Pan Tadeusz

Adam Mickiewicz - ,,Pan Tadeusz"

Temat: Pan Tadeusz – trudna lektura?

Temat: Dlaczego Adam Mickiewicz napisał Pana Tadeusza, czyli rozmawiamy o genezie utworu

Temat: Bohaterowie ,,Pana Tadeusza" w akcji.

Streszczenie obrazkowe

Temat: Jacek Soplica - bohater dynamiczny.

10

Zadania do lektury

Temat: ,,Na Litwie, chwała Bogu, stare obyczaje..." - w gościnie u Sędziego Soplicy.

11

Filmy

Temat: ,,Pan Tadeusz" - kształt artystyczny utworu.

Temat: Historia na kartach ,,Pana Tadeusza". Echa wielkich wydarzeń.

Temat: Przyroda bohaterem. Niezwykłe opisy w ,,Panu Tadeuszu".

01

Temat: Pan Tadeusz – trudna lektura?

wróć

Write your section header here

You can write a subtitle here

• Jak Wam się czytało tę książkę? • Co sprawiło wam trudność? • Co się podobało? • Co przykuło waszą uwagę? • W czym, według was, przejawia się oryginalność tej lektury?

,,Pan Tadeusz" jako epopeja

Praca domowa

W każdym cytacie zostały zaznaczone wytłuszczonym drukiem różne wyrazy. Waszym zadaniem jest zebranie wiadomości na temat tych pojęć oraz przygotowanie (np. na dużych kartkach brystolu) posterów z informacjami (także z ilustracjami, zdjęciami, ciekawostkami itp.) i ustnych wypowiedzi na ten temat. Możecie poszerzać tematykę swoich wystąpień, np. w wypadku wylosowania cytatu ze słowem „żupan" (np. przedstawić historię żupanu).

wróć

02

Temat: Dlaczego Adam Mickiewicz napisał Pana Tadeusza, czyli rozmawiamy o genezie utworu.

Adam Mickiewicz napisał ,,Pana Tadeusza", przebywając na emigracji. Tęsknił za krajem, za rodzinnym domem, za smakiem potraw, za polską mową. Poeta zdawał sobie sprawę z tego, że być może nigdy nie zobaczy ojczyzny.

• Akcja Pana Tadeusza toczy się w latach 1811/1812 – były to czasy, kiedy Polacy liczyli na pomoc Napoleona w odzyskaniu niepodległości, przyłączając się do jego oddziałów. • Pan Tadeusz jest opowieścią o życiu Polaków z początku XIX wieku (prawie 200 lat temu), o tym, jakie potrawy jedli, jak żyli na co dzień, co było dla nich ważne, czym się zachwycali, co ich wzruszało, jak się kochali, jak kłócili.

Geneza 1. «czynniki, które złożyły się na powstanie i rozwój czegoś» 2. «sposób powstawania i rozwoju czegoś»

Wysłuchajcie ,,Epilogu" z ,,Pana Tadeusza"

uwaga

W tym fragmencie wypowiada się sam poeta.

W trakcie słuchania należy zwracić uwagę na pytania:1) Co czuł na emigracji? 2) Co myślał o Polsce? Co dostrzegał z daleka? 3) Jakie miał marzenia związane z Polską? 4) Jak opisał Polskę? Swoje spostrzeżenia należy zapisać na kartce w trakcie słuchania fragmentu.

Pesymistyczny Epilog, wyrażający rozczarowanie życiem na obczyźnie, został dołączony do tekstu ,,Pana Tadeusza" dopiero po śmierci Mickiewicza.

Epilog opowiada o smutnym losie polskich emigrantów w Paryżu. Środowisko było skłócone, przepełnione żalem; emigranci spotykali się z wrogością, brakiem zrozumienia, nie mieli nadziei na zmianę swojego losu. Tworzenie ,,Pana Tadeusza" było dla Mickiewicza okazją do oderwania się od ponurej rzeczywistości, od myśli o cierpieniach narodu. Dzięki pracy nad tym dziełem mógł z przyjaciółmi powrócić do szczęśliwych czasów dzieciństwa, do wyidealizowanej ojczyzny. Żywił nadzieję, że kiedyś jego utwór dotrze do wielu Polaków (,,stanie się pieśnią prostego ludu").

