MARIA KONOPNICKA

Maria konopnicka

Patronka Szkoły Podstawowej nr 1w Słupnie

Wyjątkowa patronka - wyjątkowa szkoła

Maria Konopnicka w swoich czasach była pionierką tak w życiu osobistym jak i aktywności społecznej. W codziennej pracy chcemy się inspirować jej postawą i ideałami. Staramy się w naszej szkole rozwijać osobowości oraz talenty na miarę naszej Patronki.

układ treści

1. Rys epoki

2. Biografia

3. Patriotyzm

4. Twórczość dla dzieci

epoka marii konopnickiej

1. Polska nie istnieje na mapie świata. Znajduje się pod zaborami: Rosji, Prus i Austrii.

2. Rewolucja przemysłowa: powstają fabryki włókiennicze, produkujące maszyny, rozwija się przemysł hutniczy, naftowy, górniczy. To czas osiągnięć technicznych i wynalazków: telefonu, żarówki, dynamitu czy szczepionki przeciw wściekliźnie.

epoka marii konopnickiej

3. Rozwój nauk ścisłych: chemii, fizyki czy matematyki. Maria Skłodowska-Curie wraz z mężem tworzą w Paryżu ośrodek badań nad promieniotwórczością. Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski dokonują w Krakowie skroplenia powietrza. Ignacy Łukasiewicz staje się prekursorem przemysłu naftowego w Polsce i Europie.

Ludwik Pasteur pracujący nad szczepionką przeciwko wściekliźnie. Jego odkrycia w dziedzinie wirusologii i bakteriologii doprowadziły do odkrycia metody pasteryzacji- techniki konserwacji za pomocą odpowiednio dobranego podgrzewania produktów spożywczych, tak aby zniszczyć lub zahamować wzrost drobnoustrojów.

epoka marii konopnickiej

4. Rozwój miast: ludzie masowo przenoszą się tam ze wsi w poszukiwaniu nowych możliwości. Ułatwia to dynamiczny rozwój komunikacji kolejowej. Najpierw Anglia, Irlandia, Belgia, Holandia, Niemcy, a dalej już cała Europa w szybkim tempie pokrywa się siecią torów.

Jeden z pierwszych filmów braci Lumière, wjazd pociągu na stację, rok produkcji 1896.

epoka marii konopnickiej

5. Zmiany społeczne: robotnicy zaczynają upominać się o swoje prawa oraz sprawiedliwość społeczną. Również kobiety zaczynają walkę o swoje prawa – do nauki na uniwersytetach i prowadzenia pracy naukowej, do głosowania w wyborach. Rozwijają się ruchy emancypacyjne kobiet.

Biografia

suwałki - dom marii

W tym domu 23 maja 1842 roku urodziła się Maria Konopnicka.Rodzice to Józef i Scholastyka Wasiłowscy. Tata był adwokatem. Mama zajmowała się domem. Maria mieszkała tu 7 lat wraz z rodzeństwem: bratem Janem i siostrami - Wandą, Laurą i Jadwigą. Miała też siostrę Zofię, która zmarła po urodzeniu.

Dom przy ul. T. Kościuszki 31, ok 1930r.

kalisz - dom marii

W 1849 r. jej rodzina przeniosła się do Kalisza, gdzie jej tata otrzymał posadę w Trybunale Kaliskim. Zamieszkali na Warszawskim Przedmieściu, w mieszkaniu na parterze pałacu Puchalskich, przy dzisiejszym placu J. Kilińskiego 4. Tu urodziła się najmłodsza siostra Celina.

kalisz - młodość

W Kaliszu, ówczesnym centrum życia płd.-wsch. Wielkopolski, pisarka spędziła młodość, tu uczyła się i dojrzewała. Gdy Maria miała 12 lat, zmarła jej mama. Marysia wraz ze starszą siostrą Wandą musiały zająć się domem i rodzeństwem.

