Hudhud

8. Bogwa

- kwento; isang paraan ng pag-awit ng mga epikong salaysay at kundiman

- takip o ilabas sa pagkakahimlay ang isang bagay; paghuhukay at paglilinis ng buto

4. Baltung

9. Dangli

- hayop na iniaalay o kinakatay sa panahon ng isang ritwal

- pagpadyak o pagtapak ng paa

5. Bangibang

10. Bolwa'

- pinahabang kahoy na instrumentong perkusyon

- pagbabahagi ng karne sa mga kapamilya

konkulusyon

Ang konstitusyon ng Pilipinas ay nagtatakda ng paraan sa pagpapatibay ng isang karaniwang wikang pambansa ng Filipino. Upang maging tunay na pambansa ang wika, kailangan itong pagyamanin sa pamamagitan ng pagsasama ng mga salita o termino, mula sa iba't ibang wikang etniko sa Pilipinas. Ang proseso ng pagpapayaman sa pamamagitan ng estratehiya ng pagsasama ng mga termino/salita mula sa ibang mga wika sa Pilipinas ay magpapapalambot sa panrehiyong pagsalungat sa wikang pambansa na nakabatay sa Tagalog at siguruhin ang pagtanggap nito sa lahat ng pangkat etniko sa Pilipinas. Ang kumperensyang ito ay isang angkop at mabisang pagsisikap at estratehiya sa pagpapabilis ng proseso ng pagpapayaman ng wikang pambansa sa pamamagitan ng pagsasama ng mga termino/salita mula sa ibang mga wika sa Pilipinas.

patalastas:

Ano nga ba ang PANANALIKSIK?

Sa Vocabulario nina Noceda at Sanlucar, nakalimbag na kahulugan nito:

"buscar por todos los rincones" (Hanapin sa lahat ng sulok) "Katunayan" + "Bagong kongklusyon" Pagtatamo ng karunungan

saliksik

SA MADALING SALITA ANG PANANALIKSIK AY:

• Isang pagtatangka sa maingat na pag-uusisa, pag-aaral, pagmamasid, pagsusuri, at pagtatala ng mga bagong impormasyon, katotohanan, at kaalaman. • Gawaing pang-akademiko na tinutugunan ng mga taong sangkot sa isang akademikong komunidad at ang ilan sa mga ito ay ang mga propesor at mga mag-aaral • Nagpapalawak ng mga kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa isang paksa o mga bagay-bagay sa paligid nang higit pa kaysa sa pagbabasa at pakikinig sa loob ng silid-aralan; • Nagdudulot ng mga bagong karanasan gaya ng pakikisalamuha at pakikipag-ugnayan sa iba't ibang uri ng mga tao, pagpunta sa iba't ibang lugar, pagharap sa suliranin o dilema (sarili man o hindi), atbp.

SA MADALING SALITA ANG PANANALIKSIK AY:

• Pinalalawak ang isipan ng mga mag-aaral sapagkat inilalantad siya sa iba't ibang pananaw na maaaring malapit o malayo sa kaniyang paniniwala;• Isang gawain na tumutulak sa mga mag-aaral na mag-isip, magtanong, magsuri, bumuo ng kongklusyon mula sa nakolektang datos at ibahagi ang mga nakalap na impormasyon sa kaniyang komunidad; • Hinuhubog ang kasanayan pakikisalamuha, pamumuno, pakikipagtalastasan, pamamahala, pagbuo at pag-iisip; at sa • Hinahasa ng mga mag-aaral na humarap sa/at lumutas ng suliranin na magagamit sa kaniyang lipunang kinabibilangan gayundin sa kaniyang pagtatrabaho.

Paano suriin ang mga Itinalang ideya?

• Alin-alin sa mga ito ang magiging kawili-wiling gawin o saliksik para sa iyo?
• Bakit ka interesado rito?
• Alin ang posibleng makatulong sa iba kapag naihanap ito ng kasagutan?
• Alin ang alam na alam mo na?
• Alin ang gusto mo pang lalong makilala o mapalawak ang iyong kaalaman?
• Alin ang maaaring mahirap ihanap na kagamitang pagkukunan ng impormasyon
• Alin ang masyadong malawak at mahirap gawan ng pananaliksik?

Mga karagdagang babasahin bilang pagsusuri sa mga saliksik na may kaugnayan sa binasang artikulo: Ang Bug-at kang Lamigas kag Bugas1 (Ang Bigat ng Lamigas at Bigas) Genevieve L. Asenjo, PhD. Bag-ong Yanggaw: Ang Filipinong may Timplang Bisaya sa Kamay ng Makatang Tagalog na si Rebecca T. Anonuevo ni John Iremil E Teodoro

maraming salamat sa pakikinig!