Write your section header here

Mickiewicz pisał ,,Pana Tadeusza" na emigracji w Paryżu w latach 1832-1834. Jego celem było opisanie Polski może wyidealizowanej, ale taką właśnie chce w pamięci zachować. W epilogu mówi o emigrantach:,,Dziś dla nas, w świecie nieproszonych gości, W całej przeszłości i w całej przyszłości Jednak już tylko dziś kraina taka, W której jest trochę szczęścia dla Polaka: Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie Święty i czysty jak pierwsze kochanie."

01

THANK YOU!

,,Pan Tadeusz" uznawany jest za jedno z największych dzieł polskiego romantyzmu. Nazywany często eposem czy epopeją narodową, a to ze względu na ukazanie pewnej grupy społecznej na tle wydarzeń historycznych, ważnych dla tej społeczności. Tym przełomowym wydarzeniem jest oczekiwanie na nadejście wojsk napoleońskich, z którymi Polacy wiązali ogromne nadzieje na odzyskanie niepodległości.

Praca domowa Odpowiedz na pytanie zawarte w temacie.

Wróć

Temat: Bohaterowie ,,Pana Tadeusza" w akcji.

You can write a subtitle here

Write your section header here

Bohaterów "Pana Tadeusza" można podzielić według różnych kryteriów

- bohaterowie pierwszoplanowi , drugoplanowi i epizodyczni ;- bohaterowie indywidualni i bohater zbiorowy ; - związani z rodziną Sopliców i z rodziną Horeszków; - mężczyźni i kobiety; - hołdujący tradycji i podążający za modą ; - Polacy i Rosjanie ; - postaci fikcyjne i historyczne ;

Pokrewieństwo „po mieczu” i „po kądzieli”

Pokrewieństwo „po mieczu” – pochodzenie ze strony ojca, w linii męskiej; ważniejsze, gdyż tą drogą potomkowie dziedziczyli nazwisko, herb i tytuł.

Pokrewieństwo „po kądzieli” – pochodzenie ze strony matki, w linii żeńskiej; kobiety nosiły swoje nazwisko rodowe tylko do zamążpójścia, potem przejmowały nazwisko i tytuł męża, a jego herb łączyły z ojcowskim.

01

Ze strony Sopliców

You can write a subtitle here

Sędzia

Jacek Soplica

Tadeusz

Write your section header here

01

Ze strony Horeszków

Write your section header here

You can write a subtitle here

Hrabia

Telimena

Gerwazy

Zosia

Zadanie -rody

Nazwy urządów (zadanie)

Zaprezentujcie postacie przedstawione poniżej. Do których wydarzeń akcji odnoszą się ilustracje autorstwa M.E. Andriollego?

Wątek – ciąg zdarzeń skupionych wokół ważnych dla utworu postaci; zdarzenia współtworzące losy postaci pierwszoplanowych stanowią wątek główny, zdarzenia, w których uczestniczą postacie drugoplanowe tworzą wątek poboczny.

Temat: Jacek Soplica - bohater dynamiczny.

Wróć

Write your section header here

You can write a subtitle here

Najbardziej tajemniczą postacią poematu jest ksiądz Robak (Jacek Soplica). Główne źródła wiedzy o bohaterze stanowią:

- opowieść Gerwazego – księga II, w. 263–364; - spowiedź Jacka Soplicy – księga X, w. 499–698, 720–763, 796–864; - dokument rehabilitujący Jacka Soplicę po śmierci – księga XI, w. 229–285.

Zadanie

Wysłuchaj fragmentu ,,Pana Tadeusza" – ,,Emigracja. Jacek" i równoczesnie układaj rozsypany planu wydarzeń w kolejności chronologicznej.

