"Do obywatela Johna..", "Moja piosnka I"

"Do obywatela Johna Brown"

JOHN BROWN – jeden z głównych przedstawicieli abolicjonizmu amerykańskiego. Był idealistą, nieprzejednanym wrogiem posiadaczy niewolników, których uważał za przestępców.W maju 1856 w czasie walk w Kansas, by pomścić śmierć pięciu poległych osadników północnych, urządził ze swymi czterema synami, zięciem i dwoma sąsiadami napad na proniewolniczych osadników południowych, zabijając pięciu z nich. Został skazany na śmierć.

ABOLICJONISTA:-zwolennik abolicjonizmu, ruchu społecznego domagającego się zniesienia jakiegoś prawa;-w XVIII-XIX w.: zwolennik ruchu dążącego do zniesienia niewolnictwa i sprzeciwiającego się dyskryminacji rasowej.

Harpers Ferry to miasteczko o bogatej historii, położone w hrabstwie Jefferson (Wirginia Zachodnia). Jego sława opiera się w dużej mierze na historii ataku abolicjonisty Johna Browna, który w 1859 chciał wywołać tam powstanie niewolników. 16 października zaatakował on wraz ze swym oddziałem( składającym się z 5 czarnych i 16 białych mężczyzn) arsenał miasta, zdobywając część budynków. Brown chciał użyć zdobytej broni do wywołania powstania niewolników na południu Stanów Zjednoczonych.W czasie niespodziewanego ataku na miasteczko - Brown pojmał koło 60 prominentów Harpers Ferry. Miał nadzieję, że w wyniku tego, zbuntowani niewolnicy wstąpią w jego szeregi. Jego nadzieje okazały się jednak płonne. Wkrótce został otoczony przez mieszkańców miasteczka i zmuszony do ukrycia się wraz ze swymi ludźmi w budynku straży pożarnej, który znajdował się obok fabryki broni. Miejscowa ludność nie potrafiła jednak w skuteczny sposób przeprowadzić akcji odbicia arsenału. W czasie jednej z prób zginął burmistrz miasteczka, Fontaine Beckham. Dopiero wysłany 18 października oddział Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych z Robertem Lee na czele (wtedy jeszcze w stopniu pułkownika) ostatecznie rozprawił się z buntownikami. Z oddziału Browna zginęło dziewięć osób - w tym dwóch jego synów, siedmiu zostało schwytanych, a pięciu zbiegło. W chwili pojmania sam John Brown był ciężko ranny. Wyrokiem sądu został skazany na śmierć przez powieszenie, za dokonane morderstwo, zdradę oraz wszczynanie buntu.Całe zajście wraz z egzekucją Browna stało się przyczyną zaostrzenia konfliktu pomiędzy północą a południem Stanów Zjednoczonych . Napad Johna Browna uznawany jest za jedną z przyczyn wybuchu wojny o niepodległość Skonfederowanych Stanów Ameryki tzw. wojny secesyjnej.

-Kto jest adresatem wiersza? Jakie stanowisko wobec „sprawy” Johna Browna zajmuje podmiot liryczny? -Potraktuj tekst jak mowę oskarżycielską. Kto jest oskarżany? Czy tylko amerykański wymiar sprawiedliwości, który skazał Johna Browna na śmierć ? -Przytocz obrazy apokaliptyczne, jakie pojawiają się w wierszu. -Zwróć uwagę na kategorię czasu w wierszu. Norwid wyraźnie tworzy atmosferę pośpiechu. Jakimi środkami osiąga ten efekt? W jakim celu go stosuje? -Jaką wymowę wnosi do utworu tekst zapisany rozstrzelonym drukiem?

-bohater, męczennik walki o wolność i równouprawnienie,-człowiek zdeterminowany, religijny,- skazanie go na śmierć → szok, świadectwo upadku Stanów Zjednoczonych (kraj uchodził za oazę wolności, równych praw, niewolnictwo- hańba)→„Noc idzie – czarna noc z twarzą Murzyna!” - mogą nadejść ciężkie czasy,-jego postać podlega sakralizacji, czego wyraz odnajdujemy w słowach: „Pieśń Ci, jak mewę, posyłam, o! Janie...” Nie tylko otrzymuje on miano wojownika o wolność, ale także męczennika ginącego w obronie praw obywatelskich i niepodległości,- nawiązanie do poezji tyrtejskiej: „Bo pieśń nim dojrzy, człowiek nieraz skona,A niźli skona pieśń, naród pierw wstanie”.

Opinia Norwida na temat Johna Browna

-nieregularna,-wykrzyknienia,-pytania retoryczne,-trzykropki,-epitety,-rymy,-metafory („Bo pieśń nim dojrzy”),-apostrofy.

BUDOWA WIERSZA:

"Moja piosnka (I)"

GENEZA → Norwid, który przebywał we Włoszech ( lato 1844r.), otrzymał zaręczynowy pierścionek, który odesłała jego narzeczona- Kamila Lemańska (oświadczył jej się w 1841r.). Dla poety był to ogromny cios. Wydarzenie przyczyniło się do napisania kilku pesymistycznych wierszy.

