7.I.1. Położenie i granice Polski

Cel lekcji: Poznasz położenie geograficzne, polityczne i matematyczne Polski oraz konsekwencje rozciągłości równoleżnikowej i południkowej.

Temat: Położenie i granice Polski.

• określa położenie fizycznogeograficzne i polityczne Polski
• wskazuje na mapie przebieg jej granic (w tym morskich wód wewnętrznych)
• odczytuje szerokość i długość geograficzną wybranych punktów na mapie Polski
• wyjaśnia konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej ich obszarów
• podaje nazwy województw i ich stolic oraz wskazuje je na mapie.

Nacobezu z podstawy programowej:Uczeń:

POŁOŻENIE naszego kraju Można je rozumieć na trzy sposoby - jako: POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE, POLITYCZNE LUB MATEMATYCZNE.

Położenie GEOGRAFICZNE Polski Przez położenie geograficzne danego obszaru rozumiemy jego lokalizację w odniesieniu do różnych obiektów geograficznych: kontynentów, mórz, łańcuchów górskich, wyżyn, nizin czy rzek.

Polska leży w centralnej części Europy, w dużej części na Nizinie Środkowoeuropejskiej. Rozciąga się ona od południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego po Karpaty.

Terytorium Polski wyznaczają przede wszystkim GRANICE NATURALNE. Prawie cała zachodnia granica przebiega wzdłuż dwóch rzek: ODRY I NYSY ŁUŻYCKIEJ, natomiast długi odcinek wschodniej granicy (ok. 150 km) - wzdłuż BUGU. Południową granicę Polski stanowią łańcuchy górskie: SUDETY I KARPATY.

Mila morska - jednostka długości używana w żegludze morskiej równa 1852 m.

Obszar lądowy (łącznie z wodami śródlądowymi) ma 311,9 tys. km2.

Obszar wodny – Bałtyku to:

• morskie wody wewnętrzne (m.in. Zalew Szczeciński, Zalew Wiślany i część Zatoki Gdańskiej),
• morze terytorialne - pas wód o szerokości 12 mil morskich od linii brzegowej,
• morska strefa ekonomiczna – my możemy tu korzystać z bogactw naturalnych – inne kraje tylko mogą tylko żeglować.

Całkowita POWIERZCHNIA naszej ojczyzny liczy 322,7 tys. km2. Zaliczamy do niej zarówno obszar lądowy, jak i wodny

Polska ma siedmiu sąsiadów:

1. Niemcy
2. Czechy
3. Słowację
4. Ukrainę
5. Białoruś
6. Litwę
7. Rosję – Obwód Kaliningradzki

Położenie POLITYCZNE Polski Położenie polityczne kraju to przede wszystkim umiejscowienie wśród INNYCH PAŃSTW oraz te jego CECHY, które mają wpływ na politykę i gospodarkę państwa.

Przez obszar Polski przebiegają SZLAKI KOMUNIKACYJNE łączące wschodnią i zachodnią część kontynentu. Istotne jest także położenie nad MORZEM BAŁTYCKIM. Pozwala ono na przykład na transport towarów drogą morską - nawet z innych części świata.

Skrajne punkty Polski

• Brzeg morza w Jastrzębiej Górze
• Zakole Odry koło Cedyni
• Szczyt Opołonek
• Zakole Bugu koło Hrubieszowa

Położenie MATEMATYCZNE Polski Położenie matematyczne kraju wyznaczają WSPÓŁRZĘDNE GEOGRAFICZNE jego SKRAJNYCH PUNKTÓW, czyli miejsc wysuniętych najdalej NA PÓŁNOC, POŁUDNIE, WSCHÓD I ZACHÓD.

Zgodnie z obliczeniami Szymona Sobiekrajskiego z 1775 roku, geometryczny środek Europy znajduje się na terenie Polski w miejscowości Suchowola (23°06’E i 53°35’N).

Na podstawie ich współrzędnych możesz obliczyć rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową Polski.