(od 32 do 68 minuty – łacznie 36 minut)

Title here

Plan wydarzeń (prawidłowa kolejność) - I.

Plan wydarzeń (prawidłowa kolejność) - II.

Jacek Soplica - kim był?

Jacek Soplica

Jacek Soplica - kim był?

Etapy życia bohatera

I. Butna młodość II. Błędy i degrengolada III. Pokuta i chwała

Spowiedź Jacka Soplicy

„Ja, com był junakiem” – charakterystyka Wąsala

Młody Jacek Soplica jest typowym przedstawicielem szlacheckiego stanu, wyrazicielem szlacheckiego warcholstwa, młodzieńczego rozpasania, dla którego nie ma żadnych granic w kraju, gdzie „ szlachcic urodzony jest zarówno z panami kandydat korony”. Na jego przykładzie można obserwować niebezpieczeństwa swobody bez granic. Taki niepohamowany indywidualizm szlachty polskiej mógł zniszczyć wszelki ład prawny i moralny, przynieść anarchię i w konsekwencji utratę państwowości.

Zmiana Jacka Soplicy

Wyjaśnij przenośne znaczenie słów kluczowych.

O jakich innych ważnych wydarzeniach z życia Jacka Soplicy wiemy z treści Pana Tadeusza?

1. Podaj wyrazy związane z Jackiem Soplicą i wpisz je we właściwym miejscu.

2.Wybierz z obu grup wyrazów po jednym wyrazie o największej mocy. 3. Na ile Robak/Jacek Soplica jest bohaterem pozytywnym, a na ile negatywnym?

DOBRO ZŁO

Wymieńcie cechy Księdza Robaka, które są dowodem całkowitej odmiany bohatera, oraz te, które pozostały stałe.

Duma, pycha Egoizm

Pozostały:

Zadanie:

bohater dynamiczny – postać literacka, w której w trakcie akcji utworu zaszła przemiana przykłady: Scrooge, Jacek Soplica.

Jacek Soplica jako bohater dynamiczny

- Poeta ukazał w postaci Jacka Soplicy najpierw ujemne cechy szlachty (pycha, duma, samowola), a następnie przemianę narodowego charakteru, potrzebę zmiany, ofiarne poświęcenie się dla odzyskania utraconej ojczyzny. – Przykład Księdza Robaka, który odpokutował nad miarę, służąc ojczyźnie, który potrafił się zmienić, przywodzi myśl o możliwości zmiany całego społeczeństwa, które wolność może odzyskać tylko drogą przemian i ciężkiej służby dla narodu, „męczeństwa bez chwały”. – Przemiana Jacka Soplicy jest wyrazem wiary i otuchy poety, nadzieją dla zmian, jakie muszą być dokonane, aby Polacy odzyskali niepodległość.

Napisz rozprawkę na temat: Czy każdy błąd można naprawić? Odwołaj się do "Pana Tadeusza" i innej wybranej przez siebie lektury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 200 słów.

Temat: ,,Na Litwie, chwała Bogu, stare obyczaje..." - w gościnie u Sędziego Soplicy.

wróć

You can write a subtitle here

Wskażcie zwyczaje staropolskie ukazane na kartach "Pana Tadeusza".

- otwarta brama i drzwi dworku: ,,Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza, Że gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza"; - wielka serdeczność w traktowaniu gości w myśl zasady: ,,Gość w dom, Bóg w dom"; - uroczyste powitanie przez gospodarza lub, w razie jego nieobecności, przez wyznaczoną osobę, np. Tadeusza wita Wojski [Ks. I, 148-159]; - troska o konie gości, których Sędzia nigdy nie odsyłał do gospody [Ks. I, 143-147]; - sadzanie gości na pierwszym miejscu.

Strój szlachecki

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies.

