W. Szymborska "Możliwości"

800

100

Lekcja 6, 7, 8

Temat: Różne możliwości według Wisławy Szymborskiej.

25 września 2021

Cele lekcji

• zapoznasz się z biogramem W. Szymborskiej
• dokonasz analizy wiersza; określisz sytuację liryczną i nastrój wiersza, przypomnisz sobie, co to jest wiersz wolny, anafora, metafora, epitet

• zdecydujesz, jakie wartości są istotne do budowania świata człowieka wolnego
• wyrazisz swoje refleksje na temat omawianego utworu lirycznego
• napiszesz własny wiersz "Możliwości", wzorujac się na omawianym (może napizemy ten wiersz w plenerze;-))

Zapoznaj się z noblistką

Wisława Szymborska Tak naprawdę nazywała się Maria Wisława Anna Szymborska. Urodziła się w Kórniku (miasto położone nieopodal Poznania) 2 lipca 1923 roku. Zaliczana jest do Pokolenia Kolumbów- twórców, których młodość przypadała na II wojnę światową, przez co zmuszeni byli do przedwczesnego wejścia w wiek dorosły. Poetka jeszcze przed wojną przeprowadziła się z rodzicami do Torunia, a tuż potem do Krakowa, z którym związała się na resztę swojego życia. Pisała felietony i eseje, tworzyła rysunki i kolaże, ale przede wszystkim była poetką. To za liryczną część swojej twórczości otrzymała w 1996 roku Nagrodę Nobla. Jak Nagroda Nobla zmieniła życie Szymborskiej? Nie zmieniła go w ogóle. Nazwała to wydarzenie „tragedią sztokholmską”, gdyż przez następne dwa lata poetka nic nie napisała. Zainteresowanie dziennikarzy i mediów znacznie wzrosło, a poetka permanentnie starała się ich unikać. Nie lubiła mówić o swoim życiu prywatnym, czemu wyraz dała w słowach „Zwierzanie się publiczne to jest jakieś gubienie swojej własnej duszy. Coś trzeba zachować dla siebie. Nie można tak wszystkiego rozsiewać.”. Skupiała się na innych wartościach niż wszyscy wówczas. Ceniła sobie rozum i opanowanie. Była elegancka w ruchach, w gestach, w słowach. Pozostała sobą niezależnie od tego, jak popularna była. W celu odnalezienia osobowości Szymborskiej sama poetka każdorazowo odsyłała do swojej twórczości. To tam wykorzystując lirykę maski, skryła siebie i całe swoje życie.

nieprzerwanie, wytrwale, konsekwentnie

Nagroda Nobla Sztokholm stolica Szwecji

liryka - poezja liryka maski - kiedy piszący przyjmuje postać rośliny, zwierzęcia, rzeczy i przypisuje im swoje uczucia

Zapoznaj się z noblistką

Życie napisane wierszem, wiersz napisany życiem. Mówiąc o poezji Szymborskiej należy zacząć od tematyki jej utworów. Z jednej strony tworzyła utwory poważne, poruszała motyw śmierci oraz zadawała pytania o sens ludzkiej egzystencji. Z drugiej strony pisała wiersze prześmiewcze, frywolne, poruszała temat erotyki. Podobnie było z językiem, który poetka wykorzystywała w każdy możliwy sposób. Potrafiła użyć kunsztownej metafory, a w następnym wersie skontrastować ją z kolokwializmem. Wszystkie te zabiegi miały zmusić odbiorcę do głębszych przemyśleń i pokazać, jak ciekawy może być świat. Podobne było jej życie, pełne kontrastów. Lubiła być delikatna, ale czasem pokazywała pazur. Paliła dużo papierosów, uważała, że to dodaje jej osobie subtelności. Z drugiej strony interesowała się boksem, a w szczególności losami Andrzeja Gołoty, do którego nigdy nie ukrywała swojej sympatii. Kiedyś nawet, miała miejsce zabawna sytuacja, kiedy to na prezent urodzinowy od swoich przyjaciół Szymborska dostała tomik poezji, podpisany nazwiskiem pięściarza. Niestety, udało im się spotkać tylko raz. Szymborska jakiej nie znacie Mimo całego smutku, którego Szymborska doświadczyła w życiu, pozostawała optymistką. Szczególnie działo się tak za sprawą humoru, którym chętnie dzieliła się z innymi. Przykładem tego były limeryki (pięciowersowe, groteskowe wierszyki), które poetka pisała na karcie dań w restauracji, gdy coś jej nie smakowało. Poczucie humoru było jej drugą twarzą, odskocznią od smutku, przez który przechodziła. Podobnie było z kiczem, którego Szymborska była fanką. Do swoich przyjaciół wysyłała kolaże, które robiła z tego, co miała pod ręką, zaś z podróży przywoziła drobiazgi, które następnie były losowane przez znajomych poetki. Było to spowodowane brakiem pieniędzy na pamiątki, choć sama Szymborska odnajdywała w tym głębszy sens. Uważała, że w kiczu zawarta jest część prawdy o człowieku i jego potrzebach.

wyraz lub wyrażenie z języka potocznego

błahy, niepoważny, lekkomyślny

brak poczucia piękna mierne artystycznie dzieło lub utwór, który jest wyrazem złego, ale popularnego gustu