Ojciec Marii wychowywał córki samotnie, w atmosferze surowych wymagań moralnych, powagi oraz patriotyzmu. W ich domu brakowało beztroskiej zabawy, śmiechu dzieci czy spotkań towarzyskich. Ale tata cenił naukę, kochał dobre książki i to on zapoznał Marię z wieloma dziełami literatury polskiej i światowej.

trudne i smutne dzieciństwo

Najwięcej ciepła i serdeczności okazywały małej Mani gospodynie, piastunki. Od nich słyszała proste opowiadania i wieści ze wsi. Ich piosenki i bajki często kołysały ją do snu. Pewnie w niejednej baśni dla dzieci, których tyle napisała, w niejednej ślicznej strofie jej wierszy można by odnaleźć echo jej własnego dzieciństwa.

trudne i smutne dzieciństwo

Wizualizacja udostępniona przez Muzeum Okręgowe w Suwałkach.

warszawa - epizod

W 1855 r. zamieszkała z siostrą w Warszawie, gdzie przez rok uczyła się na pensji w klasztorze sióstr benedyktynek sakrementek (dziś Rynek Nowego Miasta).Tu poznała przyszłą wielką pisarkę Elizę Orzeszkową, która została poźniej jej przyjaciółką do końca życia.

Bronowo - nowa rodzina

Jako 20 latka, 10.09.1862 r. wyszła za mąż za ziemianina Jarosła Konopnickiego. Wspólnie zamieszkali w Bronowie, koło Uniejowa. Okolica ją zachwyciła, stając się miejscem wielu spacerów i ucieczki od szarości codziennych spraw. Tu Maria została mamą, urodziła 8 dzieci (dwoje z nich zmarło).

Bronowo - codzienność

W domu panowały staropolskie obyczaje szlacheckie – życie pełne zjazdów, polowań, gwarnych biesiad. Konopnicka była dobrą gospodynią, radziła sobie z prowadzeniem domu. Czasem jednak uciekała od biesiadnego gwaru na spacery po okolicy. Poznała tak swoich wiejskich sąsiadów, ludzi, żyjących prosto i przeważnie w wielkiej biedzie. Później staną się oni bohaterami jej utworów, a przyroda inspiracją wielu wierszy i bajek.

gusin

Maria mieszkała w Bronowie 10 lat, do 1872r. Mąż poetki okazał się słabym gospodarzem. Zmuszeni do sprzedaży zadłużonego Bronowa, Konopniccy wraz z dziećmi przeprowadzili się do Gusina, małego, wydzierżawionego folwarku. Tu powstał poemat „W górach” , który pochwalił Henryk Sienkiewicz, dzięki czemu poetka uwierzyła w swój talent.Niestety, Maria nie była szczęśliwa w małżeństwie i w roli gospodyni.

Dziś dworek w Gusinie jest zrujnowany, na liście zabytków.

nowe życie w warszawie

Rozstała się z mężem, w 1877 roku przeniosła się z dziećmi do Warszawy. Pracowała w stolicy jako korepetytorka. Jej uczennice były zachwycone lekcjami literatury dawanymi przez panią Marię.Dobrze znała kilka językiów: niemiecki, francuski, rosyjski, sama opanowała też czeski, angielski i włoski – zajęła się tłumaczeniem tekstów. Stała się niezależną kobietą i pisarką.

działalność społeczna

W stolicy Maria rozpoczęła działalność jako aktywistka społeczna. Wzięła udział w wielu protestach, tajnych i jawnych akcjach społecznych, opowiadała się za prawami kobiet. Była redaktorką pisma kobiecego „Świt”. Współpracowała też z wieloma innymi czasopismami, pisała artykuły i wiersze do pism kobiecych, takich jak "Ster" czy "Bluszcz".

Początek czynnego udziału Marii w życiu literackim to lata 1878-80. W tym czasie na łamach prasy trwały zacięte polemiki publicystów pozytywistycznych z wyznawcami konserwatywnych poglądów szlacheckich. Pozytywiści wprowadzali swoje poglądy do literatury pięknej, szczególnie powieści. W takich niespokojnych czasach przemian, zmiany sposobu myślenia, Maria stała się pisarką.

początki twórczości

podróże

14 lutego 1890 roku Maria Konopnicka rozpoczęła wędrówkę po Europie. Odwiedziła m.in. Francję, Niemcy, Włochy, Austrię, Czechy i Szwajcarię. Podróżowała, szukając natchnienia, inspiracji. Fascynowały ją różnice kulturowe, nowe ruchy społeczne i myśli rozwijające się na świecie.