Elementy stroju szlacheckiego

Opis odświętnego stroju Podkomorzego:

Miał mundur województwa: żupan złotem szyty, Kontusz gredyturowy z frędzlą i pas lity, Przy którym karabela z głownią jaszczurową; Na szyi świecił wielką szpinką brylantową; Konfederatka biała, a na niej pęk gruby Drogich piórek; były to białych czapel czuby (Na fest kładnie się tylko kitka tak bogata, Której każde pióreczko kosztuje dukata).

Szlachta to zbiorowy bohater epopei. Adam Mickiewicz ukazuje różne obyczaje szlacheckie. Sędzia i Podkomorzy stoją na straży dawnych tradycji, które nadają życiu głębszy sens, wprowadzają określony porządek, jednoczą wspólnotę.

Obyczaj to powszechnie przyjęty, tradycyjny sposób postępowania w pewnych okolicznościach.

Mowa Sędziego o grzeczności

W jakich okolicznościach Sędzia wygłosił swoją mowę o grzeczności?

Wysłuchajcie Ważnej Sędziego nauki o grzeczności, następnie zapiszcie w punktach zasady, o których wspomina Sędzia.

Obyczaje szlacheckie (zadanie)

11

12

10

Obyczaje szlacheckie

Specjalny proces parzenia i podawania kawy.

Zachowanie odpowiedniego porządku siedzenia i usługiwanie damom przy stole.

Grzybobranie.

Czarna polewka.

Polowanie

Zajazdy.

Polonez.

Służenie włościanom. Biesiadowanie.

Hierarchia społeczna

Szacunek wobec kobiet

Kultura słowa

Grzeczność wobec innych.

Sejmiki szlacheckie

Obyczaje szlacheckie

Adam Mickiewicz, ,,Pan Tadeusz" (księga II, w. 479–520)

• Gdzie toczy się akcja opisana w przeczytanym fragmencie? Kto uczestniczy w wydarzeniach i co robi? Jaki posiłek jedzą bohaterowie? • Wymieńcie potrawy, które pojawiają się na śniadaniu. • Na jakich naczyniach podawano potrawy? • Na czym polega ceremonia przygotowania kawy? Jak pito piwo? Jakie wędliny jedzono? • Określcie zapachy, które mogły unosić się w izbach. • Jakie odgłosy można było usłyszeć w izbie? • Określcie atmosferę panującą podczas śniadania.

Sarmatyzm

Kultura szlachecka ma swe korzenie w sarmatyzmie oraz obyczajach rycerskich.

Z kart ksiązki wyłania się przede wszystkim pełny obraz polskiej szlachty początków XIX wieku, ze wszystkimi jej wadami i zaletami. Mamy tu kłótliwość, zapalczywość, niepojętą wręcz chęć do zbrojnych potyczek, ale też solidarność, waleczność i honor.

Hierarchia szlachecka

Obraz szlachty jest bardzo zróżnicowany – występują tu przedstawiciele:

- magnaterii (Stolnik Horeszko), - arystokracji (Hrabia), - zamożnego ziemiaństwa (Soplicowie), - szlachty sprawującej urzędy (Rejent, Asesor), - szlachty zagrodowej / zaściankowej (zaścianek Dobrzyńskich), - gołota (Klucznik Gerwazy Rębajło).

Szlachta bohaterem eposu

Charakterystyka szlachty polskiej

Zalety szlachty Wady szlachty

Zadanie

,,Pan Tadeusz" to apoteoza świata szlacheckiego, który bezpowrotnie przemijał. Autor świadomie wielokrotnie używał określenia ,,ostatni": ostatni zajazd na Litwie, ostatni na Litwie Woźny trybunału, ostatni z dworzan opowiada historię ostatniego z Horeszków, ostatni Klucznik Horeszkowa, ostatnia woźnieńska protestacja, ostatnia uczta staropolska; ostatni, co tak poloneza wodzi.

