SCHOOL NOTEBOOK

Europejski Tydzień Świadomości DYSLEKSJI

03-09.10.2022

Tegoroczne obchody Europejskiego Tygodnia Świadomości Dysleksji odbywają się pod hasłem:

"Przełamujemy bariery"

SPIS TREŚCI

Dysleksja / Ryzyko Dysleksji - pojęcie

Paradoksy osób z DYSLEKSJĄ

Speyficzne trudności w uczeniu się

Co zrobić jeśli dostrzeżemy oznaki ryzyka DYSLEKSJI?

Mocne strony osób z DYSLEKSJĄ

ETIOLOGIA dysleksji

Typy i rodzaje DYSLEKSJI

Literatura

Symptomy DYSLEKSJI

oZNACZENIA RYSUNKOWE:

powrót do spisu treści

powrót do początku

przejście do przodu

przejście do tyłu

DYSLEKSJA

to specyficzne trudności w nauce czytania i pisania stwierdzane u ucznia, pomimo stosowania standardowych metod nauczania i inteligencji na poziomie co najmniej przeciętnym oraz sprzyjających warunkach społeczno-kulturowych

Dysleksja nie wynika z patologii środowiskowej, zaniedbań dydaktycznych, uszkodzeń mózgu, chorób neurologicznych, całościowych zaburzeń rozwoju, niepełnosprawności intelektualnej, defektów sensorycznych (wzroku, słuchu).

Jej przyczynami są różnego rodzaju nieprawidłowości w zakresie tempa, rytmu i dynamiki rozwoju poszczególnych elementarnych funkcji poznawczych, stanowiących podstawę procesu nauki czytania i pisania.

Nieprawidłowościami tymi mogą być:

• błędne ukształtowanie się i niewłaściwe działanie pewnych funkcji;
• nieharmonijny rozwój psychomotoryczny (poszczególne funkcje rozwijają się prawidłowo lub ponadprzeciętnie, a pozostałe z opóźnieniem);
• zaburzenia procesu integracji, współpracy prawidłowo rozwiniętych i działających funkcji.

Dysleksja jest diagnozowana dopiero na drugim etapie edukacji (kl. IV VI). Jednak już u dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym można dostrzec sygnały zagrożenia tym problemem. Mówimy wówczas o ryzyku dysleksji, czyli zwiększonym prawdopodobieństwie, że zaburzenie to rozwinie się u dziecka w przyszłości.

RYZYKO DYSLEKSJI

Termin ryzyko dysleksji oznacza zagrożenie wystąpienia trudności w czytaniu i pisaniu o specyficznym charakterze.

Terminu tego używa się w odniesieniu do dzieci w wieku przedszkolnym oraz uczniów klas I-II (najpóźniej w klasie III), którzy pomimo inteligencji w normie mają trudności w nauce czytania i pisania i nie są one uwarunkowane schorzeniem neurologicznym, wadami narządów zmysłu lub brakiem właściwej opieki wychowawczej i dydaktycznej w domu i w szkole

etiologia dysleksji

TYPY I RODZAJE DYSLEKSJI

Uwzględniając etiologię omawianego zaburzenia, wyróżnia się dysleksję rozwojową i nabytą

NABYTA

ROZWOJOWA

DYSLEKSJA NABYTA POWSTAJE NAGLE, NIEZALEŻNIE OD PROCESÓW ROZWOJOWYCH, NAJCZĘŚCIEJ W WYNIKU USZKODZENIA MÓZGU.

DYSLEKSJA ROZWOJOWAJEST ZWIĄZANA Z ZAKŁÓCENIAMI W PROCESIE ROZWOJU DZIECKA,

TYPY I RODZAJE DYSLEKSJI

Biorąc pod uwagę zaburzone funkcje leżące u podstaw omawianego syndromu, mówi się o:

DYSLEKSJI INTEGRACYJNEJ

DYSLEKSJI TYPU SŁUCHOWEGO

DYSLEKSJI TYPU WZROKOWEGO

SPOWODOWANEJ NIEWŁAŚCIWĄ WSPÓŁPRACĄ PRAWIDŁOWO ROZWINIĘTYCH FUNKCJI PERCEPCYJNO - MOTORYCZNYCH

WYNIKAJĄCEJ Z ZABURZEŃ PERCEPCJI SŁUCHOWEJ, PAMIĘCI SŁUCHOWEJ, FUNKCJI JĘZYKOWYCH

BĘDĄCEJ KONSEKWENCJĄ ZABURZEŃ, PERCEPCJI WZROKOWEJ, PAMIĘCI WZROKOWEJ, KOORDYNACJI WZROKOWO - RUCHOWEJ

TYPY I RODZAJE DYSLEKSJI

Rozpatrując specyficzne trudności w uczeniu się w aspekcie aktywności mózgu, rozróżnia się dysleksję lingwistyczną i percepcyjną