• kompozycja plastyczna powstała przez naklejenie na płótno lub inne podłoże różnych materiałów i tworzyw; też: technika tworzenia takich kompozycji»
• dzieło powstałe z połączenia elementów różnych dzieł lub elementów pochodzących z różnych stylów lub gatunków sztuki; też: metoda tworzenia takich dzieł

Krótki, nonsensowny i najczęściej groteskowy wierszyk o następującej budowie:

• - pięć wersów
• - układ rymów a-a-b-b-a - trzeci i czwarty wers krótsze od pozostałych (zwykle o 2-3 sylaby) - nazwa geograficzna w pierwszym wersie

Wykonaj notatkę

Romans z komunizmem Jak każdy człowiek, tak i Szymborska ma za sobą błędy młodości. Gdy zaczynała pisać poezję, w Polsce panował komunistyczny reżim, który artystka postanowiła wesprzeć. Początkowo podpisała manifest o przyspieszenie wyroku na polskich księżach kurii krakowskiej. Następnie wychwaliła w swoich utworach Lenina, Stalina oraz poglądy przez nich głoszone. Z wiekiem Szymborska zrozumiała, że zrobiła źle i wielokrotnie za to przepraszała. Pytana o niechlubny fragment swojego życia, nigdy się go nie wyparła, a z pokorą przyznawała się do błędu. Skaza na jej wizerunku jednak pozostała i romans z komunizmem zarzucany jest jej aż po dziś dzień.

Wykonaj notatkę biograficzną.Co najmniej 1 zdanie do każdego paragrafu. (5 paragrafów)

• ustrój totalitarny realizowany w ZSRR, narzucony krajom Europy Środkowej i Wschodniej po II wojnie światowe
• polityczna i ekonomiczna ideologia (UTOPIA) której celem jest utworzenie społeczeństwa pozbawionego ucisku i wyzysku klasowego, opartego na braku własności prywatnej

Wyobraźcie sobie, że idziemy do lodziarni, tam są lody waniliowe, czekoladowe i truskawkowe. Jakie wybieracie? Inny przykład. Mama maluje twój pokój. Kupiła farbę lawendową i żółtą. W jakim kolorze chcesz mieć ściany w swoim pokoju?

Spróbujmy sformułować hasło przewodnie dzisiejszej lekcji.Wasze propozycje???

"Myślę, wię jestem" (Cogito ergo sum) Kartezjusz

Możliwość wyboru

Zapoznaj się i zapisz do zeszytu...

Zajrzyj do słownika synonimów

Wisława Szymborska "Możliwości"

Posłuchaj...

Zapoznaj się/przeczytaj

Przeczytaj wiersz "Możliwości"w języku angielskim a następniew języku polskim.

Zapoznaj się/przeczytaj

Analiza wiersza

PODMIOT LIRYCZNY w wierszu „Możliwości”

CO O NIEJ WIEM (co lubi)?

KIM JEST?

jest wolnym człowiekiem może dokonywać wyboru

JAKA JEST (cechy charakteru)?

OSTROŻNA NATURALNA LUBI LUDZI ZAWSZE GOTOWA DO NIESIENI APOMOCY POGODZONA Z ŻYCIEM MA POCZUCIE HUMORU

• Analiza wiersza to trochę jak praca DETEKTYWA.
• Wiersz to twoje śledztwo
• PODMIOT LIRYCZNY to twój podejrzany, przesłuchaj go!
• Coś musi się kryć pod tytułem...
• Twoje TROPY to środki stylistyczne (epitety, metafory, anafory itp.)

A teraz w parach poszukajcie odpowiedzi na poniższe pytania.

Poszukaj środków stylistycznych: metafory, uosobienia, ożywienia, apostrofy, anafory, epitetu, powtórzenia, wyliczenia, pytania retorycznego, porównania, onomatopei...

Zwróć uwagę na figurę stylistyczną

ANAFORA

Refleksje

Powiedz koledze/koleżance w jednym zdaniu złożonym, jakie są twoje odczucia i refleksje po zapoznaniu się z tym wierszem.

metafora/ powiedzenie

Czy wiesz, co znaczy mieć morze/ocean możliwości?

Napisz...

Zastanów się, jakie ty masz możliwości wyboru i napisz własny wiersz, wzorujac się na wierszu naszej noblistki. Pamiętaj o zastosowaniu ANAFORY "wolę" ( długość wiersza - co najmniej 5 wersów)

Zagraj i sprawdź ile zapamiętałeś!

VALIDER

Sprawdzamy zrealizowane cele lekcji

Co umiem po lekcji

sprawdź

Musisz powtórzyć tą część, której nie pamiętasz.

Brawo, jestem z Ciebie bardzo dumna.

1. Zapamiętałem co najmniej jeden fakt z życia noblistki.2. Potrafię dokonać analizy wiersza, wiem, co to jest anafora.3. Wiem, że jestem wolnym człowiekiem i mam prawo wyboru!4. Wiem, że mam "morze możliwości" i będę z tego skorzystać!5. Potrafię napisać wiersz.6. Muszę coś jeszcze powtórzyć/utrwalić.

autor prezentacjiKasia Świderska

W prezentacji wykorzystałamBiografia Wisławy Szymborskiej oczami Macieja Pieczyńskiego