Paryż 1890r., Luwr.

Żarnowiec

W 1902 r. w Krakowie i Lwowie odbyły się obchody 25-lecia pracy literackiej Konopnickiej, a rok później otrzymała w darze od narodu polskiego dworek z parkiem w Żarnowcu, gdzie mieszkała do końca życia.Dziś w dworku jest Muzeum, które można zwiedzać wirtualnie Podejrzymy tam jak mieszkała, dowiemy się dlaczego pisała fiołkowym kolorem, czy też co zabierała w podróż.

M. R. Niewiadomska 2009, Maria Konopnicka w Żarnowcu

śmierć poetki

Maria Konopnicka zmarła na zapalenie płuc 8 października 1910 r. w sanatorium „Kisielki” we Lwowie. Została pochowana 11 października na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, w Panteonie Wielkich Lwowian. Pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyczną, w której udział wzięło blisko 50 000 osób.

A dziś?

Prawnuczka Marii Konopnickiej, Joanna Modrzejewska mieszka w Łodzi wraz z córką Moniką. "Teraz zauważam i doceniam siłę Marii. Była silną kobietą z prowincji, która z sześciorgiem dzieci przeniosła się do Warszawy. Postanowiła sama zarabiać i jednocześnie pisać, rozwijać się, realizować własne potrzeby. Zaimponowała mi jej decyzja, nie było to takie proste w tym czasie. Zafascynowałam się bogactwem listów jakie napisała do dzieci" - mówi Monika, praprawnuczka.

Cytat za:

twórczość

Maria Konopnicka debiutowała w 1870 r., kiedy w piśmie Kaliszanin opublikowała pod pseudonimem Marko wiersz pt. „Zimowy poranek”. W 1876 roku na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” ukazał się jej poemat „W górach”, który spotkał się z pozytywną recenzją Henryka Sienkiewicza i pozwolił Marii uwierzyć w swój talent. Pierwszy tomik poezji pt. „Poezje” Konopnicka wydała w 1881 roku.

Portret Marii pędzla F. Paszkowskiego. Obraz znajduje się w holu Dworku w Bronowie.

Pisała wiersze, nowele, poematy, szkice, prace krytyczno-literackie, reportaże. W swoich utworach podejmowała motywy chłopskiego losu, głodu, ciężkiej pracy, cierpienia, przemocy, krzywdy i nędzy. Oddaje głos zwykłym ludziom, przedstawiając wielowymiarowo ich życie. Zachęca odbiorców do działania, aby przezwyciężać niesprawiedliwość oraz przyjmowania patriotycznej postawy.

twórczość

Apoteoza Konopnickiej, archiwalna kartka pocztowafot. Piotr Mecik / Forum

Pieśń protestu

Gdy w 1908 r. władze pruskie uchwaliły ustawę o przymusowym wywłaszczeniu ludności polskiej z ziemi, Konopnicka napisała wiersz „Rota”, która stała się sztandarowym protestem przeciw germanizacji polskiej młodzieży szkolnej. W pierwszej z czterech zwrotek utworu czytamy:

Pierwodruk Roty ukazał się w listopadzie 1908 r. w “Gwiazdce Cieszyńskiej” oraz w piśmie “Przodownica”. Jako pieśń, wykonano ją po raz pierwszy 15 lipca 1910 r. podczas odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, w 500 lecie zwycięstwa pod Grunwaldem. „Rota” znaczy przysięga. Wiersz Konopnickiej do muzyki F. Nowowiejskiego był taką przysięgą polskiego narodu w te trudne czasy. W świadomości wielu Polaków Rota uważana jest za drugi hymn narodowy.