DYSLEKSJA PERCEPCYJNA

DYSLEKSJA LINGWISTYCZA

WYSTĘPUJE, GDY U DZIECKA UCZĄCEGO SIĘ CZYTAĆ DOMINUJE LEWA PÓŁKULA MÓZGOWA, CO POWINNO MIEĆ MIEJSCE W PÓNIEJSZYM OKRESIE - KIEDY UMIEJĘTNOŚĆ CZYTANIA JEST JUŻ OPANOWANA

DIAGNOZOWANA JEST, KIEDY U DZIECKA, KTÓRE OPANOWAŁO UMIEJĘTNOŚĆ CZYTANIA, DOMINUJE PRAWA PÓŁKULA MÓZGOWA, ODPOWIEDNIA PODCZAS WCZEŚNIEJSZEJ FAZY ROZWOJOWEJ - NABYWANIA UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA

Specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania to zespół zaburzeń, na które składają się:

dysleksja właściwa

– zaburzenia dotyczące czytania;

– zaburzenia w zakresie technicznej czynności pisania, trudności w osiągnięciu prawidłowego poziomu graficznego pisma;

dysgrafia

- zaburzenia umiejętności poprawnego zapisu słów, problemy z opanowaniem ortografii. Zaburzenia dyslektyczne mogą dotyczyć jednego obszaru (np. czytania), bądź obejmować kilka zakresów jednocześnie (np. czytanie i pisanie)

dysortografia

– zaburzenie zdolności wykonywania działań arytmetycznych. Uznaje się, że jest to specyficzne zaburzenie rozwojowe o podłożu środowiskowym lub genetycznym.

dyskalkulia

Diagnoza „dysleksja” sprawia, że myślimy tylko o ograniczeniach – utrudnieniach,jakie niesie ze sobą to zaburzenie. Takie ujęcie problemu szkodzi dzieciom – obniża ich poczucie własnej wartości, budzi poczucie niedoskonałości i niepowodzenia, zawsze skupia się na mankamentach.

Jednak dysleksja ma też swoje dobre strony – w wielu przypadkach sprzyja rozwijaniu zdumiewających uzdolnień.

Jedną z mocnych stron zaobserwowanych u dyslektyków są zwiększone zdolności artystycznych. Być może przyczyna leży w tym, że dyslektycy niekiedy mają problem z komunikacją werbalną lub w pisaniu i chcą wyrazić siebie po przez działania artystyczne.

SYMPTOMY DYSLEKSJI

W zakresie czytania symptomami dysleksji mogą być:

trudności z podziałem słowa na sylaby, złączeniem sylab w słowo;

pomijanie lub ponowne odczytywanie linijek tekstu;

odczytywanie krótkich wyrazów od tyłu;

pomijanie, dodawanie wyrazów;

gubienie miejsca, w którym się czyta;

przekręcanie wyrazów;

pomijanie interpunkcji;

problemy z zapamiętaniem informacji zawartych w przeczytanym lub wysłuchanym tekście.

niski poziom zrozumienia przeczytanego lub wysłuchanego tekstu;

trudności z wyszukaniem najważniejszych myśli w tekście;

czytanie wolne, niepłynne, nierytmiczne;

niewłaściwa intonacja czytanego tekstu;

W obszarze pisma o dysleksji mogą świadczyć:

pomijanie znaków diakrytycznych (kropka, haczyk) nad i pod literami;

za duże, za małe połączenia między literami, cyframi;

zaburzenia tonusu mięśniowego dłoni, nadgarstka

nieprawidłowy chwyt narzędzi pisarskich;

brak wiązania liter ze sobą;

deformowanie kształtu liter, cyfr;

wolne tempo pisania;

opuszczanie, dodawanie, przestawianie (inwersje) kolejności liter w wyrazie;

mylenie, zwierciadlane odwracanie liter, cyfr podobnie wyglądających;

niewłaściwy dobór liter do zapisu głosek podobnych fonetycznie;

pisanie zgodne z wymową, a nie z ortografią;

zapisywanie wyrazów od prawej do lewej strony;

nieczytelne pismo;

pismo lustrzane;

nieprawidłowe rozmieszczenie tekstu w przestrzeni, problem z zachowaniem marginesu.