• a) Jaki nastrój panuje w utworze?b)Sprawdź w słowniku języka polskiego znaczenie wyrazów: melancholia, spleen.c)W Słowniku Norwida sprawdź znaczenie i częstotliwość występowania wyrazów: nuda, nić.https://www.slownikjezykanorwida.uw.edu.pl/tytulowad)Zbadaj budowę wiersza i uzupełnij notatkę:e) Ustal, czego metaforą jest w wierszu czarna nić. W tym celu:przypomnij sobie, kim były starożytne Mojry i co symbolizowała przędziona przez nie nić.

a) Jaki nastrój panuje w utworze?-smutek, melancholia, przygnębienie,b)Sprawdź w słowniku języka polskiego znaczenie wyrazów: melancholia, spleen.MELANCHOLIA → przygnębienie, nastrój łagodnego smutku; nostalgia; SPLEEN → uczucie przygnębienia, zniechęcenia, apatii; splin

Wiersz składa się z sześciu strof o różnej ilości wersów. W ostatniej strofie wers 6. został rozbity na dwa wersy przy pomocy wielokropka, aby podkreślić melancholię/nastrój, który towarzyszy podmiotowi lirycznemu. Jest to wiersz regularny, sylabiczny o powtarzającej się liczbie sylab w wersie: 7 z rymami parzystymi i okalającymi.

MOJRY → greckie boginie losu, życia i śmierci, znały przyszłość ludzi i bogów, każda istota ludzka od narodzin miała swoją mojrę, określającą długość życia oraz szczęście i nieszczęścia, jakie ją spotkają. Ta "indywidualna" mojra stanowiła część losu całego świata i w tym znaczeniu bezosobowa mojra była nieubłagana jak przeznaczenie. Mojra oznaczała prawa, których nawet bogowie nie mogli omijać, nie narażając porządku świata na niebezpieczeństwo.

Ustal, jaka jest ta nić w wierszu, poszukaj wszystkich jej określeń, spróbuj je zinterpretować.

NIĆ → czarna, wszechobecna, silna, święta, mylna; symbol przeznaczenia, losu, nie można go pominąć;

Dlaczego bohater wiersza nie może, a być może nie chce jej rozerwać?

Być może uważa, iż od przeznaczenia nie da się uciec. „Fortuna kołem się toczy”.FATUM → los, nieszczęście, przekleństwo. Norwid dostrzega ciążące nad życiem przeznaczenie. Wie, że jest skazany na cierpienie, rozczarowanie, zawód. Twórczość da mu satysfakcję duchową, , ale nie przyniesie sławy i nie uleczy z melancholii.

Zinterpretuj w kontekście upływającego czasu określenia:ona ze mną, przede mną i przy mnie.

Zaobserwuj “czynności” nici i wyróżnij te czasowniki, które stanowią jakby cykl powtarzających się jej działań.

NIĆ -> przędzie się, zakłada się, stoczy się, rozmdleje, ujednić, zrośnie się, obwiła;Tworzy się w ten sposób błędne koło, z którego nie da się wyjść.Do myśli o powtarzalności działania nici upoważnia czytelnika również refren, który zachęca do rozpoczynania go ponownie tam, gdzie się kończy.

Jakie środki stylistyczne zastosował poeta, by podkreślić natręctwo myśli?

Poezja Norwida:

-erudycyjna → wszechstronna wiedza, oczytanie autora, wymaga znajomości kontekstów (Mojry, rzymska przysięga małżeńska (parafraza ) → 2. zwrotka, rzecz czarnoleska → twórczość Kochanowskiego)-pieśń, refren,-liryka bezpośrednia → podmiot liryczny ujawnia swoją obecność,-strofa mickiewiczowska → rytm anapestyczny (anapest → dwie sylaby nieakcentowane, jedna akcentowana).

Podmiot liryczny przedstawia obraz uczty, na której domaga się pucharu i wieńca. Spotyka się jednak z wyśmianiem ze strony towarzystwa, zostaje nawet nazwany szaleńcem. Poeta poszukuje pomocy we własnym sercu, zachowuje się w przerysowany, dramatyczny sposób. Utwór nawiązuje do sławy Adama Mickiewicza, który spotykał się z uwielbieniem podczas spotkań środowisk artystycznych. Podmiot liryczny chce walczyć, zyskać własnych czytelników, naśladując wzorce ustanowione przez polskiego wieszcza. Osoba mówiąca uświadamia sobie jednak, że nie może porwać innego artysty. Jej dłoń otacza czarna wstęga, która umożliwia pisanie. Drugim twórcą, którego warto naśladować, jest Jan Kochanowski. Podmiot liryczny chciałby poznać wszystkie tajemnice „rzeczy czarnoleskiej”, symbolizującej w wierszach renesansowego poety proces tworzenia. Osoba mówiąca czuje jednak smutek, ponieważ wie, że powielanie dawnych wzorców nie wniesie niczego nowego do polskiej literatury. Artysta nie będzie spełniony, dopóki nie stworzy własnej koncepcji pisania. Przyszłość Norwida pokazała, że poecie udało się wypracować własny, unikalny styl. Obawy, ukazane w utworze, okazały się więc niesłuszne.