rota

"Może to więc jest dobrze, gdy do dramatu dziecięcego, do dziecięcego eposu przybędzie liryka dziecięca, poezja sama w sobie, która bez żadnych dydaktycznych celów będzie budziła w duszy dziecka pewne nastroje i poddawała harmonię pod przyrodzoną dźwięczność jej duszy. Taki ja sobie kładę zamiar [...]. Nie przychodzę ani uczyć dzieci, ani też ich bawić. Przychodzę śpiewać z nimi”

motto- twórczość dla dzieci

Z listu Konopnickiej do P. Stachiewicza – ilustratora jej pierwszego zbiorku poezji dla dzieci "Nowe latko"

twóczość dla dzieci

Na ukształtowanie się takich, niezwykłych na owe czasy, poglądów pisarki miały wpływ jej doświadczenia macierzyńskie, studia nad psychiką dziecięcą i literaturą dla dzieci, a także atmosfera domu rodzinnego poetki.

Ilustracja do utworu "O Krasnoludkach...", autorstwa Joanny Zimowskiej - Kwak

twóczość dla dzieci

Obserwowała ona zabawy swoich dzieci, w których często brały udział także wiejskie dzieci,przysłuchiwała się bajkom opowiadanym przez nianie. Szczególnie jedna z owych niań, Rozalia miała niezwykły talent do układania piosenek i pięknego opowiadania ludowych bajek..

Ilustracja do utworu "O Krasnoludkach...", autorstwa Elżbiety Gaudasińskiej

Do napisania pierwszego własnego utworu dla dzieci zachęcił ją Piotr Chmielowski, który, zaniepokojony poziomem literatury dziecięcej, zaprosił grono postępowych autorów aby pokazali jak należy pisać dla dzieci. I tak w 1884 r. wydano zbiorek opowiastek "Światełko". Zamieszczony tam tekst Marii "Jak się dzieci w Bronowie bawiły" docenił warszawski wydawca Michał Arct i zaproponował jej współpracę w tworzeniu dla dzieci.

twóczość dla dzieci

Lektury dziecięce epoki pozytywizmu miały przede wszystkim wychowywać przez pokazywanie dobrych przykładów, uczyć historii Polski czy też wiedzy o świecie przyrodniczym. Konopnicka dostrzegła potrzebę stworzenia takiej literatury dla dzieci, która przemówiłaby do ich wyobraźni, zamiast jedynie moralizować. Jej twórczość stała się prawdziwym przełomem w literaturze dziecięcej.

twóczość dla dzieci

twóczość dla dzieci

Uważała, że dziecko „potrzebuje nie tylko wiedzieć i widzieć”, ale „pożąda wzlotu, dźwięku, tonu”, czyli oddziaływania na wyobraźnię. Maria Konopnicka postanowiła tworzyć literaturę dziecięcą „bez żadnych dydaktycznych celów”.

twóczość dla dzieci

Uznawała prawo dziecka do beztroskiego dzieciństwa, dlatego kreowany przez nią świat utworów dla dzieci był jasny i radosny. Nawet jeśli na drodze jej dziecięcych bohaterów pojawiało się zło, to dzięki pomocy innych ludzi lub nadprzyrodzonych mocy udawało się je pokonać. Mały czytelnik, identyfikując się z literackim bohaterem, zyskiwał wiarę we własne możliwości i szczęśliwe rozwiązanie większości trudnych spraw.

Jej utwory stały sie inspiracją do stworzenia z nich piosenek,

do powstania słuchowisk, bajek, audiobooków, przedstawień teatralnych i prac artystycznych.

Prace z Międzynarodowego Konkursu Plastycznego dla młodzieży szkół podstawowych i gimnazjów Muzeum w Żarnowcu

Hm, ekspresywnie!

Przykład interpretacjii wiersza Marii

Rok 2022 rokiem marii Konopnickiej

23 maja 2022r., w dniu 180 urodzin, życzenia urodzinowe dla Marii znalezły się nawet na stronie Google Doodle. W ten sposób, przez jeden dzień nastąpiła specjalna, tymczasowa zmiana logo na stronie głównej popularnej wyszukiwarki Google.

Dziękujemy

Autorki: Aneta Popławska Edyta Pietrzak żródła:

Słupno 2023 r.