dodawanie, pomijanie, przestawianie kolejności wyrazów w zdaniu;

zapisywanie wyrazów w różny sposób w tej samej pracy;

brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji;

niewłaściwe stosowanie małych i dużych liter;

opuszczanie końcówek wyrazów;

W odniesieniu do rysowania i wykonywania innych prac plastycznych dysleksję mogą oznaczać:

zakłócenia proporcji elementów umieszczonych w pracy plastycznej;

niewłaściwe rozplanowanie, zaburzona kompozycja prac plastycznych;

błędny kierunek podczas rysowania i odtwarzania figur, wzorów;

rysunki uproszczone, schematyczne, pomijające detale;

niska precyzja ruchów dłoni, palców;

słaba koordynacja oka i ręki;

szybka, duża męczliwość ręki;

W zakresie motoryki na dysleksję mogą wskazywać:

trudności z wykonaniem złożonych, sekwencyjnych czynności ruchowych – np. układów gimnastycznych, kroków tanecznych (dyspraksja).

niska sprawność i koordynacja ruchowa w zakresie motoryki dużej i małej;

opóźniony lub nietypowy rozwój ruchowy;

ogólna niezgrabność ruchowa;

W odniesieniu do pamięci objawami dysleksji mogą być:

trudności w zapamiętywaniu wierszyków, piosenek, nazw, nazwisk, dat, terminologii, numerów telefonów, adresów, liczb, tabliczki mnożenia

problemy z zapamiętywaniem dłuższych, złożonych poleceń;

trudności z przypominaniem sobie znanych słów;

utrudnione zapamiętywanie nowych słów;

gubienie wątku podczas pisania wypracowań;

W aspekcie mowy i komunikacji werbalnej o dysleksji mogą świadczyć:

przekręcanie, zmiana brzmienia trudnych, długich wyrazów;

trudności z budowaniem dłuższych, złożonych wypowiedzi

problemy z poprawną wymową nowo poznanych słów;

mylenie podobnie brzmiących głosek, sylab, słów;

ograniczony zasób słownictwa czynnego;

błędy gramatyczne (agramatyzmy);

opóźnienie rozwoju mowy;

Osoba cierpiąca na dysleksję może mieć także problemy:

• z układaniem puzzli,

• budowaniem z klocków,
• orientacją w terenie,
• odczytywaniem mapy, numerów i symboli autobusów, numerów dróg, interpretowaniem tabel, diagramów, wykresów,
• rozpoznawaniem symboli graficznych (znaki drogowe, piktogramy), prowadzeniem samochodu,
• zapisem i odczytem nut oraz symboli miar i wag,
• wybieraniem numeru telefonu,
• wykonywaniem obliczeń na kalkulatorze.

PARADOKSY OSÓB Z DYSLEKSJĄ

• spora liczba błędów, ale dobra znajomość ortografii (język polski),
• kłopoty z chronologią zdarzeń, ale dobra znajomość faktów (historia),
• trudności w zapisie wyrazów, ale łatwa wymowa (języki obce),
• mylenie znaków matematycznych,

ale dobra znajomość teorii (matematyka),

• trudności w czytaniu map,

ale rozległa wiedza ogólna (geografia),

• kłopoty w czytaniu nut,

ale wysokie poczucie rytmu (muzyka).

Co robić, jeśli dostrzeżemy oznaki ryzyka dysleksji?

• Warto skonsultować się z nauczycielem, czy specjalistą pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole. • Rodzic może szukać pomocy w poradni psychologiczno pedagogicznej w rejonie swego zamieszkania. Psycholog i pedagog w poradni dokonają pogłębionej i specjalistycznej diagnozy ryzyka dysleksji dostosowanej do wieku dziecka. W efekcie rodzic otrzyma szczegółową opinię wskazującą mocne i słabe strony dziecka oraz zalecenia dotyczące terapii. • Najlepiej zasięgnąć informacji: u specjalistów pomocy psychologiczno- pedagogicznej w szkole, w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, w Polskim Towarzystwie Dysleksji.

Literatura

Bogdanowicz M. (1995). O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu. Lublin: Wydawnictwo Popularnonaukowe Linea. Bogdanowicz M. (2002). Ryzyko dysleksji problem i diagnozowanie. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia . Krasowicz - Kupis G. (2001). Język, czytanie i dysleksja. Lublin: Agencja Wydawniczo - Handlowa. Zakrzewska B. (1996). Trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Europejski Tydzień Świadomości DYSLEKSJI

03-09.10.2022