Obraz i symbolika dworu w ,,Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza

Temat: ,,Pan Tadeusz" - kształt artystyczny utworu.

wróć

Write your section header here

Analiza tytułu

Rozbudowany tytuł epopei -"Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812, we dwunastu księgach wierszem" - przedstawia najważniejsze informacje o utworze.

Inwokacja to rozbudowana apostrofa zamieszczona na początku dłuższego utworu lirycznego, zawierająca prośbę o wenę i pomoc w tworzeniu dzieła skierowaną do Boga, natchnienia, muz lub innej istoty.

Pytania dotyczące inwokacji

Kim może być osoba mówiąca? Do kogo kieruje prośby? Do kogo kieruje wyznania? Do czego porównana jest ojczyzna? Jaka aluzja widoczna jest w tym porównaniu? Dlaczego poeta użył takiego określenia?

Temat: Historia na kartach ,,Pana Tadeusza". Echa wielkich wydarzeń.

wróć

Postaci z portretów wiszących w domu Sędziego

Z jakimi ważnymi wydarzeniami z przeszłości wiążą się te postacie?

Pracując z tekstem, zbierzcie informacje na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości ukazanych w poemacie Mickiewicza.

Jaką funkcję pełni optymistyczna wizja historii w "Panu Tadeuszu"?

Wśród wypowiedzi badaczy literatury i czytelników od wielu lat pojawiają się dwa warianty interpretacji dzieła (odczytania jego sensu): - ,,Pan Tadeusz" to obraz przeszłości, nieco upiększony przez oddalenie i tęsknotę autora. - Świat ,,Pana Tadeusza" to wizja przyszłości, obraz odzyskanej ojczyzny. Za którą wersją interpretacji się opowiadasz? Dlaczego? Opracuj swoje stanowisko, zgromadź argumenty.

Temat: Przyroda bohaterem. Niezwykłe opisy w ,,Panu Tadeuszu".

Wróć

Write your section header here

Utwór przesycony jest opisami przyrody działającymi na wyobraźnię dzięki bogactwu środków stylistycznych. Stają się one punktem wyjścia do rozważań o istocie patriotyzmu (porównanie polskiego i włoskiego nieba) czy do podkreślenia stanów emocjonalnych bohaterów (Tadeusz udaje się nad stawy wyglądające jak para kochanków, która schyliła ku sobie oblicza - czyż to nie romantyczne?).

Wysłuchajcie fragmentu "Pana Tadeusza" zawierającego opis „muzyki wieczoru” (Księga VIII, w. 20–50)

Inne środki poetyckie:

Koncert wieczorny - środki poetyckie

grzybobranie - peryfrazy (zadanie)

Jedność człowieka i przyrody została przez poetę podkreślona, gdyż opisy przyrody stanowią ważne tło wydarzeń.

W dziele Adama Mickiewicza mamy do czynienia z poetyzacją rzeczywistości. Soplicowo staje się symbolem arkadii.

Arkadia - miejsce pełne szczęścia, spokoju; raj

Arkadia - miejsce pełne szczęścia, spokoju; raj

Fragment ukazujący rozmowę Tadeusza i Hrabiego (z Księgi III) na temat piękna przyrody.

Czemuż Pan Hrabia, jeśli w malarstwie się kocha, Nie maluje drzew naszych, pośród których siedzi? Prawdziwie, będą z Pana żartować sąsiedzi, Że mieszkając na żyznej litewskiej równinie, Malujesz tylko jakieś skały i pustynie".