Rozciągłość południkową możesz obliczyć również w kilometrach 1° na każdym południku wynosi w przybliżeniu 111 km 5°50' • 111 km = 647,5 km Odpowiedź: Rozciągłość południkowa Polski wyrażona w stopniach kątowych wynosi 5°50', a w kilometrach - około 647,5 km

• Podaj ich szerokość geograficzną:

brzeg morza w Jastrzębiej Górze: 54°50'N szczyt Opołonek: 49°00'N

• Oblicz rozciągłość południkową
• Ponieważ skrajne punkty Polski znajdują się na tej samej półkuli, odejmij wartości ich szerokości geograficznej

54°50'N - 49°00'N = 5°50'

ROZCIĄGŁOŚĆ POŁUDNIKOWA

• Odszukaj na ilustracji punkty Polski wysunięte najdalej na

PÓŁNOC I POŁUDNIE.

• Podaj ich długość geograficzną

zakole Odry koło Cedyni: 14°07'E i zakole Bugu koło Hrubieszowa 24°09'E

• Oblicz rozciągłość równoleżnikową.
• Skrajne punkty Polski znajdują się na tej samej półkuli, dlatego odejmij wartości ich długości geograficznej

24°091 - 14°07'E = 10°02' Odpowiedź: Rozciągłość równoleżnikowa Polski wyrażona w stopniach kątowych wynosi 10°02‚

ROZCIĄGŁOŚĆ RÓWNOLEŻNIKOWA

• Odszukaj na ilustracji punkty Polski wysunięte najdalej na WSCHÓD I ZACHÓD

Oblicz rozciągłość równoleżnikową i rozciągłość południkową Europy. Rozciągłość równoleżnikową podaj w stopniach kątowych, a rozciągłość południkową - w stopniach kątowych i kilometrach.

Dla Europy Różnica czasu słonecznego między wschodem Słońca na wschodnich i zachodnich krańcach Europy jest znacznie większa niż w Polsce i wynosi nieco ponad 5 godzin. Analogiczna różnica dotyczy momentu zachodu Słońca na wschodnich i zachodnich krańcach kontynentu.

KONSEKWENCJE rozciągłości równoleżnikowej Polski i Europy I. RÓŻNICE W MOMENCIE WSCHODU I ZACHODU SŁOŃCA Dla Polski Różnica czasu słonecznego między wschodem Słońca na wschodnich i zachodnich krańcach kraju wynosi około 40 minut. Taka sama różnica dotyczy zachodu Słońca na tych obszarach.

Dla Polski Polska leży w obrębie 2 stref czasowych: Środkowoeuropejska Wschodnioeuropejska Dla Europy Europa leży w obrębie 5 stref czasowych: Zachodnioeuropejska Środkowoeuropejska Wschodnioeuropejska Moskiewska Kaliningradzka

II. POŁOŻENIE W RÓZNYCH STREFACH CZASOWYCH

KONSEKWENCJE rozciągłości południkowej Polski i Europy I. RÓŻNICE W WYSOKOŚCI GÓROWANIA SŁOŃCA

Dla Polski Każdego dnia na południowych krańcach Polski wysokość Słońca podczas górowania jest niemal o 6° większa niż na krańcach północnych Taka sytuacja nie powoduje jednak wyraźnej różnicy w dopływie energii słonecznej do tych obszarów Dla Europy Różnica wysokości górowania Słońca miedzy północnymi i południowymi krańcami kontynentu wynosi ponad 35° Z tego względu do poszczególnych obszarów dociera odmienna ilość energii słonecznej W efekcie Europa leży w obrębie trzech stref klimatycznych: okołobiegunowej, umiarkowanej i podzwrotnikowej

Dla Polski Najdłuższy dzień w roku na krańcach północnych trwa ponad 17 godzin, a na krańcach południowych - ponad 16 godzin (różnica wynosi około 70 minut) Dla Europy Północne krańce Europy sięgają za koło podbiegunowe północne, dlatego występują tam zjawiska dnia polarnego i nocy polarnej Na południowych krańcach kontynentu najkrótszy dzień trwa około 9 godzin natomiast najdłuższy - około 15 godzin

II. RÓŻNICE TRWANIA DNIA I NOCY

Dziękuję za uwagę

Do przygotowania filmu/prezentacji/grafonotki/quizu wykorzystałam:

• zasoby Internetu (giphy.pl, gfycat.pl)
• treści i zdjęcia oraz fragmenty tekstów pochodzące z podręczników różnych wydawnictw (Nowa Era, MAC i inne)

Podsumowanie wiadomości

Gratuluję dotrwałeś/aś do końca…