Uwaga

Poetyckie przedstawienie zachodu słońca

– przyroda wydaje się być jednym z bohaterów utworu, stanowi też scenerię zdarzeń, towarzyszy bohaterom, którzy ukazani są często w relacji do natury, – wtopienie się bohaterów w porządek natury daje poczucie harmonii, wewnętrznego ładu i szczęścia. Takie nastroje towarzyszą światu odchodzącemu w przeszłość, światu przywołanemu tęsknotą za obrazami stron ojczystych poety, – opisy mają funkcję retardacyjną, opóźniają rozwój wydarzeń, co wywołuje jakby zatrzymanie czasu. Dzięki niezwykłym opisom mamy wrażenie, że znaleźliśmy się w raju, w którym jednocześnie kwitną kwiaty wiosenne i dojrzewają owoce jesieni, – bardzo wyraźnie widoczna jest obecność przyrody w losach bohaterów i wydarzeniach. To wprowadza układ ładu i harmonii, wartości niezbędnych w życiu człowieka i nadaje całemu dziełu charakter optymistyczny, – w Soplicowie ludzie żyją zgodnie z prawami natury: gdy Bóg jako główny gospodarz każe słońcu zachodzić, schodzą z pola także robotnicy, by nie sprzeciwiać się prawom boskim, – W sposobie opisu przyrody przeważają barwy, występuje mnóstwo metafor, personifikacji i wyrazów dźwiękonaśladowczych, stwarza to wrażenie baśniowości opisanego świata, – malując te krajobrazy, nie sposób zastosować techniki realistycznej, gdyż przyroda jest ożywiona, uosobiona. Uczłowieczenie przyrody kieruje myśl ku koncepcji baśniowo-humanistycznej jedności człowieka i przyrody.

Streszczenie obrazkowe

Wróć

księga II

Księga III

księga 1

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

księga V

Księga VI

księga IV

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

księga VIII

Księga IX

księga VII

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

księga XI

Księga XII

księga X

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Zadania do lektury

Wróć

1. Połącz w pary cytaty z ,,Pana Tadeusza" z pasującymi do nich opisami.

A. ,,I ja tam z gośćmi byłem, miód i wino piłem, A com widział i słyszał, w księgi umieściłem" - ....... B. ,,Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą. Niełatwą, bo nie na tym kończy się, jak nogą Zręcznie wierzgnąć. (...) Bo taka grzeczność modna zda mi się kupiecka, Ale nie staropolska, ani też szlachecka." - ....... C. ,,Trzeba wiedzieć, że to jest Sopliców choroba, Że im oprócz Ojczyzny nic się nie podoba." - ....... D. ,,Urodzony w niewoli, okuty w powiciu, Ja tylko jedną taką wiosnę miałem w życiu." - ....... E. ,,Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie: Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił." - .......

1. Nawiązanie do fraszki Jana Kochanowskiego ,,Na zdrowie". 2. Narrator nie zaznał życia w wolnej Polsce. 3. Soplicowie byli prawdziwymi patriotami. 4. Zapożyczone z Zachodu modne wzorce zachowań nie przystoją dobrze wychowanej polskiej młodzieży. 5. Narrator wskazuje, że był świadkiem opisywanych wydarzeń.

2. ,,Pan Tadeusz" jest utworem epickim. Co na to wskazuje? 3. Utwór przesycony jest opisami przyrody. Poeta wykazał się wirtuozerią w operowaniu środkami stylistycznymi. Nazwij środki stylistyczne zastosowane w zacytowanych fragmentach. A. ,,Dwa stawy pochyliły ku sobie oblicza Jako para kochanków (...)" - ............................................................ B. ,,Knieje! do was przyjeżdżał na łowy Ostatni król, co nosił kolpak Witoldowy." - ......................................................................... C. ,,Wszyscy dybią na rydza, ten wzrostem skromniejszy, I mniej sławny w piosenkach, za co najsmaczniejszy" - ......................................................................... D. ,,Chmura z gradem jak balon szybko z wiatrem leci, Krągła, ciemnobłękitna, w środku żółto świeci." - ....................................................................... E. ,,I bór czernił się na kształt (...) gmachu" - ...............................................................

1. apostrofa 2. uosobienie, porównanie 3. epitety 4. porównanie 5. porównanie, epitety

Filmy

Title here

Wróć

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies.

Title here

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies.

Title here

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies.

Title here

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies.

Title here

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies.

Title here

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Mauris sodales id elit et ultricies.